Лекция 1 Тақырыбы : Химиялық кинетика пәні, химиялық реакция жылдамдығы, оған әсер ететін факторлар

- сурет. Өнім түзілуінің кинетикалық қисығы

жүктеу 351,54 Kb.

бет	18/81
Дата	02.12.2023
өлшемі	351,54 Kb.
	#44538
түрі	Лекция

1 ... 14 15 16 17 18 19 20 21 ... 81

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Пәннің оқу – әдістемелік кешені Басылым: бесінші

4 - сурет. Өнім түзілуінің кинетикалық қисығы
тәуелділігінің түзу сызықты еместігі процестің және оның
механизмінің күрделілігін көрсетеді.
Есептеу әдісі. Бұл әдіс те Аррениус теңдеуінің интегралды түріне
негізделген:
- реакцияның Т
1
температурадағы жылдамдық константасы.
- реакцияның T
2
температурадағы жылдамдық константасы.
Бұл теңдеулерді логарифмдеп, екіншісін біріншісіне бөлсек Еа - ны
есептейтін формуланы аламыз:
немесе
(14)
мұнда Т
2
> Т
1
. К
1
мен К
2
-ні және Т
1
мен Т
2
-ні біле отырып Еа - ны (14) -
формулалар бойынша есептейміз.
Жоғарыдағы екі әдіспен қатар Еа-ны анықтаудың эмпирикалық және
жартылай эмпирикалық әдістері де бар.
Поляни - Эванс - Семенов әдісі мына теңдеуді қолдануға негізделген:
(15)
мұнда а және в - белгілі бір коэффициенттер.
Сато әдісі активтену энергиясының (Еа) химиялық ескі байланыстардың
үзілуі мен жаңа байланыстардың түзілу энергияларының ара қатынасына
тәуелділігіне негізделген:
(16)
мұнда
- байланыстардың үзілу энергиясы;
- байланыстардың түзілу
энергиясы; -реакция түріне байланысты параметр.
Жалпы жағдайларда Еа шамасы аз болған сайын реакцияның жылдамдығы
жоғары болады. Реакцияға қатысатын бөлшектердің (молекула, атом, радикал)
табиғатына қарап активтену энергиясының мөлшерін болжауға болады, мысалы
төмендегі реакциялар үшін активтену энергиясы:

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті
Пәннің оқу – әдістемелік кешені
Басылым:
бесінші
ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым
десек, онда
<
<
, себебі радикалдар актиівті бөлшек болатындықтан,
олардың арасында жүретін реакцияның потенциалдық энергия тосқауылы
минималды, яғни активтену энергиясы төмен болады, демек, мұндай реакциялар
үлкен жылдамдықпен тез жүреді.
сияқты бейтарап молекуланың ыдырауы кезінде байланыстардың
үзілуі үшін көбірек энергия қажет, яғни оның потенциалдық тосқауылы жоғары,
мұндай реакциялардың активтену энергиясы да жоғары болады.
Активтену
энергиясының
шамасы
химиялық
реакцияға
түсетін
молекулалардың
энергетикалық
күйіне
тәуелді.
Валентті-қаныққан
молекулалардың арасында жүретін реакциялар үшін активтену процесі дегеніміз
энергияның молекуладағы байланыстардың біреуіне жинақталып байланыстың
үзілуі болады. Мұндай реакциялардың активтену энергиясы байланыстардың
үзілу энергиясына жақын. Радикалдар қатысатын реакциялар үшін активтену
энергиясы аз болады, себебі олардың жұптаспаған электрондары болатындықтан
валентті-қаныққан молекулаларға қарағанда ішкі энергиясы едәуір жоғары.
Сондықтан радикалдардың реакцияға түсуі үшін қосымша активтену энергия
қажет емес. Радикал мен валентті-қаныққан молекула арасындағы реакциялар
үшін активтену энергиясының шамасы жоғарыда айтылған екі жағдайдың
активтену энергияларының аралығында болады.

жүктеу 351,54 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 14 15 16 17 18 19 20 21 ... 81