Лекция №5 2021/2022 уч год Старший

НАО «УНИВЕРСИТЕТ имени ШАКАРИМА города СЕМЕЙ»

 

 

Геодезия 

ГиС 

3 кредита 

2-й семестр 

Лекция №5 

2021/2022 уч.год 

Старший преподаватель Сейтказина Гульнур 

Саркытбековна 

 

 

Тақырыбы:  Топографиялық  түсірістер.  Геодезиялық  негізді  (пландық  және  биіктік) 

құру әдістері. Геодезиялық торларды бекітуге арналған белгілер.

 

  Дәріс  мақсаты: 

Тірек  тораптары  туралы  түсінік  және  оның  түрлері.  Мемлекеттік 

геодезиялық тораптар. Геодезиялық жиілендіру және түсіру тораптары  туралы студенттерге түсінік 

беру.

 

 

 

Геодезиялық  түсірістердің  қай  түрі  болсын,  олар  алдын-ала  жер  бетінде  бекітілген  және  өте 

жоғары  дәлдікпен  пландық  координаталар  (х,у)  және  биіктік  координатасы  (Н)  анықталған 

нүктелерге сүйенеді. Мұндай румбтерді тірек пунктері дейді. Координаталары геодезиялық тәсілмен 

біртұтас  координаталар  жүйесінде  анықталған  тірек  жүйелерін  геодезиялық  тірек  жүйелері  деп 

аталады. 

 

Жалпыдан  жалқыға  көшу  принципіне  қарай  мемлекетіміздегі  барлық  тірек  жүйесі  бірнеше 

кластарға бөлінеді. 

 

Оларды құру ең жоғарға кластан төменгі, күрделі және дәл геометриялық құрылымдардан ұсақ, 

дәлдігі  төмендеу  кластарға  көшеді.  Жоғарғы  класты  пункттер  бір-бірінен  (бірнеше  ондаған 

километр)  әжептәуір  үлкен  арақашықтықта  орналасады.  Одан  кейін  олардың  аралары,  төменгі 

кластарда жиілетіледі. Геодезиялық жұмыстарды осындай принциппен жүргізу қысқа мерзім ішінде 

үлкен территорияны біртұтас координаталық жүйемен қамтамасыз ете алады.  

 

Геодезиялық тірек жүйелері пландық және биіктік жүйелері болып бөлінеді. Пландық жүйеде 

тірек  пункттерінің  тік  бұрышты  жазық  координаталары  (х  пен  у)  анықталады,  ал  нүктелердің 

биіктіктері (Н) Балтық теңізінің биіктік жүйесімен есептеледі.  

 

Геодезиялық жүйе мемлекеттік жиілету және түсіріс жүйелері болып бөлінеді, ал олардың өзі 

дәлдігіне қарай өзара кластарға бөлінеді.