М. Е. Лобашев к. В. Ватти

АЛЛЕЛИЗМ ЖӘНЕ АЛЛЕЛИЗМ КРИТЕРИЙІ

жүктеу 8,1 Mb.

Pdf просмотр

бет	170/275
Дата	29.04.2022
өлшемі	8,1 Mb.
	#38344
түрі	Лекция

1 ... 166 167 168 169 170 171 172 173 ... 275

Lobashev

1. АЛЛЕЛИЗМ ЖӘНЕ АЛЛЕЛИЗМ КРИТЕРИЙІ
Бір  геннің  әр  түрлі  күйін
аллельдер
деп  атайды.  Мутацияла-ну
нәтижесінде  ген  екіден  артық  (көптік  аллелизм  қүбылысы,  13-тарауды
қараңыз) күйде бола алатыны белгілі.
Мынадай  сұрақтың  тууы  заңды  нәрсе:  белгілі  бір  белгінін.  көрінісін
өзгертетін,  бір-бірінен  тәуелсіз  пайда  болған  қандай  да  екі  мутацияның
аллельді  немесе  аллельсіз  екенін,  яғни  олардың  бір  генде  немесе  әр  түрлі
генде пайда болғандығын іс жү-зінде қалай анықтауға болады? Аллелизмнін,
критерийі қандай?  Бүл  сүрақтарға  алғаш  рет  Т.  Морган  жауап  берді.  Ол
алле-лизмнің  екі  критерийін  ұсынды:  функционалдық  (немесе  комп-
лементарлық) және рекомбинациялық.
Функционалдьщ  критерийі
әр  түрлі  гендердің  өзгерісі  бар  екі  мутантты
шағылыстырғанда  бірінші  үрпақтың  буданы  —  әрбір  геннің  қалыпты
аллельдерінің  басым  болуына  байланыс-ты  жабайы  фенотипі  бар

дигетерозигота  пайда  болатынына  негізделеді.  Мұндай  жағдайда
зерттелетін мутациялардың қа-лыпты аллельдері бір-біріне
комплементарлы
деп  есептеу  қа-былданған.  Сонымен  қатар,  егер  шағылыстырылатын
мутанттарда  бір  геннің  аллельдері  болса,  компаундта  жабайы  тип  пайда
болмайды.  Мысалы,  екі  мутантты  —  ақ  және  сарғыш  күзен-
ді
шағылыстырғанда  барлық
будандар
қоңыр  реңді,
яғни  жа-
байы  фенотипті
болады.  Ақ  күзенді  басқа  мутанттық  форма  —■  платина  реңдес  күзенмен
шағылыстырғанда  да  барлық  будан-дар  платина  реңдес,  яғни  мутантты
фенотипті болады. Демек,  бірінші жағдайда комплементарлық, яғни аллель
еместік;
ал
екінші  жағдайда  —  комплементарлықтың  жоқтығы,  яғни  ал-
лельдік байқалады. Бүл жайында «Генетиканың практикалық  сабақтарына
басшылықта» толығырақ жазылған.
Әр түрлі гендердеғі мутациялар ғана өзара рекомбинациялана алады деген
түсінік
рекомбинацияльщ  тестің
негізіне  алынды.  Морган  мектебінің
зерттеушілері,  функционалдық  (гетеро-зигота  —  мутантты  фенотип)  және
рекомбинациялық (рекомби-нация жоқ) критерийлер сақталған жағдайларда
мутациялар-ды
аллельді
деп  есептеді,  Геннің  қүрылымы  туралы  түсініктің
өзгеруіне  байланысты  аллелизмнің  критерийі  де  анықталды,  ол  туралы
алда айтылатын болады.

жүктеу 8,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 166 167 168 169 170 171 172 173 ... 275