М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік

Институт директоры

__________________

қолы аты –жөні

«____» _________________ 200 ж

Кафедра атауы

Дене шынықтыру және спорт мамандығы бойынша кредиттік оқу жүйесінде оқитын студенттерге арналған

типтік бағдарлама негізінде құрастырылған.

Құрастырушы (лар): Байтлесова Нұрсұлу Құспанқызы оқытушы

(аты-жөні, лауазымы, ғылыми дәрежесі)

Дене тәрбиесінің теория мен әдістемеге оқыту кафедрасының отырысында қарастырылды .
«_______» ______________________ 200___ж. №_____ хаттама.
Кафедра меңгерушісі ______________ Испулова Роза Набиевна

( қолы ) (аты-жөні)

______________________________________ институтының оқу-әдістемелік кеңесінің

отырысында қарастырылды.

Педагогикалық институттың оқу-әдістемелік

кеңесінің төрағасы ______________ _____________________________________________

(қолы) (аты-жөні)

Курс бағдарламасы ________________________________________________________________

(типтік бағдарлама атауы, қаласы, жылы)

типтік бағдарлама негізінде құрастырылған.

Құрастырушы (лар): Байтлесова Нұрсұлу Құспанқызы оқытушы

(аты-жөні, лауазымы, ғылыми дәрежесі)

Дене тәрбиесінің теория мен әдістемеге оқыту кафедрасының отырысында бекітілді.
«____» ____________________________ 200___ ж..№_____ хаттама.

Кафедра меңгерушісі _________________ Испулова Роза Набиевна

(қолы) (аты-жөні)

___________________________________ институттың оқу-әдістемелік Кеңесінің отырысында бекітілді.

«_____» ___________________________ 200___ ж. № _____ хаттама.

Институттың оқу-әдістемелік Кеңесінің төрағасы ________________ ____________________________________________ (қолы)

(аты-жөні)

Курс бағдарламасына 200___ / 200___ оқу жылында

енгізілген өзгертулер мен толықтырулар.
Курс бағдарламасына келесі өзгертулер ( толықтырулар) енгізілді

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________
Курс бағдарламасы Дене тәрбиесін теория мен әдістемеге оқыту кафедрасының
отырысында қарастырылып мақұлданды.
«_____» ______________________________ 200___ ж. № _____ хаттама.

Кафедра меңгерушісі __________ Испулова Роза Набиевна_

(қолы) (аты-жөні)
___________________________________ институттың оқу-әдістемелік кеңесінің
отырысында бекітілді.

«_____» _____________________________ 200___ ж. № ______ хаттама.

кеңесінің төрағасы ____________________ ______________________________________

(қолы) (аты-жөні)

1. Типтік бағдарлама
7 ғимарат 408 каб. «Дене тәрбиесін теория мен әдістемеге оқыту» кафедрасы

2.КУРС БАҒДАРЛАМАСЫ (SILLABUS)

1.1.Оқытушы туралы мәлімет
Оқытушының аты-жөні: Байтлесова Н.Қ. оқытушы

Кафедра атауы: Дене тәрбиесін теория мен әдістемеге оқыту

Мекен жайы: № 7 оқу ғимараты

Жұмыс телефоны: 50-53-46, ішкі телефоны 107.

Кредит саны –

Өту орны: № 8 оқу ғимараты; аудитория: сабақ кестесі бойынша
Оқу жоспарынан көшірме:

Адам өмірінде сыртқы ортамен әрқашанда тікелей байланыста болады. Дүниеге келгеннен бастап, сол байланыс адамның қызметімен, қоршаған кеңістік пен уақытты бағдарлаумен байланысты.

Адам анатомиясы-адам ағзасының құрылысын, оны құрайтын мүшелермен мүшелер жүйесін зерттейтін ғылым. Ол сонымен бірге адам ағзасының мүшелерінің орналасуын, орындайтын қызметін, дамуын, сыртқы ортаның әсерінен өзгеруін зерттейді.Ол спортшының дене кейпінің, қоршаған кеңістік пен уақыттағы қозғалыстардың сандық құндылығы мен себептерін анықтауды қамтамасыз етеді. Бұл курсты оқып меңгерудің болашақ мамандар үшін, әсіресе, денешынықтыру тәрбиесімен шұғылданатындарға қажетті білім мен дағдыларды барынша дұрыс пайдалану болып табылады.
Пререквизиттері:

Валеология,психология,педагогика,гигиена,жасөспірімдер физиологиясынан алған білімдеріне негізделген.

Биомеханика, жалпы физиология, спорттық медицина, денешынықтыру теориясы мен әдістемесі, емдік денешынықтыру мен массаж ж. б.

Оқыту дәріс және зертханалық сабақтар арқылы, сонымен бірге өздігінен жұмыс оқытушының жетекшілігі түрінде өткізіледі де негізгі оқу материалдары мен қосымша мәліметтерді тану бағыттары көрсетіледі.

Білімдерін, іскерлігін, дағдыларын бақылау ауызша немесе жазбаша түрлерінде өткізіліп, тестілер мен бақылау қалыптарын қабылдау жүреді.

1 апта

Кредит сағаты 1-2

Тақырып: Кіріспе. Адам анатомиясының тәсілдері және басқа пәндермен байланысы.

Дәрістің мазмұны 1-2:

• 
  Кіріспе. Анатомияның басқа биологиялық және спорттық пәндермен байланысы
  
• 
  Адамның тіршілік дүниесінде алатын орыны
  
• 
  Зерттеу тәсілдері. Тарихы.
  

1. 
   Әпителиальдық ұлпалар, олардың құрамы, қызметі
   
2. 
   ішкі ортадағы (дәнекер) ұлпалар, олардың құрамы, қызметі
   
3. 
   бұлшық етті ұлпалар, олардың құрамы, қызметі
   
4. 
   жүйке ұлпасы, олардың құрамы, қызметі
   

• 
  Омыртқа жотасы, оның бөлімдері, омыртқалар
  
• 
  Омыртқалар жалғамалары Сегіз көз бен құйымшақ, олардың құрылысының ерекшелігі
  
• 
  Омыртқа жотасының иіндері
  
• 
  Көкірек қуысының құрылысы: қабырғалар, төс сүйегі. Жалғамалары.
  

1. 
   Омыртқа бағаны
   
2. 
   Мойын, кеуде, бел омыртқаларының құрылысындағы ерекшеліктер
   
3. 
   Сегіз көзбен құймыманың құрылысы
   

Мойын ,кеуде омыртқаларының суретте салу

• 
  Тік жүруге көшу
  
• 
  Сөйлемдердің пайда болуы
  
• 
  Гоминидтердің эволюциясы
  
• 
  Нәсілдер мен конститутциональді типтер.
  

1. 
   Буындар, түрлері
   
2. 
   Негізгі және қосымша пайда болған буындар
   

Суретін альбомге салу

• 
  Ми сауыты: маңдай, төбе, шүйде, самай және сына сүйектері
  
• 
  Бет сүйектері: жоғарғы жақ, төменгі жақ, маңдай, мұрын және тіл асты сүйектері
  

1. 
   Кеуде құысың тұтастығы
   
2. 
   Төс сүйекпен қабырғалардың құрылысы.Қабырлардың қозғалысы
   
3. 
   Кеуде құысының жас шамасы және оның жыныс арқылы көрінетін ерекшеліктері
   

• 
  Адамның өмірлік кезеңдері
  
• 
  Дене құрылымы. Тәрбиелеу негіздері
  
• 
  Экологиялық факторлар
  

1. 
   Қол сүйектерінің иық белдеуі: жауырын мен бұғана
   
2. 
   Қол қанқасы
   

• 
  Иық сүйектерінің омыртқа жотасымен жалғануы
  
• 
  Иық буыны мен білезік буынының ерекше құрылысы
  
• 
  Үлкен саусақтың, алақан-білезік буынының ерекше құрылысы
  

1. 
   Шынтақ және шыбық сүйектері
   
2. 
   Білезік сүйектер
   
3. 
   Қол бас буындары
   

Шағын-конспект жазу: «Алақан-саусақ» және бақайшық аралық буындары

• 
  Органеллалар. Жасушаның бөлінуі.
  
• 
  Митоз және амитоз
  
• 
  Ұлпалар, олардың классификациясы
  
• 
  Жүйелер, мүшелер жүйесі және аппараттары туралы түсініктер
  

1 . Аяқ сүйектерінің мықын белдеуі

2. Жамбас сүйек

3. Аяқ қанқасының байланысуы

Сурет салу: «Жамбас сүйек»

• 
  Жамбас-сан, тізе және сирақ-табан буындары
  
• 
  Табан сүйектері. Жалғамалары
  
• 
  Ортан, үлкен және кіші жіліктер, олардың жалғамалары.
  

1. 
   Ми сауыты сүйектері
   
2. 
   Бас сүйектің бет жағындағы бөліктеріндегі сүйектер
   
3. 
   Бас қанқа сүйектердің байланысы
   

Сурет салу: Бас сүйектерін ені проекцияда (жанынан және айынан)

• 
  Қаңқа жүйесі. Сүйектің құрылысы және өсіп дамуы
  
• 
  Сыртқы және ішкі факторлардың әсерлері
  
• 
  Жасына және жынысына байланысты ерекшеліктері
  
• 
  Сүйектердің жалғамалары, жалғану түрлері.
  

1. 
   Одақ және қарама-қарсы бұлшық еттер
   
2. 
   Бастырықтар
   
3. 
   Бұлшық еттін даму сайысы
   

Шағын-конспект жазу: «Бұлшық еттердің қанмен қамтамасыз етілуі және жүйкеленуі».

• 
  Көлденең жолақты және бірыңғай салалы бұлшық еттер
  
• 
  Бас пен мойын бұлшық еттері. Шайнау бұлшық еттері
  
• 
  Ымдау бұлшық еттері, топографиясы. Бекітілу жерлері.
  

1. 
   Бұлшық еттердің пішіндері
   
2. 
   Күшті және епті бұлшық еттер
   
3. 
   Бұлшық еттердің құрылысы
   

Шағын конспект: Бұлшық ет жұмысына сипаттама

• 
  Омыртқа жотасы. Бөлімдері
  
• 
  Омыртқа жотасындағы қозғалыстар және жалғамалар
  
• 
  Иіндер. Көкірек қуысы
  
• 
  Жасына және жынысына байланысты көкірек қуысының ерекшеліктері
  

1.Мойын бұлшық еттерінің шандыр қабықтарының орта және проекциясы адамның денесіне.

2. Бас бұлшық еттері

СӨЖ мазмұны: Сурет салу: „Үстінгі мойын бұлшық еттері”

Әдебиет: М.Ф.Иваницкий. Анатомия человека. «ФиС». М., 1985
Кредит сағаты 18

Тақырып: Дене бұлшық еттері

Зертханалық жұмыс:

• 
  Арқа бұлшық еттері. Бекітілу жерлері
  
• 
  Төс бұлшық еттері. Бекітілу жерлері
  
• 
  Іш бұлшық еттері, топографиясы
  

• 
  Ми сауытының бөлімдері, құрылысындағы ерекшеліктер
  
• 
  Бас сүйектерінің жалғамалары. Контрфорстар
  
• 
  Ми сауытының жасына және жынысына байланысты ерекшеліктері
  

• 
  Иық белдеуінің бұлшық еттері. Топографиясы
  
• 
  Қолдың еркін бұлшық еттері. Топографиясы
  
• 
  Жамбас белдеуінің бұлшық еттері. Топографиясы
  
• 
  Сырттай және іштей орналасқан бұлшық еттер
  
• 
  Аяқтың еркін қозғалатын бұлшық еттері. Топографиясы.
  

1. Қолдың бұлшық еттері

2. Иық буындағы бұлшық еттер

СӨЖ мазмұны: Сурет салу: „Қолдың бұлшық еттері”
Әдебиет: В.Я.Липченко, Р.П.Самусев. Атлас нормальной анатомии человека. Медицина. М., 1988, 320 стр.; М.М.Курепина, Г.Г.Воккен. Анатомия человека. Атлас. «Просвещение». М.,1979, 126.

8 апта

Кредит сағаты 22-23

Тақырып: Бұлшық ет жүйесі

Дәріс мазмұны:

• 
  Бұлшық ет ұлпасы және оның классификациясы
  
• 
  Бұлшық ет-мүше, оның құрылысы
  
• 
  Бұлшық ет аппаратының қызметінің маңызы
  
• 
  Онтогенезде бұлшық еттің дамуы
  
• 
  Жұмысы мен күші туралы негізгі деректер.
  

• 
  Әдебиет: М.Ф.Иваницкий. Анатомия человека. «ФиС». М., 1985
  

• 
  Ас қорыту жүйесі. Ауыз қуысы, сілекей бездері
  
• 
  Көмей, өңеш, қарын, аш ішек, тоқ ішек
  
• 
  Бауыр, өт, трахея, бронхы, өкпе. Топографиясы
  
• 
  Тыныс алу аппараты. Ауа жолдары
  

Өкпе, орналасуы, пішіні, жоғарғы беті, шеттері, бөлімдері және атқаратын қызметі.

• 
  Ішкі мүшелердің классификациясы
  
• 
  Спортпен және дене жаттығуларымен шұғылданғанда ішкі мүшелердің орналасуына және қызметіне тигізетін әсері
  
• 
  Ас қорыту жүйесі. Жалпы шолу.
  

1. 
   Бүйректер, сыртқы және ішкі құрылысы
   
2. 
   Ер адамның жыныстық мүшелері
   
3. 
   Әйел адамдардың жыныстық мүшелері
   

1. 
   Жүрек, орналасуы, пішіні, құрылысы
   
2. 
   Жүректің қанмен қамтамасыз етілуі және жүйкелендірілуі
   

• 
  Жүрек. Топографиясы. Қабаттары, камералары
  
• 
  Жүректің өзін қанмен қамтамасыз ету және иннервация
  
• 
  Артерия қан айналымы
  
• 
  Вена қан айналымы
  

1. 
   Ер адамның жыныстық мүшелері
   
2. 
   Сыртқы және ішкі құрылысы
   

• 
  Тыныс алу жүйесіне жалпы шолу
  
• 
  Жасына және жынысына байланысты ерекшеліктері
  
• 
  Спортпен және дене жаттығуларымен шұғылданғанда тыныс алу жүйесінің қызметіндегі өзгерістер
  

1. 
   Қалқа доғасының тарамдары
   
2. 
   Қолдың қан тамырлар қабырғасы
   
3. 
   Аяқтың қан тамырлар қабырғасы
   

1. 
   Өкпе діні, өкпенің артериялары мен өкпе веналары
   
2. 
   Кіші қан айналымдағы өкпе тамырлар
   

• 
  Олардың қан тамырлар және нерв жүйесімен байланысы
  
• 
  Гипофиз, орналасатын жері, атқаратын қызметі
  
• 
  Эпифиз. Қалқанша бездері. Атқаратын қызметтері
  
• 
  Айырша без, бүйрек үсті бездері және жыныс бездері. Олардың атқаратын қызметтері
  

Аяқтын қан тамырларының қабырғасы

• 
  Нейрон, оның афферентті және эфферентті өсінділері
  
• 
  Рефлекс туралы түсінік. Рефлекторлық доға
  
• 
  Жұлын. Оның түйіндері (ганглийлер). Ақ және сұр заттары
  
• 
  Жұлынның өткізгіш жолдары
  

1.Терең және сыртқы аяқ веналары.

2. Лимфа тамырлары.