Материалдары

 
322 
same time  it  is noted that people with  high IQ does  not always have  high creativity. 
With  broad  interpretation  of  learning  is  seen  as  a  general  ability  to  assimilate  new 
knowledge. In a  more  narrow sense of the word learning  -  is the amount and rate of 
growth  of  the  efficiency  of  intellectual  activity  under  the  influence  of  other  training 
effects. 
Cognitive styles - is individually unique ways of processing information about 
the  current  situation  (the  ways  of  perception,  assessment,  categorization,  etc.).  In 
foreign  and  domestic  literature  one  can  find  the  description  of  about  15  different 
cognitive  styles.  Among  them:  the  field  dependence  -  field  independence, 
impulsiveness  -  reflexivity,  analytic  -  synthetic  character  and  others. 
From  the  standpoint  of  common  knowledge,  intellectual  abilities  are  not  so  strictly 
structured. They are  grouped  into  larger areas and are  manifested  in  various spheres 
of  human  activity  (creative,  scientific,  educational,  professional),  his  social  status 
(occupation,  education,  lifestyle,  language  competence,  social  role)  and  moral 
qualities (ideals of good and evil, duty, conscience, responsibility, fairness, tact, etc.). 
Thus,  taking  into  account  both  scientific  and  common  knowledge,  we  can  conclude 
that  intellectual abilities are complex. Intelligence is  understood as a person's ability 
to think, make decisions, it is appropriate to use their ability to successfully perform a 
certain  kind  of  activity.  Intellectual  abilities  include  many  components  that  are 
interconnected  and  are  realized  in  the  implementation  of  a  variety  of  human  social 
roles. 
 
References: 
 
1. http://iph.ras.ru/elib/1244.html 
2. http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_philosophy/2361/%D0%98%D0%9D%D
0%A2%D0%95%D0%9B%D0%9B%D0%95%D0%9A%D0%A2#sel=46:12,46:17 
3. С.Л.Рубинштейн. Принципы и пути развития психологии.М.,1959. 
4. Gardner  H.  Frames  of  mind:  The  theory  of  multiple  intelligences.  -  N.  Y.: 
Basiс Books, 1983. 
5. Холодная М.А. Психология интеллекта. Парадоксы исследования. - 2-е 
изд., перераб. и доп. - СПб.: Питер, 2002. 
 
 
 
АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ҮЗДІКСІЗ БІЛІМ БЕРУДЕГІ 
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЖАҚТАРЫ 
 
Әмірова Б.Ә. 
Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті 
bamirova@mail.ru
 
 
Тұлғаның  құрылымын,  оның  даму  еркшеліктері  -  үздіксіз  білім  берудегі 
жалпыпсихологиялық  зерттеулердің  өзекті  мәселе.  Бұл  тұрғыдан  кәсіби 
педагогикада  өндірістің  басты  заңдары  мен  білім  берудің  даму  кезеңдерін 

 
323 
көрсетіп,  адамның  жас  ерекшелігі  үздіксіз  білім  алуда  үлкен  әсер  ететіндігін 
ескеруіміз  керек.  Әсіресе  есейген  кездегі  тұлғаның  өзіндік  заманауи 
сәйкессіздікті  сезіну  комплексін  айтуға  болады  (40  жастан  кейінгілердің 
магистратура,  докторантураға  түсуі).  Мұндай  көріністерді  С.Я.Батышев, 
К.М.Гуревич, С.Г. Вершиловский т.б. өз зерттеулерінде байқаған. 
Қоғамның  қазіргі  заман  дәуіріндегі  ғылыми-техникалық  прогресстің 
дамуына  байланысты  іс-әрекеттің  барлық  сферасында  жаңа  технологияларды 
пайдалану кең етек жайды. Білім беру аясына түрлі технологиялардың енуі оқу 
орны және педагогикалық ғылым алдында бірқатар актуалды міндеттер қоюда. 
Жаңа  парадигманың  маңызды  компоненті  -  тұлғаның  өзіндік  даму 
тұжырымдамасы  болып  табылады.  Өзіндік  даму  -  бұл  ішкі  және  сыртқы 
әлеммен байланысу қабілетін қалпына келтіру. 
ҮББ  жүйесіндегі  педагогикалық  білім  беретін  жоғары  оқу  орындарының  
рөлі  өте  жоғары.  Себебі  үбб-де  жандандырушы,  ұйымдастырушы  және  жүзеге 
асырушы  педагогтар  болып  есептелінеді.  Сондықтан  педагогикалық  білім 
беруде  болашақ  мамандардың  кәсіби  құзыреттілігін,  яғни  олардың  бойында 
ғылыми-техникалық  сауаттылығы  мен  психологиялық  сәйкестілігін(кәсіби 
қызығушылығын, 
тартылыс 
деңгейін, 
мүмкіншілігін, 
танымдық 
даму 
оптимумын, 
зерделік 
ізденімпаздығын, 
адамға 
деген 
сүйіспеншілігін, 
демократизмін  т.б.  қасиеттерін)  қалыптастыру  керек.  Бұл  жағдайларды 
қалыптастырудағы  алғашқы  әрекет  педагогикалық  мамандыққа  талапкерлерді 
қабылдау қарсаңында кәсіби бағыттылығын анықтаудың маңызы зор.  
ҮББ ескеретін ең маңызды жағдайларға мыналарды жатқызуға болады:     
 Қоғамдық 
үдерістегі 
үбб 
мен 
іс-әрекет 
байланыстылығы 
(әр 
формациядағы білім беру); 
 әртүрлі  білім  беру  мекемелеріндегі  басқару  жүйесінің  психологиялық 
білімділігінің және ғылыми-техникалық ақпараттық сауаттылығының болуы; 
 Үбб-дегі  дене  тәрбиесінің  дене  тәрбиесі  сабағын  ұйымдастырудағы 
тұлғаның мүмкіндіктері мен қызығушылықтарын ескеру міндеттілігі; 
 Үбб-де  мектеп  педагогикасы  мен  ересек  адамдарға  білім  беру 
педагогикасын бөліп қарастыру; 
 Үбб-де  тарихи-мәдени  құндылықтар  мен  мемлекеттік  тіл  мәселесін 
ұштастыра қарастыру[1]. 
Сонымен  қатар  заманауи  талаптарға  сай  оқыту  үдірісінде  ақпараттық 
технологияны  қолдануда  оның  психологиялық  жақтарын  естен  шығармау 
керек.  Ақпараттық  құралдардың,  онда  оқу  материалдарының  студенттердің 
қабылдауына,  өзіндік  тұжырымдама  жасауына,  ойлау  операцияларын  жүйелі 
қалыптастыруына,  ғылыми  бағыттылығы  мен  мотивациясын  жоғарлатуға 
ыңғайлы болуы өте маңызды. 
Л.И.Божович  түрткіге  мынадай  анықтама  береді:    «Түрткі  -  іс-әрекет  не 
үшін  іске асырылмайтындығын білдіреді, оның мақсаттан айырмашылығы осы 
іс-әрекеттін  бағытталуында.  Яғни,  баланың  белсенділігін  түрлендірудің  бәрі 
түрткі  болып  табылады.  Олар:  баға,  қызығулар,  ұнамды  болуға  ұмтылу,