●
Мемлекеттік геодезиялық тораптар жиілету және түсіріс торларын одан әрі дамытудың,
сонымен қатар ізденіс, құрылыс, жер қойнауын пайдалану, жерге орналастыру, т.б., көптеген
инженерлік есептерді шешудің негізі болып табылады.
Сондықтан, геодезиялық тораптарды құрудың дәлдігін қамтамасыз ету үшін оның бұрыштық
және ұзындық өлшеулері тиісті аспаптар мен тәсілдер арқылы жүргізілуге тиісті. Мемлекеттік
геодезиялық тораптарға мыналар жатады:
а) 1,2,3,4 кластың пландық жүйелер, олар өзара бұрыштық және ұзындық өлшеулер дәлдігімен,
жүйе
қабырғаларының
ұзындықтарымен
ерекшеленеді.
Пландық
жүйелер
триангуляция,триатерация, полигонометрия әдістерімен құрылады.
ә) I,II,III және IV класты биіктік нивелирлік тораптар. Олар геометриялық нивелирлеу әдісімен
құрылады.
Геодезиялық жүйелер жалпыдан жекеге қарай көшу принципімен: жоғары жүйеден, яғни I-
кластан төменге қарай неғұрлым дәл құрылғаннан, соғұрлым ұсақтау және дәлдігі кемдеу класқа
қарай құрылады. I-класты жүйе мейлінше жоғары дәлдікке ие болады және ол төменгі кластарға
геодезиялық жүйелердің дамуы мен олардың пункттерінің координаталарын біртұтас жүйеде
есептеу үшін, негіз қызметін атқарады.
Триангуляция әдісі. Триангуляция әдісі жергілікті жерде үшбұрышты жүйесін құрудан тұрады,
оларда барлық бұрыштар мен кейбір базис қабырғаларының ұзындығы өлшенеді.
Үшбұрыштың басқа қабырғаларының ұзындықтары тригонометрияның белгілі формулалары
бойынша есептеледі.
1 класс триангуляциясының тұтас жүйесін орасан зор территорияда құру едәуір уақыт пен
материалдық қаражатты жұмсауды керек етеді. Сондықтан 1 класты геодезиялық жүйені,
мүмкіндігінше меридиан және паралель бағытында бірінен-бірі 200км-ге дейінгі тұйық полигонды
құрастырады.
2 класты триангуляция бірінші класты полигонның бүкіл ауданын толтыратын және 1 класты
пункттерімен сенімді байланыстарға үшбұрыштардың жаппай жүйелі түрінде дамиды.
3 және 4 класты триангуляциялар мемлекеттік гелдезиялық жүйе 50-60км2-қа бір пункт
тығыздықпен жасалынады. Пункттердің осындай тығыздығы 1:25000 және 1:10000 масштабтағы
топографиялық түсірулерді қамтамасыз етеді.
1, 2, 3, және 4 класты триангуляциялық жүйенің негізгі сипаттамалары 8-кестеде келтірілген.
Достарыңызбен бөлісу: |