мемлекеттік эталондарынан шама бірліктеріне беру және өлшеу
бірліктерін растау, өлшеу құралдарының тізіліміне кіреді.
Оларды
растау
мемлекеттік
аймақтық
метрологиялық
орталықтармен
тек
растауға
акредиттелген
өлшеулердің
бірегейлігін қамтамасыз ету саласында іске асырылады. ҚР — ның
Мемстандартымен белгіленген реттелетін баға тэртібі бойынша
төленеді.
Метрологиялық жұмыстарды орындаудың тэртібі жэне құрамы
ПР 50.2.006-99 «Өлшеу құралдарын растауды жүргізудің тэртібі»
регламенттеледі.
Метрологиялық
жұмыстардың
тұрылымы
(бағасы)
ПР
50.2.015-02.
«Өлшеудің
бірегейлігін
қамтамасыз
етудің
Мемлекетгік
жүйесі.
Метрологиялық
жұмыстардың
ақысын
(бағасын) анықтаудың тэртібі» регламенттелген.
Өлшеу құралдарын мерзіммен растаудың бағасы метрологиялық
қызметпен
(ҚазМетрИн)
біркелкі
әдістемелік
негізінде
дайындалады жэне басшылықпен белгіленеді. Растауға баға
ҚазМетрИн-ы белгілеген тэртіп негізінде анықталады: кірістің
сметасы жэне ҚазМетрИн шығындары, штаттық тізілім, еңбек
бойынша жоспар, құрастыру бойынша тэртіп (бұйрық), өлшеу
құралдарын растауға жергілікті уақыт нормасы және шығындарды
іс-эрекеттің түрлері бойынша орналастыру.
Прейскурантқа кіретін растауға бағаның калькуляңиясы келесі
формула бойынша жүргізіледі:
Ц=ТпС+М( 1+Р),
мұндағы, Тп-растау бойынша орындалатын жұмыстың еңбек
сиымдылығы, адам — С . ;
С- растаушының бір сағат жұмысының ақысы, тенге/ С;
М-
материалдардың
ақысы,
растау
жүргізгенде
тікелей
пайдаланылатын (таңбаның бағасы жэне хаттамалардың бланкілері
тура материалдық шығындардың бағасына қосылмайды);
Р- жұмыстардың жоспарлы рентабелдігі (бірліктер еншісінде).
Растау бойынша жұмыстардың еңбек сиымдылығы формула
бойынша анықталады:
Тп=кН врп,
мұндағы, к- ұйымдастырулық-техникалық шараларға есепке алатын
қосымша
уақыт
шығыны,
растау
жұмыстарын
жүргізумен
байланысты (жұмыс орнын қайта жабдықтау, эксплуатациялық
60
құжаттарды зерделеу, нормативтік құжатгарды қосымша зерделеу,
көшуге нормативтен жоғары шығындар, эталондық құралдарға
техникалық қызмет көрсету жэне т.б.), осылар, ереже сияқты, 1,1-
1,3 құрайды;
Нвр- өлшеу құралдарын растауға уақыт нормасы, С;
п- орындаушылар саны, адам.
Растау бағасын дайындаған кезде жергілікті негізделген уақыт
нормасы пайдаланылады, олардың жоқ кезінде МИ 2322-99 «МӨЖ.
Өлшеу құралдарын растауға типтік уақыт нормасы» келтірілген,
уақыт нормасын (жіберілетін шектегі сияқты) пайдаланылуы
мүмкін. Бір нормативтік сағаттағы растаушының жүмысының
ақысы келесі формуламен анықгалады:
С=0,006-ЗПп(1+К1+К2)(1+Р),
мүндагы, ЗПп-растаушының орташа-айлық еңбек ақысы,
тенге; қажет болғанда растау жүмыстарының күрделілігі бойынша
(орындаушылардың
кәсіпқойлығының
деңгейі)
растаушының
орташа айлығының еңбек ақысының мөлшеріне төмендететін
(жогарылататын) коэффициент 0,75-1,25 пайдаланылуы мүмкін;
К[-
іс-эрекетгің
заңнамамен
сэйкес
есептеуді
ескеретін
коэффициент (бірліктік еншіде);
К2. жанама үстеме шығындарды (бірліктік еншіде) есепке
алатын коэффициент;
Р- жүмыстардың жоспарлы рентабелдігі.
Растаушының орташа айлықтық еңбек ақысы
ҚазМетрИн
шығыс жэне кіріс жылдық сметасымен сэйкес белгіленеді жэне
еңбек бойынша жоспармен.
Үстеме шығындар қүрастыру жэне
іс-эрекеттін түрлері бойынша жанама
(үстеме) шығындарды
орналастыру (бөлу), тәртіпке (бүйрыққа) сэйкес есептеледі.
Растауға
бағаны
калькулациялау
максатымен
үстемелі
шығындарға жылдық тозу көлемінің нормасына метрологиялық
қүрал — жабдықтар алуға шығындар қосылады.
Жүмыстардың жоспарлы рентабелдігі ҚазМетрИн жылдық
шығындары жэне сметасымен сәйкес белгіленеді, бірақ Қазақстан
Республикасының Өкіметінің
белгілеген
деңгейінен
жогары
болмауы керек.
Жеделдік үшін қосымша ақы белгілеген кезде оларды 50
/о
дейінгі мөлшерде белгілеуге үсынылады, өлшеу қүралдарын
бі
\
растауға графиктен тыс өткізген кезде жэне орындау мерзімі 3
күнге дейін жэне 30% дейінгі мөлшерде, өлшеу қүралдарын
растауға график бойынша орындаудың сол өткізгенде мерзімімен
(растауды жүргізудің нормативтік еңбек сиымдылығы 2 тэуліктен
аспаған жағдайда).
Барлық қосымша шығындарды ҚазМетрИн болмаса қалалық,
аудандық
метрологиялық
қызметтер
растау
жүмыстарын
орындауымен
байланысты
(командировкалық
шығындар,
тасымалдау, жылдамдық ж т.б,), сонымен қатар тапсырыс
берушінің қосымша шығындары, тапсырыс берушінің қүрал
саймандарымен растау жүмысын жүргізуді қамтамасыз етумен
байланысты, жақтардың қосымша келісімімен белгіленеді.
Б ақы лау сүрақтары
1) Физикалық шамаларға анықтама беріңдер.
2) ГОСТ 8.417-81 сәйкес физикалық шамалардың бірліктері
қалай бөлінеді?
'
_
3) Халықаралық СИ бірліктер жүйесін жасаудың тарихы
қандай?
'
"V
4) Қандай негізгі жэне қосымша СИ бірліктері бар?
5)Туынды бірліктерді құрау ережесіне түсіндірме беріңдер.
6) Метрологияда өлшеу объектілері қандай элементтерден
түрады?
7) Өлшеудің негізгі теңдеуін көрсетіңдер.
8)Материялдық жэне материялдық емес өрістегі шамаларды
атап беріңдер.
9)Қандай шамалар физикалыққа, қандайлары физикалық емеске
жатады?
10) Физикалық шамаға анықтама беріңдер.
11) Физикалық шаманың өлшемін анықтаңдар.
12) ФШ-дың кластарының жалпы метролоғиялық
ерекшеліктерін сипаттаңдар.
13 )Шамалар жэне бақылау түсініктеріне анықтама беріңдер.
14) Қандай шамалар экстенсивті деп аталынады?
15) Көріну сипаты жэне біліну эдісі бойынша қателіктер қалай
клаеталады?
16) Дбсолюттік және қатынастық қателіктерді анықтау
формуласын келтіріңдер. 17)Өлшеулердің қателіктеріне анықтама
беріңдер.
62
Достарыңызбен бөлісу: |
