Мақал-мәтелдер тағылымы



жүктеу 313,07 Kb.
Pdf просмотр
бет59/63
Дата20.01.2022
өлшемі313,07 Kb.
#33920
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   63
CӨЗТӘРБИЕ

                      *** 

Дүниенің бар қызығы ақылда, 

Ақыл болса ардақталар атың да.  

                     *** 

Дәулет бітсе мекерленіп, таспағын, 

Жақсылық қыл, жамандыққа баспағын. 

                    *** 

Ақыл –шырақ, қара түнді ашатын, 

Білім –жарық, нұрын саған шашатын.  

                      *** 

Тілесең сен есендікте жүруді, 

Жаман сөзге қимылдатпа тіліңді.  




 

40 


                     *** 

Сөз, өсиет – мұра өліден тіріге, 

Мирас тұтса, пайда өзіне, діліне. 

                     *** 

Тілмен адам өң береді сөзіне, 

Жақсы сөзбен нұр береді өңіне.  

                       *** 

Сөз сұраса – айтқын сөздің шындығын, 

Жарлық берсе – қаз-қалпында тындырғын. 

                     *** 

Ішпе ішімдік, жүрме бекер, тасыма, 

Қаш, жолама жарамсыз іс қасына. 

                      *** 

Лауазымға жақындатсаң наданды, 

Бүлдірер де, бегіне ашар араны. 

                     *** 

Келістіріп айтыпты әкім ақылды: 

«Тексіз жанға берме ісің мен асыңды!» 

                      *** 

 

Тексіз жанды дәрежелеп, сенбегін.  



                     *** 

Ақылсыздар білім сорын қайнатар, 

Білімсіздер халықты кеп жайратар. 

                     *** 

Білімсізді биіктетсе, өзі егер, 

Бек жазықты, бекке күдік көбейер. 

                     *** 

Ұлықтыққа жетсе егер надандар, 

Иесінің басын жұтар, қараңдар. 

                     *** 

Бектер қанша жақын тұтсын, құнықпа, 

Түзу жүргін, өзіңді әсте ұмытпа.  

                       *** 

Ашу қысққан бекке жақын бармағын, 

Бардың екен – бір бәлеге қалғаның.  

                        *** 

Сұраса –айт, шақырса  - кір барып, 

Сау- саламат, қадірлесіп тұр бағып. 

                       *** 

Сөз көп. Білсең – таза естімей қоя сал, 

Көзің көрсе, көрмегенге сая сал. 

                       *** 

Үш нәрседен алыс жүр, сақ, байқағын, 

Бірі – қатты, қырсық болма, айтарым. 




 

41 


Бірі -  жалған, сұғанақтық – үшінші, 

Үшеуінің түбі қорлық, түсінші.  

                     *** 

Кісі сөгіп, ұсақ сөзге берілме, 

Тура сөйле, сөзді терме, тегінде! 

                     *** 

Адал болғын, біл, адалдық – киелі, 

Бектер – адал, адалдықты сүйеді! 

                       *** 

Отырғанда өз орныңды білгейсің, 

Кішік болып, жұртты көзге ілгейсің. 

                      *** 

Жөткірінбе, қақырынып, түкірме, 

Надандық бұл, қадіріңді түсірме. 

                        *** 

Өзіңнен де зорлар сөзін қозғаса, 

Құлағың сал, сөйлеп әуре болма аса. 

                       *** 

Түзу сөйле, жүзің жарық болады, 

Ізгілікке ашылсын сөз орамы. 

                        *** 

Ұста өзіңді, ішіп кірме сарайға, 

Мастық – настық, қор боласың қалайда. 

                        *** 

 

Егер өзің төрде отырсаң жайланып, 



Кісі кірсе, тұр ізетке сайланып. 

                       *** 

Тоқ болсаң да, бектің асын қайтарма, 

Бектің асы – ізет басы, найқалма.  

                      *** 

Не істесең де пейіліңді қасыңа ал, 

Жаныңды сал, сонда көзің ашылар. 

                      *** 

Егер бектік тисе, өсіп беделің, 

Білікпенен ісіңді атқар, ей, ерім! 

                       *** 

Уәзірлік тисе, қолың ұзарып, 

Саясатты түзу, таза жүр алып. 

                      *** 

Кеңесшілік тисе, кеңес ақыл тос, 

Жаңылса бек, жол көрсетіп, ақыл қос. 

                      *** 

Әскер басы әрі ел басы... білерсіз – 

Көз-құлақты бағып, тура жүрерсіз. 



 

42 


                      *** 

Қазынаға қазынашы қылып жіберсе, 

Тура, шыншыл жүріп, оны үнемде.  

                       *** 

Хатшылыққа алса, сақ бол бұдан да, 

Құпия, сырды сақтап, сөзді шығарма! 

                       *** 

Тілесең сен дәйім құрмет өзіңе, 

Құрметте елді, қара кісі көңіліне. 

                        *** 

Ұлықтарды ұлы көріп, қадірле, 

Ұлы берер бақыт, ырыс, бәрін де. 

                     *** 

Не депті қарт, көпті көрген басы бар, 

Қария сөзін естісең – көз ашылар. 

                     *** 

Жаһан заңы – құрмет тұту үлкенге, 

Үлкен келсе, тік тұрып күт, іркілме!  

                     *** 

Бектер сені жақын тұтса қаншалық, 

Қызметшілермен жақындау бол соншалық! 

                        *** 

Білмей жатып ерді өзіңе жау қылма, 

Шаттық болмас, жауы бардың алдында. 

                       *** 

Дұшпанның аз болса да, бар залалы

Дұшпан әркез дұшпан болып қалады. 

                      *** 

Құрбы –досты туысқандай елегін, 

Тең-тұстасың, қатарың һәм сенерің. 

                     *** 

Ес көрме, аулақ жүр ессіздің маңынан, 

Ессіз доспен адам жолдан жаңылар. 

                      *** 

Қалам десең сақтап ізгі атыңды, 

Жаманнан без, бол жинақы, қатулы. 

                      *** 

Достассаңдар Тәңірді алып ортаға, 

Жүгін бөліс, ашуланба, шаршама. 

                     *** 

Өсекшіге араласпа жақындап, 

Өсекшінің өртер тілі лапылдап. 

Әлем содан бүлінер һәм ашынар, 

Мәртебелім, ғайбатшының басын ал. 

                       *** 



 

43 


 

Дүниеқоңыз шетін көрсе пайданың, 

Сенен кетпес «шеше», «әке» деп, айналып. 

                        *** 

Дос, туыс сол қуанышта қуанар, 

Қайғы келсе, қасыңда боп уатар. 

                       *** 

Сүйсін десең көп достарың өзіңді, 

Тұз-нан ұсын, жарқын ұста жүзіңді. 

                        *** 

Ісіңді атқар, көбейтпе жау-қасыңды, 

Жаулық қуып дауға салма басыңды. 

                       *** 

Білімді адам ізгі білім беріпті, 

Білікті ұқса, ғұмырына серікті. 

                       *** 

Әй, жақсы ер, қосылма сен жаманға, 

Айналарсың құлқы жаман адамға. 

                        *** 

Жақындаспа жауыздарға, ей, сара, 

Атың кірлеп, дақ қалдырар бейшара... 

                       *** 

Жақын жүрме пенделерге жарамсыз, 

Жағадан ап, жетер саған, нанарсыз. 

                     *** 

Талай көрдім ізгі, атақты жандарды, 

Жамандармен жаманатқа қалғанды. 

                     *** 

Жақсылық қыл, шамаң келсе баршаға, 

Шүбәланба, қайтар қырым қаншама. 

                    *** 

Кімге шаттық келсе, бірге қуан сен, 

Кімге қайғы төнсе, бірге жұбан сен. 

                    *** 

Жау көбейтпе, аш қабақты, уысты, 

Көбейт, жина қаншама дос, туысты. 

                   *** 

Дос жау болса, қас қылады жаныңа, 

Көзін тігер жиған, терген малыңа. 

                   *** 

Десең өзің қадір-құрмет табайын, 

Кісілерді қадірлей біл, ағайын. 

                    *** 

Білгің келсе кісі әсілін анықтап, 

Көңіл, қылық, тіл – бұл істі танытпақ. 



 

44 


                    *** 

Ызақормен жақын болма, асылы, 

Достық қақын бұзар қысса ашуы. 

                       *** 

Көңіл сырын аша берме тектен-тек, 

Ашсаң егер, шегерсің сен тек бейнет. 

                       *** 

Қайда дәулет бас көтерсе, ей ізгі ер, 

Болысқын сен қолдап оны пейілмен. 

                       *** 

Шақпа жұртты, сөз болмасын ермегің, 

Кек сақтама, ұсақ сөзді термегін. 

                       *** 

Ұлығыңды қадірле де, құрмет тұт, 

Ұлықтық та келер саған қонып құт. 

                      *** 

Күллі ізгіге арна ізгілік жолыңды,  

Жамандыққа жамандық қыл, орынды. 

                        *** 

Тілді қысқарт өз бегіңе келгенде, 

Қисық-қыңыр айтпа жауап бергенде. 

                       *** 

Көп сөйлеме, тілді бағып, аралас, 

Көп сөйлегн сөзде қадір қалар аз. 

                       *** 

Білімсізді жіберме тым жақынға, 

Қылмағанды қылар жүріп қасыңда. 

Дана кісі жақсы айтыпты бұдан да, 

Біліммен кел әр іске қол ұрарда. 

                      *** 

Тірлік емес, ізгі ат тіле  – тілесең, 

Ізгі атың – тірлігің ол, білесің! 

                      *** 

Ай маңдайлы ұл-қыз туса алдыңда, 

Үйіңде өсір, бөтен жерде қалдырма. 

                       *** 

Тәрбиеші ал ізгілікті, көшелі, 

Ұл-қыз жақсы, таза болып өседі. 

                      *** 

Ұл-қызыңа әдеп үйрет, білім бер, 

Қос жалғанды нәсіп көріп, күлімдер.  

                       *** 

Ұлды үйрет күллі өнер-білімге, 

Ол өнермен дүние табар түбінде. 

                      *** 



 

45 


Ұлыңды бақ, бекерге бос жүрмесін, 

Бейбастық боп кетер бекер жүргесін. 

                          *** 

Қызыңды үйде бексіз ұзақ ұстама, 

Ауырмай-ақ өлерсің сен құсадан. 

                                      *** 

Үлкен жолға жақын салма үйіңді, 

Қатер-қауіп кетіреді күйіңді. 

                            *** 

Үй іздесең көрші жайын сынарсың, 

Жер іздесең – судың жайын сұрарсың.  

                     *** 

Қайғы келмес – сөзді ойлап сөйлесең, 

Өкінбессің күнді зая бермесең. 

 

Асқақтама – бір тосқауыл табарсың, 



Сараң болма сөгіс алып қаларсың. 

                          *** 

Кісілікке кісілік еткен –  ер кісі. 

                            *** 

Пайдалы ер – кісілердің данасы, 

Қайырымды ер –ол елінің сарасы.  

                      *** 

Тілектессе – жақын болар алысың, 

Жүз көріссе – жаныңды ұғар танысың! 

                     *** 

Күн еңкейіп басын жерге тигізді, 

Жарық жалған жүзін түнге сүйгізді. 

                     *** 

Қай сөз лайық тұндыр нәрін тіліңе, 

Қай іс қажет тындыр бәрін тіріде. 

                          *** 

Алтын-күміс көріп өскен жасынан, 

Аулақ жүрер сұғанақтық насынан. 

                        *** 

Шыншыл болсын: көңіл, тілің, қылығың, 

Дүние, дәулет келер, берер шырынын. 

                     *** 

Сенімді адам үмітіңді ақтайды, 

Бек ырысын тасытады, баптайды.  

                     *** 

Дана ойы жолыңды ашып дұрыстар, 

Ақылды сөз астарында ырыс бар. 

                     *** 

Екі нәрсе даңқты өсірер тегінде 



 

46 


Есікте – Ту, тартылған ас төріңде.  

                 *** 

Жаны ашымас қандастан без алысқа,                        

Жәйіңді ұғар сен адал дос, танысқа.  

                     *** 

Берекесіз туыстан без, тозарсың, 

Жаны таза досыңды сүй, озарсың.  

                     *** 

Таяқ еттен, сөз сүйектен өтеді, 

Сөз қалады, таяқ табы кетеді. 

                     *** 

Бір ауыз сөз елдің атын өсірер

Бір ауыз сөз ердің атын өшірер. 

                     *** 

Бектер қанша білімді болғанымен,  

Сөзін жазар жан керек толғауымен.  

                    *** 

Жақсы сөз тас бұлақтай нұр береді, 

Қайда ақса, жер жайнап гүлденеді. 

                    *** 

Сөз бен жазу жарасса табындырар, 

Кереметтей хат тілі бағындырар. 

                      *** 

Қалдырмаса даналар хатқа жазып, 

Кім айырар өткенді ақ, қара ғып? 

                     *** 

Ақылдыдан адамшылық қалады, 

Біліктілер – адамдардың адамы. 

                      *** 

Ақылды-есті – кісілердің кісісі, 

Білімділер – кісілердің кішісі. 

                       *** 

Білім керек, ақыл керек кісіге, 

Ақыл бастар адамшылық ісіне. 

Екі күндік қонақтыққа тарылма, 

Зорықпа өзің, күймесін құр жаның да. 

                      *** 

Егер ізгі болса бектер қылығы, 

Күллі жұртқа тиер мейір, жылуы. 

                                  *** 

Сый берерде –тез бер, созып қашыртпа

Жазаларда таяқтауға асықпа. 

                      *** 

Бір күншілік рақатқа малданба, 

О дүние жәннатын бақ, арманда... 



 

47 


 

Өтер жалған, ештеңе жоқ көшпейтін, 

Жақсылық қыл, өзің кетсең өшпейтін. 

                           *** 

Қалар дүние, туған өлер ақыры, 

Жақсы-жаман атың қалар ақыры.  




жүктеу 313,07 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   63




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау