М. Е. Лобашев к. В. Ватти

ніп отыр. Кроссинговердің молекулалық механизмі

жүктеу 8,1 Mb.

Pdf просмотр

бет	181/275
Дата	29.04.2022
өлшемі	8,1 Mb.
	#38344
түрі	Лекция

1 ... 177 178 179 180 181 182 183 184 ... 275

Lobashev

ніп
отыр.
Кроссинговердің  молекулалық  механизмі.
Тұқым  қуалау  ин-
формациясын  жеткізуші  нуклеин  қышқылдары  жөніндегі  түсінік  тіркескен
гендер  рекомбинациясының  механизмін,  яғни  кроссинговер  механизмін
түсіндіретін  бірқатар  гипотезалар  ұсынуға  мүмкіндік  берді.  Бүл
гипотезалардың әр түрлі нүсқалары 1963 жылы К. Уайтхауз тұжырымдаған
идеяға келіп соғады.
Әрбір  хроматидте  ДНҚ-ның  бір  молекуласы  берілген  деп
есептегенде  екі  гомологты  хромосомалар  учаскелері  ал-масуының  бүкіл
процесін  бірнеше  кезеңге  бөлуге  болады:  ДНҚ-ның  екі  молекуласының
жақын,  бірақ  бір-біріне  ұқсас  емес  нүк-телерінде  бір  тізбектін,  үзілуі  (84-
сурет,
2);
ДНК-ның  үзілу  учаскесіне  жақын  жердегі  комплементарлы
тізбекшелер  арасындағы  сутектік  байланыстардың  үзілу  және  ДНК
мөлекуласының  жаңа  биспиральды  «будандық»  құрылымының  түзілуі  (84-
сурет,
3);
айрылып  кеткен  тізбекшелер  орнында  ДИҚ-ның  жергілікті

синтезделуі  (84-сурет,
4);
жаңадан  синтезделген  тіз-бекшелердің  жан-жаққа
қашықтауы (84-сурет, 5) және олардың комплементарлы жалғасуы (84-сурет,
6);
рекомбинацияға  үшы-рамаған  тізбекшелердің  үзілуі  (84-сурет,  7);  және
үзілген үшта-рының түйықталуы (84-сурет,
8).

Процестін,  барлық  кезеңдері  мейоздың  ерте  профазасында,  яғни
хромосомалардың  редупликациясы  аяқталған  соң  ғана  өте-ді.  Әр  түрлі
объектілерден  алынған  эксперименттік  фактілердің  кепшілігі  үсынылып
отырған рекомбинация механизмін қанағат-танарлық дәрежеде түсіндіреді.
Уайтхауз  үсынған  модель  бірден-бір  модель  емес.  Р.  Холлидей  үсынған
кроссинговер
механизмінің
моделі
де
қолда
бар
ге-

84-сурет.  Рекомбинацияның  молекулалық  деңгейде  мүмкін  болатын
механизмі (бастапқы үзілу нүктелері стрелкалармен көрсетілген).
Тұтас  сызыңтар  —  ДНК  спиральдарының  жалац  ңабат  тізбекшелері:
пунктир сызьщ-тар — ДНК-ның жаңадан синтезделген тізбекшелері:
1
—
8
—
рекомбинация кезеңдері.нетикалық фактілермен әжептәуір үйлеседі. Алайда
бұл мәселе-ні түпкілікті шешілген деп есептеуге болмайды. Рекомбинация
процесі  репликация  (мейоз  профазасындағы  ДНҚ  синтезі,  3-та-рауды
қараңыз)  және  репарация  процестерімен  тығыз  байла-нысты  екенін  атап
көрсету  керек.  ДНК  молекуласы  жіпшелерінің  үзілуі  және  кроссинговер

кезінде үзілген ұштарының бірігуі ре-парациялық ферменттердің
көмегімен іске асады.

жүктеу 8,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 177 178 179 180 181 182 183 184 ... 275