М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік

 
91 
Республикасының ішкі істер Министрлігі 1998 жылғы 28 тамызда берген №009638567 жеке куəлігі 
негізінде босатты. Ақшаны босатуға рұқсат берген кəсіпорын басшысы С.И.Абдрахманов.   
6. 
№35  Аванстық  есеп  200-  жылғы  15  сəуірде  менеджер  Б.С.  Көлбаев  кəсіпорын  бухгалтериясына 
аванстық есебін тапсырды. Акционерлік қоғамның бас бухгалитерлік аванстық есепті 16000 теңгеге 
бекітті.  Ақша  қаражаттарының  пайдаланылмаған  қалдығы  кассаға  өткізілді.  Орындалған 
операциялар бойынша шот корреспонденциясын бухгалтер Ə.С. Əбенова анықтады.  
 
9 Тапсырма  
 
Түгелдеу  –  кəсіпорынның  мүкі  мен  міндеттемелерінің  нақты  барының  бухгалтерлік  есеп 
мəліметтерімен  сəйкестігін  тексеру  тəсілі.  Түгелдеу  кəсіпорында  орындалған    барлық  шаруашылық 
операцияларының  құжаттармен  рəсімделінгендігін  жəне  бухгалтерлік  есеп  жүйесінде  көрсетілгендігін 
тексеруге,  сонымен  бірге  қажетті  анықтаулар  мен  түзетулер  енгізуге  мүмкіндікбереді.  Оның  көмегімен 
кəсіпорын  мүлкінің  сақталуын  анықтауға,  мүліктің  сақталу  жəне  пайдалану  орындарындағы  
жетіспеушілігін  айқындауға,  егер  құндылықтардың  жетіспеушілігі,  бүлінуі,  қирауы,  жəне  ұрлануы  сияқты 
фактілер орын алған болса оларды ашуға (табуға) болады.  
Есептің мақсаты – салыстыру ведомосын құру тəртібін меңгеру.  
Тапсырма  
Тапсырманы орындау үшін берілген мəліметтердің негізінде:  
- 
түгелдеу айырмашылығын анықтау;  
- 
салыстыру ведомосын толтыру;  
- 
түгелдеу айырмашылығын есептен шығару тəртібін меңгеру.  
 
Тапсырманы орындау үшін берілген мəліметтер.  
200—жылғы    1  қараша  күні  «Темір»  акционерлік  қоғамының  қоймасында  құрамында:  бас  инженер  А.А. 
Ахметов,  бухгалтер  С.Д.  Нысанбаев,  механик  Н.С.  Сулейменов  бар  комиссия  қойма  меңгерушісі  С.А. 
Ақтаевтың қатысуымен қоймадағы материалдық босалқылардың барына ішінара тексеру жүргіздуі. Тексеру 
нəтижесінде анықталғаны:   
 
Кесте 4.1. 
 
№2 тауарлы – материалық босалқыларды түгедеу тізімдемесінен  
үзінді 01.11.200 – ж. 
 
Нақты бары 
Реттік 
номе-рі 
Тауарлы – материалдық 
босалқылардың атауы 
Өлшем 
бірлігі 
Бағасы, 
теңгемен 
саны 
сомасы, 
теңгемен 
8.    Ақ эмаль  
л 
220 
50 
11000 
9.    Қоңыр эмаль 
л 
190 
60 
11400 
10.    Сары бояу 
л 
175 
22 
3850 
11.    Болттар 
дана 
170 
50 
8500 
12.    Мыс табағы (кесіндісі) 
кг 
13500 
15 
202500 
13.    Тежеуішке қажетті сұйықтық 
л 
144 
60 
8640 
14.    Еріткіш сұйықтық 
л 
90 
15 
1350 
 
10 Тапсырма  
 
 
Кесте 4.2.  
 
Бухгалтерлік есеп мəліметтері бойынша түгелдеу жүргізілген мерзімге (күнге) тауарлы – 
материалдық босалқылардың нақты бары туралы анықтама 
 
Нақты бары 
Реттік 
номе-рі 
Тауарлы – материалдық 
босалқылардың атауы 
Өлшем 
бірлігі 
Бағасы, 
теңгемен 
саны 
сомасы, 
теңгемен 
1.    Ақ эмаль  
л 
220 
55 
12100 
2.    Қоңыр эмаль 
л 
190 
50 
9500 
3.    Сары бояу 
л 
175 
22 
3850 
4.    Болттар 
дана 
170 
50 
8500 
5.    Мыс табағы (кесіндісі) 
кг 
13500 
15 
202500 
6.    Тежеуішке қажетті сұйықтық 
л 
144 
60 
8640 

 
92 
7.    Еріткіш сұйықтық 
л 
90 
19 
1710 
 
 
Есептің  шешуін  төмендегі  (4.3.)  келтірілгнен  нысан  (үлгі)  бойынша  жүзеге  асырыңыздар 
(орындаңыздар).  
 
Жұмысшы түлгелдеу актісінен үзінді (көшірме) 
 
Тауарлы – материалдық босалқылардың қоймағы нақты барының бухгалтерлік есеп мəліметтерінен 
айырмашылығы мынандай позияциялар бойынша айқындалды:  
- 
Ақ эмаль бойынша артық шыққаны 5л, 1100 теңгеге;  
- 
Қоңыр эмаль бойынша кем  шыққаны (жетпейтіні) – 10л, 1900 теңгеге;  
- 
Еріткіш сұйықтықтың кем шыққаны (жетпейтіні) – 4л, 360 теңгеге.  
 
Түгелдеу  комиссиясына  түсіндірме  хатында  С.А.  Ақтаев  қоңыр  эмальды  орнына  қателесіп  беріп 
жібергендігін  түсіндірді.  Ал  еріткіш  сұйықтықтың  кем    шығуы  (4л,  360  теңгеге)  –  қоймашының 
немқұрайлығынан болған.  
 
Кесте 4.3. 
 
Салыстыру ведомосы 
 
Бухгалтерлік 
есеп мəліметтері 
бойынша есепте 
тұрғаны 
Нақты бары 
Түгелдеу нəтижесі 
Артығы 
Кем (жетпейтіні) 
Ретті
к 
номе
рі 
Тауарлы-
материалдық 
босалқыларды
ң атаулары 
Өлшем 
бірлігі 
Бағасы, 
теңгемен 
саны 
сомасы, 
теңге 
саны 
сомасы, 
теңге 
саны  сомасы
, теңге 
саны 
сомасы
, теңге 
1. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
4. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Жиынтығы 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Синтетикалық  шоттардың  ақырғы  сальдоларының  (қалдықтарының)  негізінде  «Жалын»  өндірістік 
кооперативінің 200— жылдың 1 мамырына бухгалтерлік баланстын нысанын (үлгісін) пайдаланыңыздар. 
11 Тапсырма 
 
Есепті орындау үшін берілген мəліметтердің негізінде:  
- 
синтетикалық жəне аналитикалық есеп шоттарын ашу;  
- 
келтірілген шаруашылық операциялар бойынша шоттар корреспонденциясын анықтау; 
- 
барлық  шоттар  бойынша  айналым  сомаларын  есептеп,  200—  жылдың  1-ші  ақпанына 
сальдоны (қалдықтарды) шығару;  
- 
синтетикалық  шоттар  бойынша  200—  жылдың  31-желтоқсанына  айналым  ведомосын 
құру;  
- 
кəсіпорынға қабылданған «А» жəне «В» материалдарының нақты өзіндік құнын анықтау;  
- 
орташа құн əдісін пайдаланып «А» жəне «В» материалдарының өзіндік құнын бағалауды 
жүзеге асыру.  
 
Есепті орындау үшін берілген мəліметтер 
Кесте 5.1.  
 
Есепті кезең ішінде шаруашылық жүргізуші субьектіде 
 пайдаланылған синтетикалық шоттар бойынша 200-- жылдың 1-қаңтарына анықталған сальдо 
(қалдықтар) 
Реттік 
номері 
Шоттың атауы 
Сальдо (қалдық) 
теңге 
1 
2 
3 
1 
Шикізаттар мен материалдар 
29000 
2 
Отындар 
99700