Лекция 1 Тақырыбы : Химиялық кинетика пәні, химиялық реакция жылдамдығы, оған әсер ететін факторлар

жүктеу 351,54 Kb.

бет	33/81
Дата	02.12.2023
өлшемі	351,54 Kb.
	#44538
түрі	Лекция

1 ... 29 30 31 32 33 34 35 36 ... 81

Тізбектелген реакция деп алдыңғы реакциядан шығатын өнім келесі реакцияның бастапқы заты ретінде болатын реакцияны айтады
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Пәннің оқу – әдістемелік кешені Басылым: бесінші

ұлттық университеті
Пәннің оқу – әдістемелік кешені
Басылым:
бесінші
ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым
Тізбектелген реакциялар ең кең таралған реакция. Тізбектелген реакция деп
алдыңғы реакциядан шығатын өнім келесі реакцияның бастапқы заты
ретінде болатын реакцияны айтады.
Тізбектелген реакциялардың кинетикасы өте күрделі, олардың кинетикалық
теңдеулері ылғида белгілі бола бермейді. Бірінші ретті тізбектелген реакцияның
теориясын 1 07 ж. А.В.Раковский ұсынып ары қарай дамытқан.
Теорияны
тізбектелген реакциясының мысалында қарастырайық.
Реакцияның әр сатысы белгілі бір жылдамдықпен жүреді. А, В және С
заттарының концентрациясының уақытқа байланысты өзгерістерін жазайық.
Реакция басталмай тұрғанда, яғни
кезде
0, ал
болғанда
болсын дейік.
А затының концентрациясының (
) реакция барысында азаю жылдамдығы:
(1)
В затының түзілу жылдамдығы:
(2)
С затының түзілу жылдамдығы:
(3)
Бірінші (1) теңдеуден
екенін білеміз,
-ның осы мәнін (2) –
теңдеуге қойсақ:
(4)
Бұл (4) – теңдеудің сол жағын да, оң жағын да
шамасына көбейтсек:
(5)
бұл теңдеуді дифференциалдасақ:
(6)
Сонда ( ) және (6) – теңдеулерден аламыз:
(7)
Енді (7) – теңдеуді интегралдасақ:
(8)
немесе
(9)
Уақыт
жағдайда
және
(10)
Сонда
(11)
Соңғы (11) – теңдеу аралық В затының концентрациясының реакция
барысында уақытқа функционалды байланысты өзгерісін береді.

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті
Пәннің оқу – әдістемелік кешені
Басылым:
бесінші
ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым
Осындай функционалды байланысты реакцияның өнімі (С заты) үшін
қарастырайық. Өнімнің концентрациясы:
болатындықтан,
және
бойынша
-ні табамыз:
(12)
және
концентрацияларының реакция барысында өзгерісін график
түрінде көрсетуге болады (1-сурет)
1 – суреттен аралық заттың концентрациясының (
) өзгерісі максимумды
қисық болатынын көреміз. Тізбектелген реакцияларда реакция басында соңғы
өнімнің концентрациясы нөлге тең (
0), белгілі бір уақыттың ішінде (индукция
уақыты) алдымен аралық В заты түзіліп, содан соң ол С затына айналады (
).
Аралық өнім (В) түзілуінің максимал мөлшерін оның концентрациясының
уақыт бойынша алынған бірінші туындысын нөлге теңестіру арқылы табамыз:
(13)
С
і
1 3
2
t

жүктеу 351,54 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 29 30 31 32 33 34 35 36 ... 81