М. Е. Лобашев к. В. Ватти

жүктеу 8,1 Mb.

Pdf просмотр

бет	46/275
Дата	29.04.2022
өлшемі	8,1 Mb.
	#38344
түрі	Лекция

1 ... 42 43 44 45 46 47 48 49 ... 275

Lobashev

3.
ДОМИНАНТТЫЛЫҚТЫҢ ТОЛЫҚ   БОЛМАУЫНДАҒЫ   ТҰҚЫМ
ҚУАЛАУ. ДОМИНАНТТЫЛЫҚ СИПАТЫНЫҢ ӨЗГЕРУІ
Доминанттылықтың  толық  болмауы.
Өсімдіктер  мен  жануарлардың  көптеген
белгілеріне
аралық
немесе
доминанттылық-тың
толық болмау құбылысы тән, мүны
Мендельдің  өзі  бұршақтьқ  кейбір  белгілері  бойынша  байқаған  болатын.
Доминанттылықтың  толық  болмауы  кезінде
Ғ\
бұдан  да
(Аа)
ата-ана  белгілерінің
әрқайсысы  толық  күйінде  көрінбейді,  белгілер  аралық  түрде,  ата-ананың  біреуінің
белгілері  азды-көпті  басымдау  түрде  керінеді,  ал  бұл  ұрпақтың  барлық  особьтары
өздерінің фенотипі бойынша бірдей болады.
Ақ және қызыл жемісі бар қойбүлдірген формаларын (Ғгагіа ұезса) шағылыстыру
нәтижесінде алынған будан жемістерінің қызыл түс пен ақ түс аралығында қызғылт
түсті болуы доминанттылықтың толық болмағанына мысал бола алады (24-сурет).
Доминанттылық толық болмаған кезде екінші ұрпақта белгілердің фенотип және
генотип  бойынша  ажырауларының  сәйкестігі  байқалады,  өйткені  доминант
гомозиготаның
АА
гетеро-зиготадан
Аа
айырмасы  бар.  Мысалы,  біз  қарастырып
отырған мысалдағы
Ғ
2

кезінде қой бүлдірген жемістері бояуының ажырауы мынадай
болады:  1  қызыл
(АА)  :
2  қызғылт
(Аа)
:  1  ақ
(аа).
Бүл  жағдайда  жемістің  қызыл
бояуын шартты түрде ғана
бояулы,доминантты деп, ал ақ бояуын  рецессивті деп атауға болады.  Сондықтан
доминанттылық толық болмаған кезде кейде аллельдерді
А
не бояулы,доминантты
деп, ал ақ бояуын рецессивті деп атауға бол анықталды. Мысалы, осындай құбылыс
тауық  қанаты  бояуының,  адам  шашының  бүйралығының,  сол  сияқты  өсімдіктердің,
жануарлардың  және  ады.  Сондықтан  доминанттылық  толық  болмаған  кезде  кейде

аллельдерді
А
не
а  а
  адамның  баска  да  көптеген  морфологиялық,  физиологиялық
қасиеттерінің  тұқым  куалауында  байқалады.  Адамның  және  бірқатар  үй
жануарларының  қан  группаларын  зерттеу  нәтижесінде  альтернативті  белгілер  бар
екендігі жөнінде мәліметтер

Адамның  және  бірқатар  үй  жануарларының  қан  группаларын  зерттеу
нәтижесінде  альтернативті  белгілер  бар  екендігі  жөнінде  мәліметтер  алынды.
Олар  Ғі  буданында  бірдей  дәреже-де  көрінеді,  осы  құбылыс
кодоминанттыльщ
деп  аталады.  Мы  салы,  егер  аналық  организмнің  қан  группасы
А,
аталық  орга-
низмдікі
В
болса, онда балалардың қан группасы
АВ
болады, Осы арада доминант
құбылысының  жоқтығына  қарамай,
Ғ
г

бу-дандары  бірдей  болады,  демек
Мендельдің бірінші заңы бұл құбылыс үшін де дүрыс, яки универсал болғаны.

жүктеу 8,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 42 43 44 45 46 47 48 49 ... 275