М. Е. Лобашев к. В. Ватти

ұрғашысындағыдай  болып  шықты.  Аталық  жоне  аналық  жынысты/особьтардың 
айырмашылығын  көрсететін  мүндай  хромосомалар 
жыныс  хромосомалары 
деп 
аталады. Екі жыныстың біреуіндегі жұп хромосомалары 
Х-хромосома 
деп аталады. Екі 
жыныстың  біреуінде  ғана  болатын,  екінші  жыныста  болмайтын  жүпсыз  жыныстық 
хромосома 
Ү-хромосомалар 
деп  аталады.  Аталық  және  аналық  жыныстар-дың 
айырмашылығын  көрсетпейтін  хромосомалар 
аутосомалар 
деп  аталады.  Сонымен 
дрозофиланың  екі  жынысының  особьта-рында  алтыдан  бірдей  аутосомалар  плюс 
үрғашыларында  жыныстық 
XX 
хромосомалар,  еркектерінде 
ХҮ 
хромосомалар  бар. 
Үрғашыларында  жүұп 
Х-хромосомалар  болғандықтан  мейоз 
нәтижесінде  оларда 
бірдей жүмыртқа клеткалар түзіледі, оның әрқайсысында бірден Х-хромосома болады. 
Жыныс  хромосома-лары  жөнінен  бірдей  гаметалар  тузетін  жыныс 
гомогаметалы 
жыныс  деп  аталады.  Еркекте  сперматозоидтардын,  екі  сорты  — 
X 
немесе  Ғ-
хромосомалы сорттары   мейоз  механизміне сәйкес еңдеи
 
шамада түзіледі, сондықтан 
дрозофиланың  аталық  жыныстысын  гетеро  гаметалы  деп  атайды.  37-су-ретте 
жыныстық  хромосома-лар  мен  аутосомаларды  есеп-ке  ала  отырып,  дрозофила-ның 
жынысын анықтау схе-масы берілген. 
X- 
және 
Ү-
хромосомалы сиерматозоид-тардың 1 : 
1  қатынасында  түзілуі,  ұрпақта  жынысы  бо-йынша  1:1  қатынасында  ажырау 
қамтамасыз етіледі. Жынысты анықтаудың осын-дай типі { § 
—XX, 
с? 
—XV) 
барлық сүт 
қоректілерден,  олардың  ішінде  адамдарда,  қос  қанатты  насекомдарда,  кейбір 
балықтарда  табылды.  Гетерогаметалық  әрқашан  аталық  жынысқа  ғана  тән  смес. 
Мысалы,  құстарда,  кейбір  балықтарда  және  кө-белектерде  гетерогаметалы  жыныс 
үрғашылары,  ал  го-могаметалы  —  еркектері  бо-лады.  Бұл  жануарлардың  жүмыртқа 
клеткалары  екі  типті  —
X 
және  К-хромосомалы,  ал  сперматозоидтары  тек  Х-
хромосомалы  болады.  Гетерогаметалық  және  гомогаметалық  механизмнің  жынысты 
анықтауға  және  жыныс  бойынша  ажырауға  тікелей  қатысы  бар  екендігін  дәлелдеу, 
жыныспен  тіркескен  бел-гілердің  түқым  қуалауын  жэне  мейозда  хромосомалардың 
ажырап  бұзылуының  түрлі  типтерін  зерттеуден  алынған  заңдылықтар  тікелей  дәлелі 
болып табылады. 

жүктеу 8,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: