12
Кәсіби-қолданбалы дене тәрбиесі және оның түрлері (кәсіби-қолданбалы дене
тәрбиесінің өзі , әскери-қолданбалы дене тәрбиесі).
Фондық дене тәрбиесі және оның түрлері (гигиеналық, сауықтыру-рекреативтік).
Физикалық рекреация (дене шынықтыру-спорттық ойындар, туристтік серуендер және с.с).
Заманауи адамның өміріндегі физикалық рекреацияның маңызы.
Сауықтыру-реабилитациялық дене тәрбиесі және оның түрлері (емдік дене
шынықтыру, спорттық-реабилитациялық және басқа).
Дене тәрбиесін қолданудың арнайыландырылған бағыты (спорт, кәсіби-қолданбалы
дене тәрбиесі және сауықтыру-реабилитациялық дене тәрбиесі).
4 Тақырып. Дене тәрбиесі және спорт жүйесі.
Дене тәрбиесінің жүйесі. Дене тәрбиесінің мақсаты мен тапсырмалары. Халықтың дене
тәрбиесінің жүйесінің құрамы мен құрылысы: кадрлар дайындығы, материалдық-техникалық
және ақпараттық қамтамасықдандыру, дәрігерлік-педагогикалық бақылау және т.б.
Дене тәрбиесінің әлеуметтік тәжірибесі: ерте және мектепке дейінгі жастағы
балалардың дене тәрбиесі, оқушылардың,студенттердің, жұмыс,тұрғын және демалыс орны
бойынша халықтың, физикалық және психикалық даму ақауы бар тұлғалардың және т.б.
дене тәрбиесі.
Дене тәрбиесінің идеялық, нормативтік, ғылыми, бағдарламалық, ұйымдастырушылық
негіздері.
Қазақстан республикасындағы дене тәрбиесі жүйесі. ҚР-дағы дене тәрбиесі мен спорт
дамуының Мемлекеттік бағдарламасы және Президенттік тесттер – дене тәрбиесінің жалпы
дайындықтық бағытының нормативтік және бағдарламалық негіздері.
5 Тақырып. Дене шынықтыру,спорт және дене тәрбиесінің құралдары.
Дене тәрбиесінің құралдары. Дене тәрбиесінің Спецификалық және бейспецификалық
(жалпыпедагогикалық) құралдары. Физикалық жаттығулар дене тәрбиесінің негізгі
спецификалық құралы ретінде. Физикалық жаттығулардың мазмұны мен формасы.
Физикалық жаттығулардың қасиеттері. Физикалық жаттығулардың классификациясы.
Физикалық жаттығулар техникасы. Физикалық жаттығулардың кеңістіктік , уақыттық,
кеңістіктік -уақыттық, динамикалық және ырғақтық сипаттамалары. Техниканың звеносы
мен детальдерін анықтайтын негіз.
Физикалық жаттығулардың адам организміне әсері. Физикалық жүктемеге адаптация.
Жүктеменің сыртқы және ішкі жақтары. Жүктеменің сандық және сапалық критерийлері.
Жүктеменің көлемі мен интенсивтілігі, жеке жаттығулардағы олардың параметрлері.
Физикалық жаттығуды орындау кезіндегі көлем мен интенсивтілік арақатынасының
заңдылықтары. Жүктемемен байланысты іздік процесстер. Демалыс және оның түрлері:
активті және пассивті. Қайта қалыпқа келу дәрежесіне байланысты демалыс
интервалдарының түрлері.
Жүктеменің оптимальды көлеміне және бағытын таңдауға әсер ететін факторлар.
Физикалық жаттығуларды қолданудың негізгі нәтижелері: қозғалыс қимылдарын игеру,
қозғалыс қабілеттерінің дамуы, организмнің морфофункциональды қасиеттерінің өзгерісі.
Физикалық
жүктеменің
организмге
сауықтырушылық
әсері.
Жаттығулардың
сауықтырушылық әсеріне әсер ететін шарттар.
Шыныққандылықтың ауысуы, оның түрлері, және анықтаушы факторлар.
Дене тәрбиесінің бейспецификалық құралдары. Ауызша және графикалық әсер ету
құралдары. Табиғаттың сауықтырушы күштері және гигиеналық факторлар дене тәрбиесінің
құралдары мен шарттары ретінде. Табиғаттың сауықтырушы күштерінің және гигиеналық
факторлардың физикалық жаттығулардың орындалу нәтижесіне әсері.
13
6 Тақырып. Дене тәрбиесі,спорт және дене шынықтырудың әдістері.
«Әдіс» түсінігінің анықтамасы мен маңызы. Дене шынықтыру мен дене тәрбиесі
процессінде қолданылатын спецификалық және бейспецификалық (жалпы педагогикалық)
әдістер.
Дене шынықтыру мен дене тәрбиесінің спецификалық әдістері: қатаң регламенттелген
жаттығулар әдісі, ойындық және жарыстық әдістер.
Қозғалыс қимылдарын үйрету кезіндегі қатаң регламенттелген жаттығулар әдісінің
қолданылуы, оның түрлері мен қолдану ерекшеліктері.
Қозғалыс қабілеттерінің бағытталған дамуы кезіндегі қатаң регламенттелген
жаттығулар әдісінің қолданылуы. Жүктеме мен демалысты нормалау. қатаң регламенттелген
жаттығулар әдістерінің жүктеме мен демалыс параметрлерінің арақатынасына және
сипатына байланысты классификациясы: стандарттық, вариативтік (ауыспалы), үздіксіз,
интервалдық жаттығулар әдістері, упражнения, комбинирленген жаттығулар әдістері.
Шеңберлік жаттығу – сабақ өткізудің комплекстік ұйымдық- әдістемелік формасы.
Үздіксіз жаттығулар әдісі, ординарлық және демалыстың қатты интервалдарымен
интервалдық жаттығулар бойынша шеңберлік жаттығу.
Дене тәрбиесіндегі ойындық әдіс. Дене тәрбиесіндегі жарыстық әдіс. Ойындық және
жарыстық әдістердің ерекшеліктері мен қолданылу аймақтары.
Дене тәрбиесіндегі бейспецификалық (жалпы педагогикалық) әдістер. Ауызша
идеомоторлық әдістердің және психорегуляциялаушы әсердің қолданылу ерекшеліктері.
Графикалықты қамтамасыз ету әдістері.
7 Тақырып. Дене шынықтыру,спорт және дене тәрбиесінің принциптері.
Дене тәрбиесі жүйесінің негізін қалаушы принциптер (тұлғаның жан-жақты
гармониялық дамуы, қолданбалы сипат және сауықтыру бағыты).
Қоғамның тәрбиелік стратегиясының жалпы әлеуметтік принциптер, оқытудың және
тәрбиенің жалпы педагогикалық (жалпы әдістемелік) принциптері. Танымдылық және
активтілік принципі, графикалық принцип, қолжетімділік пен индивидуализация принципі,
жүйелілік принципі. Дене тәрбиесінің спецификалық принциптері: дене тәрбиесі
процессінің үздіксіздігінің принципі, жүктеме мен демалыстың жүйелі ауысу принципі,
дамыту-жаттығулық әсерлерді баяу өсіру принципі, жүктемелер динамикасының
адаптацияланған балансының принципі, жаттығулардың циклдық құрылысының принципі,
дене тәрбиесі бағыттарының жастық адекваттылығының принципі. Физикалық жаттығулары
бар сабақтарға мотивация қалыптастыру.
2 Бөлім. Дене тәрбиесі теориясы мен әдістемесінің жалпы негіздері
1 Тақырып. Қозғалыс қимылдарын үйрету әдістемесінің негіздері.
Қозғалыстарды үйретудің мақсаты мен тапсырмалары. Қозғала білу және қозғалыс
дағдысы. Қимылдарды меңгерудің деңгейлері: репродуктивті, трансформациялар,
шығармашылық қимылдар туралы ойлар. Оқу процессі кезіндегі қозғалыс дағдыларының
ауысуы,оқу кезіндегі оның маңызы,түрлері. Қозғалыс дағдысының қалыптасу заңдары.
Оқу процессінің жалпы (типтік) құрылысы. Оқу этаптары, олардың реттілігінің
логикасы. Оқудың мақсатына, оқушылардың дайындықтарына, дене тәрбиесінің таңдалған
бағытына байланысты оқу процессінің құрылысының варианттары .
Қимыл қозғалыстарын оқытудың алғышарттары.
Алғашқы үйрену этаптары. Этаптағы үйренудің жалпы тапсырмалары. Қимылдау
техникасының күрделілігімен үйренушінің дайындық деңгейіне байланысты жеке
тапсырмалар. Қозғалыс қимылы туралы жалпы есестетуді құру және оны меңгеруді орнату.
Тікелей (практикалық) жаттап алу әдістері: қимылдарды толықтай немесе бөлшектеп жаттау,
олардың ерекшеліктері, шарттары мен қолдану ережелері. Дайындық жүйесіндегі және жеке
дайындық тапсырмаларының көлемін регламентациялау. Ауызша және көрнекі әсер ететін
