2.8 Экономикалық бөлім.
«Еңбек ақы»-статьясы бойынша өзіндік құны:
Сзп=С/Агод=9253864/900000=1,15 (100)
Еңбек ақы.
6-кесте.
Жұмыскердің мамандығы
|
саны
|
Дәреже
|
Тарифтік жалақы
|
Адам/ы саны жылы
|
Жылдың қор. Еңбек ақы тенге
|
1.Бұрғылаушы
|
1
|
|
22680
|
9150
|
2075520
|
2.Бұрғылауш. көмекшісі
|
1
|
|
17010
|
9150
|
1556420
|
3.ПИб-машина
|
1
|
|
22680
|
9150
|
2075225
|
4.№ АЗ жүргізушісі
|
1
|
|
22680
|
18500
|
4150440
|
5.Қопарғыш
|
1
|
|
20680
|
18300
|
4150440
|
6.Тау-кен жұмысы
|
2
|
|
20580
|
18300
|
339099
|
7.Дәнекерші
|
1
|
|
19500
|
9150
|
1787000
|
8.Тіреуші
|
2
|
|
19550
|
18300
|
3573900
|
9.Жиыны
|
|
|
|
|
22759720
|
10.Ауданық коэффициент
|
|
1,4%
|
|
|
320910
|
11.Свит
|
|
40%
|
|
|
9103890
|
12.Қосымша еңбек
|
|
10%
|
|
|
2275975
|
13Әлеуметтік сақтандыру
|
|
37%
|
|
|
8421090
|
Барлығы
|
|
|
|
|
20121860
|
2.9 Материалдар.
7-кесте.
Материалдар аты
|
Өлшемі
|
1 тоннаға шаң
|
Біреуінің құны
|
Жалпы құны
Тен/т.
|
1.Гранулит
|
кг
|
0,638
|
0,185
|
0,118
|
2.Капсульдеттонатор
|
шт
|
0,300
|
0,050
|
0,015
|
3.Анкер болттары
|
шт
|
0,0096
|
2,500
|
0,04
|
4.Корнонка
|
шт
|
0,004
|
3,500
|
0,014
|
5.ОШ
|
метр
|
0,032
|
0,050
|
0,002
|
6.ДШ
|
метр
|
0,519
|
0,110
|
0,057
|
7.Бұрғылау құрамы
|
кг
|
0,047
|
0,630
|
0,030
|
8.Қатты құрамы
|
кг
|
0,004
|
27,00
|
0,108
|
9.Диз. жанармай
|
кг
|
0,970
|
0,630
|
0,611
|
10.Майлау материал.
|
кг
|
0,063
|
0,300
|
0,019
|
11.Жиыны
|
|
|
|
0,988
|
12.Есепке алынбаған
|
20%
|
|
|
0,247
|
Барлығы
|
|
|
|
1,235
|
“Материалдар” статьясы бойынша өзіндік құндары.
Скг=С=1,235 тенге/т.
8-кесте.
Жабдықтараты
|
Саны
|
Сатып алу бағасы
|
Жабдық/ң
жалпы бағасы
|
Аммор-тиз.
жылд.
|
Жылдық қор амморт.
|
1.УБШ-532
|
2
|
150 млн
|
300 млн
|
29,1
|
87300000
|
2.ПИБ-4
|
2
|
178 млн
|
966 млн
|
24,8
|
3868800
|
3.№ АЗ
|
3
|
83 млн
|
249 млн
|
15
|
373500000
|
4.ПМЗШ-2
|
2
|
33 млн
|
66 млн
|
19,8
|
130680000
|
5.СП-18 А
|
2
|
93 млн
|
66 млн
|
19,8
|
130680000
|
6.Жиыны
|
11
|
|
|
|
15082468800
|
7.Есепке алынбаған
|
20%
|
|
|
|
377061700
|
8.Жеңіл-жеңіл жабдық
|
|
|
|
|
1508240
|
Барлығы
|
|
|
|
|
1886816820
|
2.11. Тау-кен жұмыстарын жүргізудегі техника қауіпсіздігі.
Әрбір жұмыс істейтін шахтада беткейге шығатын кемінде екі шығу жолы болуы керек.Онда адамдар қозғала алатындай оның біреуінде желдеткіш ауа ағымына қарама қарсы болуы керек. Қазбаларды бекітуге қолданатын материалдар шарттарына жауап беруі тиіс. Барлық тау қазбаларының бекітуі аз уақытта және паспорттың өздігіне сәйкес бекітуге сәйкес жүргізілуі тиіс. Тау бортымен төбе тау қазбаларының бекітілуімен қабаттарымен жайған кезде. Кенжардағы жарылыс жұмыстарының графиктік уақыт бойынша жасалынады.Қопарылыс жұмысын арнайы дайындалған маман жүргізеді. Жұмыстың бастамасын,аяқталуын жақсы естілетін дыбыс сигналдары арқылы хабарлайды. Жұмысқа дейін әрбір жұмысшы, жеке жұмыс орнын тексеріп алу керек.
3 Аэрология бөлімі.
3.1 Шахтаны желдетудің әдістерін талдау.
Біздің еліміздегі өндірістік аурулармен өндірістік жарақаттанулардың алдын алу үшін техника қауіпсіздігімен санитарлы-гигиеналық қамтамасыз ету үшін заманына сәйкес шаралады енгізу өте маңызды. Кеніш көзін ашу схемасына сәйкес кенді өндіруде жоспарда келтірілген флангалық әдісті қолданылады.
3.1.1 Желдету сұлбасын талдау.
Желдету схемасында талдауда, желдету үшін өңделген өндірісті максималды пайдалану керек. Бұл шахтаның жалпы аэродинамикалық кедергісіназайту үшін керек. Барлық таза және дайындалған кенжарда және басқа орындардағы жұмыс істемейтін адамдарды таза ауамен ұзақ уақыт қамтамасыз етіп отыру керек.
Ластанған ауа таза ауамен араласуы керек. Желдету схемасы ТБ талаптарына сәйкес, қазбалардың орналасу санына байланысты болу керек, онда желдетудің флангалық схемасына сәйкес ластанған ауа әкетіледі. Ауа әкелуші бағадан қорғаныс бойында тазартушы кенжарға дейін ауа ағысының болмауы. Транспорттық мақсат үшін аз мөлшерде қолданылатын флангалық бағаналарда беткей ауа ағынын азайту, шахта депрессиясын өңдеудің әр кезеңінде бірдей қолдану. Кенішті желдетуге қажет ауа көлемін фактор арқылы анықталады, адамдар саныа қарай. Іштен жанатын двигательдерден шығатын газдардың ыдырауына байланысты.
3.2 Жалпы шахтаның ауасын есептеу.
Желдетуге қажет жалпы шахта ауасын бес фактор арқылы есептейміз.
Атылыс жұмыстарындағы бөлінген газдар арқылы есептейміз.
Qвв = Qог +Qпн,м³/мин. (101)
Мұндағы: Qог –тазалау жұмыстарына қажет ауа, м³/мин.
Qог=100 * вв * В вв * Кз / Т * Сд, м³/мин. (102)
мұндағы: вв =0,04 газдану ВВ, м³/кг;
В вв=282,72, бір уақытта атылатын атылғыш заттар, кг;
Кз=1,4 артықшылық коэффициенті;
Т=30 атылыс жұмыстарынан кейін желдетуге кететін уақыт, мин.
Сд=0,008
Qог=100*0,04*282,72*1,4/30*0,008 =6596,8 м³/мин=109 м³/сек.
Qпн=m * [ 6 / T * √ Qу * S * ( 75+Q вв )], м³/мин. (103)
Мұндағы: m=4, өту кен жарларының саны.
S=18,6 м² құрлыстың қимасы.
Qпн=4*[6/30*√282*18,6*(75+282) =1094,7 м³/мин.
Q вв=6569,8+1094,7=7691,5 м³/мин =128,2 м³/сек.
Шаңды шығару
Qп=( S ас + U ас+ S пн* U пн)* Кз, м³/сек.(104)
S- қима ауданның қосындысы, м²
U- ауданның қолайлы жылжу жылдамдығы, м³/сек.
Qп=(63,9*0,75+0,6*74,4)*1,4=129,6 м³/сек.
Бір күнде шығаратын өнім.
Qд=Ас/*д* Кз, м³/сек. (105)
А=3024 бір күнде шығарылатын өнім, т/сут.
=2,8 руданың тығыздығы, т/ м³
q=1,4, 1 м³ тәулік өнімділігіне қажет ауаның мөлшері, м³/мин.
Qд=3024/2,8*1,4*1,4=2116,8 м³/мин. =35,3 м³/сек.
Адамдардың санына қарай.
Qп=6* n* Кз (106)
n- жер астындағы адамдардың ең көп саны.
Qп=6*240*1,4=2016 м³/мин. =33,6 м³/сек.
Іштен жанатын двигательдерден шығатын газдардың ыдырауына байланысты.
Q д.вс=ΣN*(110*CN2O5+40*Cco)* Кз, м³/сек. (107)
ΣN=580 – іштен жангатын двигательдердің жиындық қуаты.
CN2O5- Cco сәйкес азот және көміртегі концентрациясы,%
Q д.вс=580*(110*0,03+40*0,033)*1,4=40 м³/сек.
Шаңды шығаруға қажет ауа ең үлкен сондықтан,соны қабылдаймыз 129,6 м³/сек.
3.3 Жалпы шахтаның депрессиясын есептеу.
H= L*P*Q²/S³, м.су бағанасы
Мұндағы: S- көлденең кесік ауданы, м²;
- қазба қабырғасының аэродинамикалық кедергісінің коэффициенті,м., сек²/м;
L- қазбаның ұзындығы,м;
Р- қазба периметрі,м;
Q- қазба арқылы өтетін ауаның мөлшері, м³/сек.
Депрессия есебі таблицада келтірілген.
Жергілікті кедергілердің депрессиясы
H м.с=0,2*h, мм субағанасы (108)
H м.с=0,2*116,02=23,20 мм су бағанасы (109)
Табиғи күштің мөлшері.
H м.с=К*РоН/100*( а1 -а2) мм су бағанасы (110)
а1 =13,6*100/R*Тср'; а2 =13,6*100/R*Тср'' (111)
R=29,4 газдың универсал тұрақтылығы
Тср'=278,9 , Тср''=285,9 Кельвин бойынша қоршаған ортаның температурасы.
Ро=760 атмосфераның қысымы, мм су бағанасы
Н- желдеткіш оқпанның тереңдігі
h=1,05*760*200/100*(0,166-0,162) =6,9 мм су бағанасы
а1 =13,6*100/29,4*278,9=0,166; а2 =13,6*100/29,4*285,9=0,162
Жалпы шахтаның депрессиясы анықтау.
Нм= h +hе+ hмс, мм, су бағанасы (112)
Флангалық желдеткендегі желдеткіш өнімділігі.
9-кесте.
Қазбалардың атаулары
|
Бекітудің түрлері
|
|
Р,м
|
S,м²
|
S³,м²
|
h,M min/ max
|
Q м³/ сек
|
Q2 м³/сек
|
h мм су бағанасы min/ max
|
1.Желдеткіш оқпан
|
Бетон
|
0,0005
|
17,9
|
25,5
|
1658,11
|
250/250
|
130
|
16900
|
2,28/ 2,28
|
2.Квершлаг
|
бетон
|
0,0014
|
21,7
|
18,6
|
6435
|
100/140
|
128
|
16384
|
7,73/ 10,82
|
3.Тасымалдау қылуеті
|
|
0,0032
|
14,5
|
18,65
|
6486,9
|
100/140
|
64
|
4096
|
2,93/ 11,72
|
4.Желдеткіш қылуеті
|
|
0,0036
|
14,5
|
18,65
|
6486,9
|
400/400
|
64
|
4096
|
13,18/ 13,18
|
5.Панельдік қылует
|
|
0,0036
|
14,5
|
18,65
|
6486,9
|
400/400
|
64
|
4096
|
13,18/ 13,18
|
6.Құрама желдеткіш қылуеті
|
|
0,0066
|
21,7
|
18,60
|
6435
|
340/690
|
64
|
4096
|
30,99/ 62,90
|
7. Желдеткіш оқпан
|
бетон
|
0,0010
|
9,9
|
19,80
|
7762
|
250/250
|
78
|
6084
|
1,94/ 1,94
|
Qв=1,2* Qм/2, м³/сек. (113)
Qв=1,2*130/2=78 м³/сек
Шахта қенетының эквиваленттік тесігі.
А кр =0,388*Qпр/2√2,м² (114)
Желдеткіш жұмыстық дөңгелектің бағдарлама диаметрі .
Д=√ А кр/0,44,м (115)
Д=√1,55/0,44=0,66м
Желдеткіш қондырғыларының едергісі .
Rв.у=0,055*Т'1/Д'' (116)
Rв.у=0,055*3,14/2,23''=0,0017
Шахтаның кедергісі
Rм=Нм /Q м²=116,02/130²=0,006
Жалпы шахтаның депрессиясы мынаған тең
Нм=116,02+6,9+23,20=146,12 мм су бағанасы
Электродвигательдердің қуатын есептейміз
Nд= Qв* Нв/ h1в; h1дв* h1р* Нвm (117)
Мұндағы: h1в, h1дв, h1р-(кп.д.)пайдалы жұмыстың коэффициенті, сәйкес вентилятор, двигатель, редуктор.
Nд=78*40,86/102*0,77*0,96*0,95=44,49 квт.
Нв=(К* Rш+Пву)* Qв²; (118)
Нв=(0,826*0,006+0,0017)*78²=40,86
Әр желдеткіш оқпанына, бір ВЦО-2,5 желдеткіш қондырғыларын онатамыз. Двигатель сериясы СДН – 14-44-10 қуаты 630 квт.
3.4 Каллориферқондырғыларын есептеу.
Өлшеулі ауаның шығыны
G м=Q м *, кг/сек. (119)
Q м - оқпан арқылы өтетін ауаның мөлшері, м³/сек.
= ауаның тығыздығы, кг/ м³.
Q м=130*1,2=156 кг/сек.
Қыздыруға қажет ауаның салмағы
G под= G м*(tсм - tр) * tпод- tр, кг/сек. (120)
tсм=±2 желдеткіш оқпандардағы ауа қоспасының температурасы желдеткіш каналымен каллорифер кедергілерімен төмен.
tр=- 40 ауаның минимальдық температурасы.
tпод=+70 каллорифер бетіндегі ауаның жалпы қызған ауаның температурасы, С˚
G под=156*(2-(-40))/70-(-40) =197,6 кг/сек.
Калорифердің жылу өнімділігі
Wт=Стш**(tсм - tр)*Сср , кал/сек. (121)
Сср=0,239 ауаның жылу сыйымдылығы.
Wт=156*(2-(-40))*0,239=1416,792 Ккал/сек.
Гост 10-N-60 модель Б калориферді қабылдаймыз.
Техника – экономикалық бөлім.
1 Еңбек ақы.
Жұмыскердің мамандығы
|
Сменадағы саны
|
Разряд
|
Еңбек ақының мөлш.
|
Бір жылд.смена саны
|
Жылдық қор
|
Слесарь
|
2
|
|
17000
|
1830
|
3191283
|
Эл. Слесарь
|
2
|
|
17000
|
1830
|
3113283
|
ПВС жұмыскер
|
3
|
|
19000
|
2745
|
5367098
|
ПВС жұмыскер
|
3
|
|
17000
|
2745
|
4669924
|
Аудандық коэф.
|
1,41
|
|
|
|
666,491
|
Сый
|
40%
|
|
|
|
650235
|
Қосымша еңбек ақы
|
10%
|
|
|
|
162559
|
Әеум. сқтанд.есебі
|
37
|
|
|
|
661614
|
Барлығы
|
|
|
|
|
3766487
|
Сз.п=∑С/Агод=3766487/900000=3,8 тенге/т
2 Амортизация
Жабдықтардың аталуы
|
саны
|
Біреуінің құны
|
Жалпы құны
13460
|
Амортизация мөлшері
|
Амортизация жылдық қоры
Млн.тенге
|
1 ВЦО-25
|
2
|
67300
|
13460
|
10
|
13460000
|
2 Калорифер
|
1
|
15000
|
1500
|
12,5
|
1875000
|
Жиыны
Есепке алынбаған жабдықтар 20%
Монтаж және демонтаж
Барлығы
|
15335000
3572000
3572000
22479000
|
Са=∑С/Агод=22479000/900000=24 тенге/т
3 Материалдар амортизациясының 20%
См=0,59
4 Энергия
Тұтынушы атаулары
|
Саны
|
Бір квт қуаты
|
Жылдық шығыны квт
|
1 квт сағаттың құны, тенге
|
Жылдық қосынды,
мың.тенге
|
ВЦО-2,5
|
2
|
630
|
9000000
|
3,7
|
7101864
|
Жиыны
Есепке алынбаған шығындар 15%
Барлығы
|
7101864
10652796
8167144
|
Ст=∑С/Агод=8167144/900000=88 тенге/т
5 Шығындардың құрама таблицасы
Шығындар статьялары
|
1 т рудаға есептеген қосынды.
|
1 Еңбек ақы
|
3,8
|
2 Амортизация
|
2,6
|
3 Материалдар
|
0,53
|
4 Энергия
|
88,00
|
Өзіндік құны
|
109,01
|
4 Еңбекті қорғау.
Жұмыс өнімділігі тек қана ұйымдастыру техникалық факторларға ғана емес, сонымен бірге, кеніштегі субъектінің гигиеналық және қатерсіз шарттарына да байланысты. Жоспарланатын өндірісте газ тез ақнық құрамына байланысты 1-категориядға жататын аталыс заттың күші арқылы кенді алуға қолданылатын камералы діңгекті жүйе қолданылады.
Желдетуге қажет ауа мөлшері алыңғы бөлімде айтылған.
Шахтаны жоспарлағанда келесі қтерлі жағдайлар ескеріледі:
1.Қазба төбесінің бұзылуы.
2.Қазбаға жұмысшылардың құлауы.
3.Элект тоғымен зақымдану.
4.Қопарылыс жұмыстарын оындау кезіндегі жарақатттар.
Жерасты жағдайларында жұмыс істеу қолайсыз және зиянды жерлермен байланысты. Мысалы: шаң-тозаңның біркелкі жарықтанбауы, зиянды газдардың болуы, сілкіністер, ылғалдылықтың жоғары болуы. Осылардың әсерінен кәсіби сырқаттар пайда болады.
1.Өкпе ауыруы;
2.Көз ауыруы, әлсіз жарықтанатын жерде жұмыс істегенде;
3.Дірілмен шулы жерден пайда болатын аурулар;
4.Газбен улану;
5.Салқын тиіп ауру.
Жоғарыдағы аталған факторлар адам ағзасына әсер етпес үшін келесі шаралар қолданылады:
1.Ұйымдастыру шараалары;
2.Техникалық шаралары;
3.Санитарлық-гигиеналық шаралары;
4.Өртке қарсы шаралары;
5.Апатты жою жоспары.
4.1 Жезқазған кенішін зерттеудегі соңғыжылдарда кездескен кәсіп –аурулармен өндірістік жарақаттың себебі талдау. Ұңғымалардың, бұрғылаушылардың жұмыс сипаты мен жұмыс шарты залалдылық және өндірістік ортаның ауырлығымен қатерлі факторларына байланысты кәсіби аурулар тудырушы 3 класқа 2-3 дәрежеге жатады. Ең жоғарғы кәсіби ауру ұңғымашыларының УБШ. Олар өндірістік зиянды факторлаға көп жақын және қатерлі аурумен жиі сырқаттанады.Уақытша еңбекке жарамсыздық құрамының негізгі тобына тыныс алу жүйесінің, тері аурулары және жарақаттар жатады. Қазақмыс корпорациясы акционерлік қоғамының кеніші комбинатындағы ұңғыма мамандығында УБШ бұрғылаушылардың шу, діріл, шаңдану, жарылғыш газдардың техникалық құрамы мамандығы аурушылдықтың ең жоғарғы деңгейі болып табылады.
Өндірістік жарақаттардың алдын алудың қауіпсіздік техниканың шаралары.
Тау массаларының бұзылыстарымен күрес шаралары.
1.Қазба төбелерін ұстау, басқару, нығайту паспортына сәкес жүргізілуі керек. Паспорт-қазба төбелерін ұстаумен басқару (тау-кен геологиялық сипаты, бекіністің түрі, бекіністің материалдық көлемі,бекініс конструкциясы, бекітудің салдары, бекіту мөлшері) үшін қолданылған әдістерді көрсететін дакумент болып табылады.
Аралас этапта орналасқан панельді өңдеуге тиім салынады.
Жұмыстың технологиясы мен ұйымдастыруы қажет аймақтың интенсивті өңделуін қамтамасыз етуі керек.
Жезқазғандағы кенжар төбесі антематикалық түрде тексеріліп отыруы керек.
Бұрғылап-аттыру жұмысындағы жарақаттанумен күрес шаралары.
1.Бұрғылап –аттыру жұмысы паспортпен сәйкес жүргізілуі керек.
2.Зарядтау мен бұрғылау кезінде жұмыстарды біріктіруге болмайды.
3.Атылғыш затты шахтаға жеткізуі іске асырылуы қажет. Атылғыш затты тасымалдау арнайы өзі жүретін машиналармен жүзеге асады, ол қазбаға арнайы инструктардан өткен қопарғыштармен және олардың көмекшілерімен тасымалданады.
4.Қопарылыс жұмыстарын жүргізер алдында қатерлі аймақ шекарасы белгіленіп,постылары қойылуы керек.
5.Қопарылыс жұмыстары дыбыстық сигнализация арқылы жүргізілуі керек.
Зумпфтар мен су жинағыштарда жерлестіргіді орналастыру.
Зумпфтармен су жинағыштарда жерлестіргіштер үшінқолайлы табақшалар қолданылады. Ауданы 0,75м² кем емес, қалыңдығы 5мм де кем емес. Қайтадан қойылған жерлестіргіштерде әрбір электрод ұзындығы 2,5 м-ден кем емес болуы керек.
Жерлестіргіш материалы ретінде шахта суларының қышқылдық қасиетіне төзімді котельдік темірді қолданады. Штректі су жинағыштарда жерлестргіш үшін ауданы 0,6м² кем емес, қалыңдығы змм-ден кем емес қолайлы жолақтар қолданылады. Қайта қосылған жерлестіргіштер үшін ұзындығы 2,5м жолақ қойылады.
Су жинағышта жерлестіргіштің орналасуы.
1-жерлестіргіш электрод
2-өткізгіш.
Санитарлы-гигиеналық шаралар.
Шаңмен күрес әрекеттері.
Шахтада кеніштік газбен тозаңдануды төмендету үшін кеніш ауасын тазарту шараларының комплексі қолданылады.
Техникалық сипатты шаралар:
ауаның көп келіп тұрған жеріне кен түсіргішті орналастыру.
Бұрғылау негізінде шаңдарды азайту үшін ылғалды бұрғылау.
Ұңғыма кенжарда тозаңды басу үшін жарылыс кезінде ТК-1 тұман түргіштер қолданылады. Кенді және оның өнімге тиер алдында оларды сумен шаяды. Жұмысшыларды индивидуальді қорғау үшін лепесток-5 респараторы қолданылады.
Шумен күрес шаралары.
СанНжЕ 24. – 02 - 2002 жыл.
Машина ішінде шуды төмендету үшін дыбысты реттеуші және дыбыс жұтатын қондырғылар қолданылады. Дыбыс толқынының жұтылу деңгейін төмендету үшін жер асты қазбаларында жұтылған кеңістікті қамтитын арнайы дыбыс жұтқыш табындылар қолданылады. Шуды тұншықтыратын перфораторлар (ПНБ-1) шуды 24 тен 15 ке дейін төмендетеді. Кенжарларда желдеткіштердің шуды төмендету үшін ТШ-5 тұншықтырғыштар қолданылады. Қатерлі шуда тау-кен жұмысшылары міндетті түрде құлақ жапқыштармен жабдықталуы керек.
Дірілмен күрес жолдары.
СанНжЕ 24. – 02 - 2002 жыл.
Жұмыс көлемімен операциялар санын азайту үшін технологиялық процесті жүзеге асыруы, қол жұмысын біртіндеп механизерлеу және автоматизерлер және дистанциялық басқаруғакөшу. Қолға берілетін дірілдеуді қол перфораторлары жәрдемімен төмендетуПР-25, МО-340, ПП-50, В-30 бұрғылау кезінде бұрғы ұстағыш дірілдеуін қондырғылар жүзеге асады.
Қолайсыз өндірістік факторларды шектеуге бағытталған циклді графикке сүйене еңбектік рационалды режим ұсынылады.
4.4. Жарықтандыру
СанН ж Е 2.04-05-2002 жыл.
Сейсмологиялық жұмыстар күндізгі уақытта, ашық жерлерде жүргізіледі. Осыған байланысты табиғи жарық қолданылмайды. Жасанды жарық тек камералды жұмыстарды жүргізу кезінде пайдаланады, яғни алдын-ала алынған материалдарды өңдеу барысында қолданылады. Жарықтандыру үшін әдетте қыздырылған лампалар қолданылады. Осыған орай жарық қалыпты нормадан 250 лк-дан төмен болмауы керек. Ауа-райы жауын-шашынды болғанда аралас жарық, яғни өндірістік объектіні жарықтандыру үшін арнайы берілген норма бойынша табиғи және жасанды жарықтандыру құралдары қолданылады. Ол мына формула арқылы анықталады:
E=F/S,
Мұнда Е - жарықтандыру, лк,
F - жарық ағыны, лм,
S - жарықтандыратын бөлменің аудан, м2.
Ұзындығы А=15 м,
Ені В=15 м,
Биіктігі Н=3 м.
Еденнің жұмыс орны бетіне дейінгі биіктігі һ еден=0,8 м.
Терезелер 1 м биіктіктен басталады. Терезелер биіктігі 1,5 м. Ғимарат IV жарық белдеуінде. Минималдық жарықтығы сыртқы қабырғадан 1,5 м қашықтық нүктесінде. Табиғи жарықтандыруды беруді әдістемелік нұсқауларда көрсетілген әдістерге сәйкес орындаймыз. Табиғи жарықтандыру өзінің спектральдық құрамы жағынан анағұрлым ыңғайлы болып есептеледі. Ол табиғи дарықтандыру коэффициентімен (ТЖК) сипатталады. ТЖК – бөлме ішіндегі беттің белгілі бір нүктесіндегі табиғи жарықтық, сыртта аспан ашық болған кездегі белдемдік жарықтандыруға қатынасы, %. ТЖК келесі формула анықталады:
Достарыңызбен бөлісу: |