Мақсаты: Топырақтың өз бойында суды ұстау және жоғары төмен бағытта қозғалу заңдылықтарын ұғындыру, гигроскопиялық, қылтүтіктік, толық су сыйымдылығын анықтауды үйрету

Мақсаты: Топырақтың өз бойында суды ұстау және жоғары төмен бағытта қозғалу заңдылықтарын ұғындыру, гигроскопиялық, қылтүтіктік, толық су сыйымдылығын анықтауды үйрету.

1. 
   Топырақтың гигроскопиялық ылғалдылығы дегеніміз не?
   
2. 
   Топырақтың гигроскопиялық ылғалдылығың қалай аңықтайды?
   
3. 
   Гигроскопиялық ылғалдылықты қалай есептейді?
   
4. 
   Топырақтың далалық су сиымдылығы дегеніміз не?
   
5. 
   Топырақтың толық су сиымдылығы дегеніміз не?
   
6. 
   Топырақтың қылтүтіктік су сиымдылығы дегеніміз не?
   
7. 
   Топырақтың қылтүтіктік су сиымдылығың қалай аңықтайды?
   

А) Гигроскопиялық ылғалдылықты анықтау.

1. Квартования әдісімен құрғақ күйдегі топырақ үлгісі алынады.

2. Техникалық таразыда топырақ орташа үлгісінен 5 г массасы өлшнп алады да, алдын-ала өлшенген диаметрі 5 см фарфор табақшаға салынады және 100-105 ⁰С температурадағы термостатқа салынады.

3. 1,5-2 сағат уақыт өткеннен соң, фарфор табақшаны тигельді қайшымен алып, эксикаторға салқындатуға салады. Суыған соң табақша өлшенеді. Егер салмақ кемісе, гигроскопиялық ылғалдылықты табуға болады.

4. Гигроскопиялық ылғалдылық келесі формула бойынша анықталады:

W = x 100%

Р₂ – Р₀
Мұндағы:

Р₀ – Топырақсыз фарфор табақшаның салмағы;

Р₁ – кептіргенге дейінгі топырақ салынған фарфор табақшаның салмағы;

Р₂ – кептіргеннен кейінгі топырақ салынған фарфор табақшаның салмағы;

1. Ұзындығы 15 см, диаметрі 2-3 см болатын шыны трубка алынады да , оның бір ұшын фильтр қағазбен, сыртынан марлімен бітеледі де, жіппен байланып, техникалық таразыда өлшенеді.

2. Трубка ұсақталған топырақпен 10-12 см биіктік деңгейіне деін толтырылады. Тығыздау үшін трубканың төиенгі ұшын аздап соғады.

3. Фарфор табақшаға гигроскопиялық ылғалдылығын анықтау үшін 5 г топырақ өлшеп алынады (алдыңғы тапсырмадағыдай)

4. Топырақ салынған трубка таразыда өлшенеді. Бірінші және екінші өлшемдер айырмасы топырақ салмағын береді.

5. Трубка суы бар биік стаканға топырақтың деңгейі судан 1 см төмен болатындай етіп батырылады да 15 минут уақытқа қойылады.

6. Уақыт өткен соң трубканы штативке 10 минутқа іліп қояды.

7. Трубка штативтен алынып, фильтр қағазбен сырты сүртіледі.

8. Қаныққаннан кейінгі топырақта ұсталған су мөлшері келесі формула бойынша есептеледі:
Р₃ – Р₂

А = x 100%

Р₂ – Р₁
Мұндағы:

А – қаныққаннан кейінгі топырақта ұсталған су мөлшері;

Р₁ – трубка салмағы;

Р₂ – топырақ салынған трубка салмағы;

Р₃ – суға қаныққаннан кейінгі топырақ салнған трубка салмағы,

Р₂ – Р₁ – топырақ салмағы;

Р₃ – Р₂ – қаныққаннан кейінгі су салмағы,

9.Гигроскопиялық ылғалдылық анықталады.

10. Толық су сыйымдылығы (W _мах ) анықталады.
W _мах = W + A

В) Суды капиллярлық көретілуін анықтау.

1. Зерттелетін материал фарфор ступкамен уатылып, диаметрі 2-3 см, биіктігі 50 см болатын шыны трубкаға салынады. Төменгі ұшы қағаз және марлімен бітеледі.

2. Трубка төменгі ұшы суы бар стаканға 1 см батып тұратындай етіп штативке бекітіледі.

3. Уақыт белгіленеді де, әрбір 5 минут сайын судың топырақ бойымен көтерілу деңгейі жазылады да, соңынан график құрылады.

Әдебиеттер:

1. Асанов Ж. А. Ауыл шаруашылық негіздері Алматы, 1987 24-27 беттер

2. Мырзаханов Н. Ауыл шаруашылық негіздеріне арналған тәжірибе құралы Республикалық баспа кабинеті, Алматы, 1994 15-18 беттер

3. Ващенко И.М. Практикум по основам сельского хозяйства Москва «Просвещение» 1982, 24-35 беттер

4. Александрова Л. Н. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Ленинград Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

5. Александрова Л.Н., Найденова О.А. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

6. Добровольский В.В. Руководство к лабораторным работам по курсу «Основы почвоведения и география почв» Учпедгиз Москва 1962 31-42 беттер
6 апта

Практикалық жұмыс№6:

Тақырыбы: Топырақтың сулы және қышқылдық ертіндісінің сапалы анализі.

Мақсаты: Топырақтың сулы ерітіндісін дайындап, соның құрамынан хлорид, сульфат, нитрат, кальций, темірдің екі және үш валентті иондарын анықтау.

Негізгі сұрақтар:

1. 
   Топырақтағы тұздардың ерігіштілік деңгейі бойынша жіктелуі қандай?
   
2. 
   Топырақ ерітіндісінің құрамы және өсімдіктер мен топырақта химиялық элементтердің маңызы.
   
3. 
   Топырақтың орташа үлгісін қалай дайындайды?
   
4. 
   Топырақтың сулы ерітіндісін қалай дайындайды?
   
5. 
   Топырақтың қышқылдық ертіндісінің қалай дайындайды?
   
6. 
   Cl^–, SO₄ ^2–, Ca ²⁺, CO₃ ^2–, HCO₃ ^– иондарын сапалы реакциялар арқылы қалай анықтайды?
   
7. 
   Сулы ерітіндісінде рН қалай анықтайды?
   

а) Сулы ертіндіні зерттеу.

Топырақ үлгісінен квартование әдісі бойынша орташа үлгісі алынады. Топырақты ұнтақтайды. Техникалық таразымен осы топырақтан 30 г топырақ өлшейді, оны көлемі 250 мл конус тәрізді колбаға салады. Колбаға цилиндрмен өлшеп 150 мл дистелденген су құяды. Колбаны шайқап, араластырады да, 5-10 минут тұндырып қояды. Одан кейін шыны сүзгішке қағаз фильтрін салып фильтрлейді. Фильтрден өткен ертіндіні – фильтрат деп атайды.

1. 
   Хлорид иондарын анықтау.
   

NaCl + AgNO₃ = AgCl ↓ + NaNO₃

2. 
   Сульфат-иондарын анықтау.
   

Қорытынды жасалады.

3. 
   Нитрат иондарын анықтау.
   

4. 
   Кальций иондарын анықтау.
   

Кальций иондары болса, ақ тұнба түседі.

1. 
   Fe ²⁺ иондарын анықтау.
   

Қышқыл ерітіндісінен пробиркаға 1-2 мл алынады. Оған 1 кристалл K₄[Fe(CN)₆] тұзын салады. Ерітінді көк түске айналады.

2. 
   Fe ³⁺ иондарын анықтау.
   

Жұмыстың аяғында кесте толтырылады.

1. Добровольский В.В. Руководство к лабораторным работам по курсу «Основы почвоведения и география почв» Учпедгиз Москва 1962 56-61 беттер

Жабдықтар:кептіргіш шкаф,петри табақшысы,тарелка,күйдірілген құм,сүзгі қағаз,пинцет,дәке,тұқым үлгілері.

Жұмыс барысы:Тазалығын нақтауға арнал,ан тұқымнан іріктемей 4 рет күзден санап алып,әр күздікті ішіне сүзгі қағаз төселген петри табақшасына,болмаса күйдіріліп саңлауы 1 мм-лік електен өткізіліп 1,5-2 см қалыңдақта жайылған құмы бар тарелкаға орналастырады,сүзгі қағаз не құм әбден ылғалданша су құяды.Тұқым отырғызылған ыдыстарды арнайы температурады кептіргіш шкафта не бөлме ішінде ұстайды.Өнген тұқымды санауды екі рет өнгіштікті анықтау үшін. Санау уақыты дақылдарға байланысты әр түрлі,7-таблицада көрсетілген.тұқымның өнгіштегін анықтағында барлық тамырщалары қалыпты дамып жетілген,ең басты тамаршасының ұзындығы дәннің ұзындығынан кем бөлмейтін,ал домалақ тұқымды дақылдарды диаметрінен кем емес тұқымдарды өніп шыққан деп санайды.Зерттеу жұмысы аяқтаоғаннан кейін 4 үлгінің арифматикалық ортасы бойынша тұқымның өнгіштігін анықтайды.

1. Асанов Ж. А. Ауыл шаруашылық негіздері Алматы, 1987 65-67 беттер

2. Мырзаханов Н. Ауыл шаруашылық негіздеріне арналған тәжірибе құралы Республикалық баспа кабинеті, Алматы, 1994 32-34 беттер

3. Ващенко И.М. Практикум по основам сельского хозяйства Москва «Просвещение» 1982, 24-35 беттер

4. Александрова Л. Н. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Ленинград Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

5. Александрова Л.Н., Найденова О.А. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

6. Добровольский В.В. Руководство к лабораторным работам по курсу «Основы почвоведения и география почв» Учпедгиз Москва 1962 31-42 беттер

8 апта

Практикалық жұмыс№8:

Тақырыбы:

Практикалық сабақтың жоспары: Ауыспалы егістік

Ауыспалы егістік схемасын құру.бір схеманың өзінде ауыспалы егістіктің бірнеше варианты болуы мүмкін,мысалы,совхаздың ауыспалы егістік жерінің көлемі 1400 га.оның 800гектарына күріш,400 гектарына жоңышқа, 200 гектарына жүгері егу белгіленген.Көрсетілген дақылдарды 200 гектардан 7 танапқа мынадай вариант бойынша орналастырады.

1- вариант 2- вариант

1. 
   Жоңышқа,арпа (200 га) 1. Жоңышқа,бидай (200 га)
   

3. 
   Күріш (200 га) 3. Күріш (200 га)
   
4. 
   Күріш(200 (га) 4. Күріш (200 га)
   
5. 
   Жүгері ( 200 га) 5.Күріш (200 га)
   
6. 
   Күріш(200 (га) 6.Екпе шөп (200 га)
   
7. 
   Күріш(200 (га) 7.Күріш (200 га)
   

Ауыспалы егісті игеру жоспарын құру.

Ауыспалы егіске экономикалық баға беру

1. Асанов Ж. А. Ауыл шаруашылық негіздері Алматы, 1987 55--57 беттер

2. Мырзаханов Н. Ауыл шаруашылық негіздеріне арналған тәжірибе құралы Республикалық баспа кабинеті, Алматы, 1994 37-43 беттер

3. Ващенко И.М. Практикум по основам сельского хозяйства Москва «Просвещение» 1982, 24-35 беттер

4. Александрова Л. Н. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Ленинград Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

5. Александрова Л.Н., Найденова О.А. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

6. Добровольский В.В. Руководство к лабораторным
9-апта

Практикалық сабақтардың жоспары. Арамшөптер және олармен күресу жолдары

Арам шөптарге қарсы күресудің агротахникалық шараларын жалпы,арнаулы деп бөладі.Жалпыға ауыспалы егісті игеру,тұқымды тазарту,егістік маңындағы арам шөптерді құрту,топыраққа дұрыс өңдеу,егінді күтімге алу жатады,ал арнаулыға өте зиянды арам шөптерді құрту жатады.Ол үшін гербицидтар деп аталатын химиялық заттар қолданылады.

Кең таралған гербицидтерге сипаттама:2,4-дихлорфеноксисірке қышқылы (2,4-Д) натри тұзы сүр не қызғылт түсті ұнтақ.

2,45-үш хлорфеноксисірке қышқылы (2,4,5-ның) бутил эфирі майлы,суда нашар еритін,құрамында 50,-60% әсерлі заты бар сұйық зат

4-хлорбутил-2-N-М хлорферилкарбамат

Пентахлорфенол(ПХФ-ның) натрий тұзы қоңыр түсті

2,-хлор4-этиламино-6-изопропиламино-тиразин

Дихлоральмочевина (ДХМ) ақ түсті

Гербицидтердің мөлшерін мына формула бойынша табады:

А =Д х 100

мұнда Д-1га-ға қолданғанда әсар ететін заттың мөлшарі,

а –гербицидтегі әсерлі зат, процентпен

1. Асанов Ж. А. Ауыл шаруашылық негіздері Алматы, 1987 51-55 беттер

2. Мырзаханов Н. Ауыл шаруашылық негіздеріне арналған тәжірибе құралы Республикалық баспа кабинеті, Алматы, 1994 25-28 беттер

3. Ващенко И.М. Практикум по основам сельского хозяйства Москва «Просвещение» 1982, 24-35 беттер

4. Александрова Л. Н. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Ленинград Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

5. Александрова Л.Н., Найденова О.А. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

6. Добровольский В.В. Руководство к лабораторным
10-апта

Практикалық сабақтардың жоспары.

Тұқымның сапасын анықтау

Ауыл шаруашылық дақылдарынан мол өнім алу тұқымның сапасына байланысты.Тұқым сапасына енгіштігі,тазалығы,өну қарқыны,ірілігі мен бірдегейлігі,1000 тұқымның салмағы,тіршілік қабілеті,егіске жарамдығы жатады.Тұқымның сапалық көрсеткіштері мемлекеттік стандарт бойынша белгіленеді.Мұны арнайы жүйемен (1- схема) тұқым тексеру лаборатиясанда не шаруашылық жағдайында анықтайдвы. Тұқымның сапалық көрсеткіштері мамлакеттік стандарт бойынша белгіленеді.Сапасы анықталмақшы тұқымның беогілі мөлшарінен бастапқы үлгі,одан орта үлгі алады. Тұқымның мұндай мөлшарін бақылау ьірлігі деп атайды.Саның кейбір дақылдарға арнаоған мөлшері 7- таблицада көрсетілген.Бастапқы,арта үлгі үшін тұқымның бірнеше жерінен сүзгі арқылы тұқым алады. Егер тұқым жайылып сақталған болса конус не цилиндр пішінді сүңгімен беткі қабатынан (10 см тереңдіктен),орта қабатынан Үйілген тұқым биіктігінің жарымынан),астыңғы қабатынан 15 үлгі алады.Әрбір үлгідегі тұқымның бірдейлігін салыстырады.тұқымның ірілігі бірдей болса барлық үлгіні таза ыдысқа салып әбден араластырады.Бұл бастапқы үлгі болады,одан екі орта үлгі болады.Бастапқы үлгіден орта үлгі аоу үшін тұқымды фанер не картон бетіне төгіп екі сызғышпен әбден араластырады.Кейін майда тұқымды 1,5 см,ірі тұқымды 0,5 см қалыңдықта квадрат пішінді етіп жаяды да диагонал бойымен төртке бөледі.Қарама-қарсы үшбұрыштағы тұқымды екінші үлгігіе,ал қалғанын бірінші үлгіге пайдаланады.дайындалған үлгіні мата қалтаға салып,этакеткасында шаруашылық,дақыл аты,сорта, егінді жинаған уақыт,тұқымның нөмірі,салмағы жазылады да дорбаның аузын байлайды.Бірінші үлгіден тұқымның тазалығы,өнгіштегі,тіршілік қабілеті,1000 тұқымның салмағы,ал екінші үлгіден дымқылдығы анықталады.

1. Асанов Ж. А. Ауыл шаруашылық негіздері Алматы, 1987 60-63 беттер

2. Мырзаханов Н. Ауыл шаруашылық негіздеріне арналған тәжірибе құралы Республикалық баспа кабинеті, Алматы, 1994 29-32беттер

3. Ващенко И.М. Практикум по основам сельского хозяйства Москва «Просвещение» 1982, 24-35 беттер

4. Александрова Л. Н. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Ленинград Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

5. Александрова Л.Н., Найденова О.А. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

6. Добровольский В.В. Руководство к лабораторным
11-апта

Практикалық сабақтың тақырыбы:

Тұқымның тазалығын анықтау

Белгілі дақылдардың берілген тұқымдағы процент мөлшері осы тұқымның тазалығы деп аталады.. ГОСТ-ың талабына сай егіске арналған негізні дәнді дақылдар тұқымның тазалығы 97 проценттен аем болмауы,ал дәннің 1 кг-да арам шөп тұқымының саны 50-60 данадан аспауы керек.

Тазаланған тұқымды үш топқа бөледі:

1. 
   Негізгі дақылдың дәндері. Оған бүтін,біркелкі,толвқ зақымданбаған дәндер жатады.
   
2. 
   Негізгі дақылдың қалдығы. Оған жаншылған,пұш, сағылған,өскен,шіріген не шіри бастаған тұқымдар жатады.
   
3. 
   Түрлі қоспалар.Ол өлі,тірі қақыстар болып бөлінеді.
   
4. 
   Өлі қоқысқа сабақ санақтары,топан,құм,түйіршік тастар,ал тірі қоқысқа арам шөп тұқымдары,түрлі зиянкестер,басқа өсімдіктердің тұқымдары жатады.
   
5. 
   Жабдықтар: картон не фанар, техникалық таразы,шпатель,сызғыш,тұқымдардың орта үлгілері,темір қалақша
   

1. Асанов Ж. А. Ауыл шаруашылық негіздері Алматы, 1987 60-65 беттер

2. Мырзаханов Н. Ауыл шаруашылық негіздеріне арналған тәжірибе құралы Республикалық баспа кабинеті, Алматы, 1994 29-32 беттер

3. Ващенко И.М. Практикум по основам сельского хозяйства Москва «Просвещение» 1982, 24-35 беттер

4. Александрова Л. Н. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Ленинград Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

5. Александрова Л.Н., Найденова О.А. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

6. Добровольский В.В. Руководство к лабораторным
12-апта

Практикалық сабақтардың жоспары.

Тұқымның ылғалдығын анықтау

Өндіріс жағдайында қоймадағы тұқымның ылғалдығы 14-15 проценттен аспауы керек.Егер ылғалдық мұнан жоғары болса тұқымның өнгіштігі кеміп,түрлі ауруларға шалдығады,сондай-ақ қызып кетеді.Зерттеу жұмысына ірі тұқымды дақылдардың тұқымнан 50 г,майда тұқымды дақылдардың тұқымынан 20 г алады.

Жабдықтар:тұқым үлгілері(екінші реттік),кептіргіш шкаф, техникадық таразы(гирлермен),бюкс,эксикатор.

Жұмыс барысы:Тұқымның ылғалдығын анықтау үшін үлгі тұқымдарды майдалап(күнбағыстың тұқымын 4-6 бөлікке,қияр 6-8 бөлікке майдалайды),ал майда тұқымдарды сол күйінде араластырып 5 грамнан екі өлшемдік алады.Оны алдын ала нөмірленген,салмағы өлшенген бокске салып техникалық таразыда салмағын өлшейді. Астықтар мен бұршақтың тұқымдарын 130⁰с температурада 10 минут,ал майда және техникалық тақылдардың тұқымдарын 100-105⁰ температурада 5 сағ кептіреді. Кептіргеннен кейін эксикаторда 15-20 мин салқындатып салмағын тағы да өлшейді.бастапқы салмақ пен соңғы салмақтың айырмасы байынша процент есебімен ылғалдық мөлшерін табады.Мысалы,5 г тұқымның кептіргеннен кейінгі салмағы 4,3 г болсын,сонда ылғалдық 5 г-4,3 г =0,7 г

5г------------ 100%

0,7г --------- х% х=100 х 0,7 =14%

5

Егер астық және бұршақ тұқымды дақылдардың тұқымының ылғалдылығы 18 проценттен жоғары болса,онда 20 горта үлгі алып 100-105⁰ тамператудада 30 мин кептіреді.Кейін эксикаторда салқындатып салмағын өлшейді. одан әрі тұқымды майдалап әр үлгіден 5 граммнан алып,жағарыда көрсетілген әдіспен кептіреді.Мұндай жағдайда тұқымның ылғалдығын мана фармуламен табады:

11. 
    20
    

1. Асанов Ж. А. Ауыл шаруашылық негіздері Алматы, 1987 69--72 беттер

2. Мырзаханов Н. Ауыл шаруашылық негіздеріне арналған тәжірибе құралы Республикалық баспа кабинеті, Алматы, 1994 34-35 беттер

3. Ващенко И.М. Практикум по основам сельского хозяйства Москва «Просвещение» 1982, 24-35 беттер

4. Александрова Л. Н. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Ленинград Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

5. Александрова Л.Н., Найденова О.А. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

6. Добровольский В.В. Руководство к лабораторным
13-апта

Практикалық сабақтардың жоспары:

1000 тұқымның салмағын анықтау

1000 тұқымның салмағы тұқымның ірілігіне,бүтіндігіне,тығыздығына,ылғалдығына байланысты.Тұқымның бұл сапалық белгісі агіске тұқым мөлшерін дұрыс белгілеуге көмектеседі.

Жабдықтар: тұқым үлгілері,техникалық таразы

Жұмыс барысы:Зерттелмекші тұқым үлгісін араластырып ірі тұқымнан 500, майда тұқымнан 1000 данадан екі үлгі санап алып тахникалық таразыда 0,01 г дәлдікке дейін өошейді.жеке үлгілердің салмағының өзара айырмасы 3 прценттен аспауы керекү 1000 тұқымның салмағы екі үлгінің арифметикалық ортасы бойынша есептеледі. Масалы,бірінші үлгідегі 1000 тұқымның салмағы 31,6 г,ал екінші үлгідегі тұқымның салмағы 32,4г.

32,4 – 31,6 =0,8 г

31,6 х32,4

2 = 32 г. 32 г тұқымның 3 проценті

100 =0,96

Демек жеке үлгілер салмағының өзара айырмасы 3 проценттен төмен 0,8< 0.96

Сонда 1000 тұқымның салмағы 32 г болғаны.

1. Асанов Ж. А. Ауыл шаруашылық негіздері Алматы, 1987 68-69 беттер

2. Мырзаханов Н. Ауыл шаруашылық негіздеріне арналған тәжірибе құралы Республикалық баспа кабинеті, Алматы, 1994 15-18 беттер

3. Ващенко И.М. Практикум по основам сельского хозяйства Москва «Просвещение» 1982, 24-35 беттер

4. Александрова Л. Н. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Ленинград Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

5. Александрова Л.Н., Найденова О.А. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

6. Добровольский В.В. Руководство к лабораторным

Қажетті құралдар:Малдардың муляждары,кескіндері,оның ішінде түрлі-түсті кескіндері,малдың өнімділігі жайында кестелер,анықтамалық құралдар,кино кескіндер.

Жұмыс реті:Малдардың негізгі тұқымдармен танысып,жұмыс дәптерлеріңізге төмендегі үлгі байынша сипаттама түсіндіріңдер:малдардың түсі,салмағы,сүт,ет өнімділігі,жұмыртқашылдығы,жүн мөлшерінің орташа және айрықша көрсеткіштері,тегі,таралу аймақтары,саныт. т. мал тұқымдарын сипаттайтын көрсеткіштері.Мүмкіндігінше аймақта өсірілетін мал тұқымдарын жетілдірудің бағытын айқындарыңыздар.

1. Мырзаханов Н. Ауыл шаруашылық негіздеріне арналған тәжірибе құралы Республикалық баспа кабинеті, Алматы, 1994 146-157 беттер

2. Ващенко И.М. Практикум по основам сельского хозяйства Москва «Просвещение» 1982, 24-35 беттер

3 Александрова Л. Н. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Ленинград Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

4. Александрова Л.Н., Найденова О.А. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

5 Добровольский В.В. Руководство к лабораторным

Қажетті құралдар:Мал түліктерінің тұқымдарына есеп жүргізілетін негізгі үлгі іс қағаздары,теріні шанышқылап баяйтан,кесетін,тесетін қысқыштар,қажетті нөмірлер жиынтығы,қатты қағаздан ойылған құлақтардың бейнесі.

Тапсырмаға түсінік:Асыл тұқымды малдардың қасиеті туралы мәлімдеме баратін зоотахникалық есептің негізінде малдарды белгілеу және жалпыға бірдей үлгі-іс қағаздар болып табылады.Сүт фермадағы асыл тұқымды малдарды мәлімдейтін негізгі үлгі-іс қағаздарға-сиырлардың №2 және бұқалардың№1 тұқым карточкалары жатады.

Жұмыс реті:

1.Мал шаруашылығында жүрнізілетін,асыл тұқымды малдарды тіркеу,қағаздармен танысыңыздар

2.Қатты қағаздан жасалған құлақты берілген құралдардың көмегімен белгілеуді үйреніңіздер.

.Әдебиеттер:

1. Мырзаханов Н. Ауыл шаруашылық негіздеріне арналған тәжірибе құралы Республикалық баспа кабинеті, Алматы, 1994 152-155 беттер

2. Ващенко И.М. Практикум по основам сельского хозяйства Москва «Просвещение» 1982, 24-35 беттер

3. Александрова Л. Н. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Ленинград Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

4. Александрова Л.Н., Найденова О.А. Лабораторно-практические занятия по почвоведению Изд. «Колос» 1967 162-168 беттер

5. Добровольский В.В. Руководство к лабораторным

Мақсаты: Топырақ — жердің жақсы қопсытылған, өлі табиғат пен тірі организмдердің межесінде жатқан құнарлы қабаты. Топыраққұрушы факторларынң негізі-жер бетіндегі тау жыныстарды өсімдіктер,жан-жануарлар,климат өзгеруінде.

1.Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2. Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3. Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Практикум по основам сельского хозяйства Астана,1991

4.Ващенко И.М., Ланге К. П. и др Основы сельского хозяйства Москва,1991

5.Ващенко И.М., Ланн К. Л., и др.Практикум по основы сельского хозяйства 1991

6..Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.

Мақсаты: Топырақтану деген ғылымның. бар екенін оның немен шұғылданатынын біле бермейтіндер әлі де баршылык. Себебі топырақтану ғылымы—жас ғылым

Әдебиет:1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2Илюхин Г.П..,Ашимов Т. А. Програмирование обучение студентов по некоторым разделам основ сельского хозяйства. Алматы.,1990.

3Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

4Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

5Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

6.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.

Мақсаты: Академик В. И. Вернадскийдін, айтуынша, топы­рақәрі тірі, әрі өлі денеден құралады (биокостное телоастыңғы қабаттарын зерттейтін ғылым. Топырақтану деген ғылымның. бар екенін оның немен шұғылданатынын біле бермейтіндер әлі де баршылык. Себебі топырақтану ғылымы—жас ғылым. Топырақ туралы түсінік тек XIX ғасырдың 80-жылдары орыстын дарынды оқымыстысы В. В. Докучаевтің жемісті енбектерінің арқасында қалыптасып дамыды. Сондықтан да топырақтану ғылымын «орыс ғылымы» деп дұрыс айтады. Бүған оның «Орыс қара топырағы» деген еңбегі зор үлес қосты . Бүл туралы В. В. Докучаевтін талантты оқушыларының бірі академик В. И. Вернадский: «Органикалык химиянын дамуына — бензол, физиологияның дамуында бақа қандай міндет атқарса, топырақтану ғылымынын, дамуына В. В. Докучаевтің «Орыс қара топырағы» деген еңбегі де сондай міндет атқарды» деп жазды.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Практикум по основам сельского хозяйства Астана,1991

4Ващенко И.М., Ланге К. П. и др Основы сельского хозяйства Москва,1991

5Ващенко И.М., Ланн К. Л., и др.Практикум по основы сельского хозяйства 1991

6Добровольский В.В. География почв с основами почвоведения. М., «Просвещение», 1976 (1967, 1982, 2000).

7Илюхин Г.П..,Ашимов Т. А. Програмирование обучение студентов по некоторым разделам основ сельского хозяйства. Алматы.,1990.

8Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

9Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

10Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

11.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.
2 апта

ОЖСӨЖ:Топырақ түзудегі қоршаған факторлар және адам баласының әсері.

Мақсаты Табиғатта топырақтың түзілуі — өте ұзаққа созылатын құбылыс. Топырақ тау жыныстарынын ұзақ геологиялық мерзім ішінде әр түрлі жолдармен үгілуі мен мүжілуінің нәтижесінде түзіледі. Топырақ түзуші жыныстар ілкі әуелде қатайған тау жыныстары болғанмен, онын үстіңгі қабаты табиғат күштерінің көп жылғы үздіксіз әсер етуінен бірте-бірте қирап, бұзылып, қопсыған жыныстарға айналады. Бүл табиғат күштерінің ішінде температураның, судың, желдің, күн сәулесінің, көшпелі мұздардың әсері ерекше. Үгілудін негізгі үш түрі бар: олар физикалық, химиялық және биологиялық үгілулер. Тау жыныстарыыын физикалық жолмен үгілуі деп жыныстардың химиялык құрамы өзгермей, тек әр түрлі механикалық бөлшектерге бөлінуін айтады. Физикалық үгілулерге әсер ететін негізгі күштер: температура, жел, тасқын сулар мен көшпелі мұздар.

Мақсаты: Химиялык, үгілу процесі — тау жыныстарынын құрамындағы ор түрлі тұздардың немесе басқа қосылыстардың суда, қышкыл мен сілтіде еруінен жэне ауадағы оттегімен тотығуынан пайда болатын құбылыстар. Мұның нәтижесінде химиялық қүрамы жағынан жаңадан минералдық заттар құралады. Бүл заттар суда еру касиетіне, өзіндік салмағына және жер бедерінің құрылысына қарай ор жерлерде шөгеді. Физикалық үгілу мен химиялык үгілу процестері, әдетте, қосарласа жүріп отырады.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.

ОЖСӨЖ :Мектеп жанындағы участелерді зерттеу жұмыстарына дайындау.

3апта

ОЖСӨЖ:Орманды дала және далалы зоналар топырақтары

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Практикум по основам сельского хозяйства Астана,1991

4Ващенко И.М., Ланге К. П. и др Основы сельского хозяйства Москва,1991

5Ващенко И.М., Ланн К. Л., и др.Практикум по основы сельского хозяйства 1991

6Добровольский В.В. География почв с основами почвоведения. М., «Просвещение», 1976 (1967, 1982, 2000).
ОЖСӨЖ:Топырақ түзудегі қоршаған факторлар және адам баласының әсері.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Практикум по основам сельского хозяйства Астана,1991

4Ващенко И.М., Ланге К. П. и др Основы сельского хозяйства Москва,1991

5Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

6.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.
ОЖСӨЖ: Метаморфоздық жыныстар

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Практикум по основам сельского хозяйства Астана,1991

4.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.
4-апта

ОЖСӨЖ: Гумус қышқылдары, олардың тұздары. Топырақ құнарлылығы. Топырақтың жұту қабілеті, оның түрлері.

Мақсаты: Топырак қарашірігі — топырактың негізгі бөлігі. Қарашіріксіз топырақ жок. Әр аймақтын. табиғи жағдайларына карай топырақтағы қарашірік мөлшері шөлді жоне тундра аймактарында топырак көлемінің тек 0,5— I % болса, өсімдік калдыктарына бай, шалғынды, далалы қара топырақты аймақта 10%-ке, тіпті кейбір таулы, шалғынды жерлерде 15—20%-ке жетеді.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3Илюхин Г.П..,Ашимов Т. А. Програмирование обучение студентов по некоторым разделам основ сельского хозяйства. Алматы.,1990.

4Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

5Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

6.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.

Топырақ ылғалы әр жерде әр килы. Бір жерлерде топырақтың ылғалдылығы мол болса, екінші жерде тапшылау. Ал топырақтағы ылгал өсімдіктерге турліше сіңеді. Ылгалдың кейбір түрлері өсімдіктерге тіпті сіңбейді. Жалпы топырактағы ылғал бірнеше түрге бөлінеді.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Практикум по основам сельского хозяйства Астана,1991

4.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

4Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

5Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

6.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.
5 апта

ОЖСӨЖ: Су өткізгіштігі, су көтерілу, су сыйымдылық.

Топырақ су сыйымдылығы бар қопсытылған дене болгандықтап, оның құрамында әрдайым азды-көпті ылғал кездеседі. Бұл ылғал топыраққа ауадан түскен жауын-шашыннан, жер бетіндегі су мен жер астындағы ыза суынан келеді. Топырақ ылғалы әр жерде әр килы. Бір жерлерде топырақтың ылғалдылығы мол болса, екінші жерде тапшылау. Ал топырақтағы ылгал өсімдіктерге турліше сіңеді. Ылгалдың кейбір түрлері өсімдіктерге тіпті сіңбейді. Жалпы топырактағы ылғал бірнеше түрге бөлінеді.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

3Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

4.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Практикум по основам сельского хозяйства Астана,1991

4.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.
ОЖСӨЖ :Таулы аудандар қойнауларының топырақтары.

1Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

2Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

3Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

4.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.
6апта

ОЖСӨЖ: Топырақтың су түрлері.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Практикум по основам сельского хозяйства Астана,1991

4Ващенко И.М., Ланге К. П. и др Основы сельского хозяйства Москва,1991

5Ващенко И.М., Ланн К. Л., и др.Практикум по основы сельского хозяйства 1991

6Добровольский В.В. География почв с основами почвоведения. М., «Просвещение», 1976 (1967, 1982, 2000).

7Илюхин Г.П..,Ашимов Т. А. Програмирование обучение студентов по некоторым разделам основ сельского хозяйства. Алматы.,1990.

8Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

9Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

10Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

11.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.

. Бұл ылғал топыраққа ауадан түскен жауын-шашыннан, жер бетіндегі су мен жер астындағы ыза суынан келеді. Топырақ ылғалы әр жерде әр килы. Бір жерлерде топырақтың ылғалдылығы мол болса, екінші жерде тапшылау. Ал топырақтағы ылгал өсімдіктерге турліше сіңеді. Ылгалдың кейбір түрлері өсімдіктерге тіпті сіңбейді. Жалпы топырактағы ылғал бірнеше түрге бөлінеді.

1Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

2Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

3Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

4.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.

Тыңайтқыштардың негізгі тобының бірі. Органикалық тыңайтқыштар дақылдарының өнімін арттыруда зор маңызға ие болады. Тыңайтқыштың бұл тобының құрамындағы қоректік заттар көбінесе органикалық қосылыстар түрінде болады. Олардың құрамында өсімдіктерге қажетті бірнеше қоректік заттар болмағандықтан күрделі тыңакйтқыштар қатарына да жатады. Ал органикалық қосындылардың өздері өсімдік тектес немесе жануар тектес болып келеді. Органикалық тыңайтқыштарға жататындар: көң, қи садырасы, құс саңғырығы, қорда, шымтезек және жасыл тыңайтқыштар, ағын су тұнба лайы, тері илеу және тамақ кәсіпорындарының қалдығы.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.
7апта

ОЖСӨЖ: Агрофитоценоздардың дамуы.

Агроценоз,агрономиялық ценоз (егіс) белгілі территория егістігін құрайтын ауылшаруашылық дақылдарының жиынтығы,мағынысы тұрғысынан алғанда өсімдік өніп-өсу жағдайын және егістік жердің өнімділігін талдау деген сөз.Оған жақын термин-агрожүйе деп егістік жерді жүйемен талдап,өнім алып және іске асыру әдістерін айтады.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

4Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

5Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

6.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.

Арамшөп-егін арасында өсетін дала өсімдіктері. Табиғи шабындықтар мен жайылым шөбінің сапасын кемітетін улы және азықтық қасиеті жоқ өсімдіктер де арамшөп қатарына жатады. Бір дақылдың арасында екінші бір дақыл, мәселен бидай егісінде арпа өсіп тұрса, мұны да зиянды өсімдік деп есептейді.

Арамшөп егіске зор зиянын тигізеді: ылғалға, қоректік заттарға ортақ болады, егіннің түсімін, өнімнің сапасын кемітеді, топырақты баптау жұмысын қиындатады, егіске зиянды жәндіктер мен ауру таратады.

ССРО-да арамшөптің 1500 түрі кездеседі. Республикамызда жиі ұшырасатын арамшөптер: қара сұлы, итқонақ, алабота, шырмауық, кекіре, қызғылт қалуен, сары қалуен т.б.

Егіс танабының арамшөптерден тазалығы егіншілік мәдениетінің негізгі көрсеткіштерінің бірі болып саналады.

Арамшөптермен күрес-егісті күтіп баптаудағы аса маңызды агротехникалық шаралардың бірі.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

4Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

5.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.
ОЖСӨЖ:Сұрақтар бойынша сұрау

8апта

ОЖСӨЖ. Агрохимияға кіріспе

Тыңатқыштар-өсімдіктердің топырақтан қоректенуін жақсарту үшін қолданылатын органикалық және минералдық заттар. Тыңайтқыштарды дұрыс пайдаланғанда ауыл шаруашылық дақылдарының түсімі артады, өнім сапасы жақсарады.

Елімізде өсірілетін алуан түрлі ауыл шаруашылығы дақылдарынан мол, тұрақты, әрі сапалы өнім алуда басқа да агротехникалық шаралармен қатар, тыңайтуды дұрыс ұйымдастырудың маңызы орасан зор.

1Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Практикум по основам сельского хозяйства Астана,1991

3Ващенко И.М., Ланге К. П. и др Основы сельского хозяйства Москва,1991

4Ващенко И.М., Ланн К. Л., и др.Практикум по основы сельского хозяйства 1991

5Добровольский В.В. География почв с основами почвоведения. М., «Просвещение», 1976 (1967, 1982, 2000).

6Илюхин Г.П..,Ашимов Т. А. Програмирование обучение студентов по некоторым разделам основ сельского хозяйства. Алматы.,1990.

7Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

8Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

9Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

10.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.
ОЖСӨЖ:Жел және су эрозиясымен күресу әдістері..

Елімізде өсірілетін алуан түрлі ауыл шаруашылығы дақылдарынан мол, тұрақты, әрі сапалы өнім алуда басқа да агротехникалық шаралармен қатар, тыңайтуды дұрыс ұйымдастырудың маңызы орасан зор.

Ауыл шаруашылығы практикасында егіншілікті химияландыру, оны жедел дамытудың қуатты факторы екенін сенімді дәлелдеп берді. Мысалы, азотты тыңайтқыш астық дәніндегі белок мөлшерін арттырады, фосфорлы тыңайтқыш зығыр талшығының сапасын жақсартады, зығыр, күнбағыс тағы басқа дақылдар тұқымындағы май мөлшерін көбейтеді. Калий тыңайтқышы қант қызылшасы тамырының қант, картоптың крахмал мөлшерін арттырады.

Добровольский В.В. География почв с основами почвоведения. М., «Просвещение», 1976 (1967, 1982, 2000).

1Илюхин Г.П..,Ашимов Т. А. Програмирование обучение студентов по некоторым разделам основ сельского хозяйства. Алматы.,1990.

2Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

3Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

4Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

5.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.
ОЖСӨЖ: Биологиялық және химиялық күресу шаралары.

Ауыл шаруашылығы практикасында егіншілікті химияландыру, оны жедел дамытудың қуатты факторы екенін сенімді дәлелдеп берді. Мысалы, азотты тыңайтқыш астық дәніндегі белок мөлшерін арттырады, фосфорлы тыңайтқыш зығыр талшығының сапасын жақсартады, зығыр, күнбағыс тағы басқа дақылдар тұқымындағы май мөлшерін көбейтеді. Калий тыңайтқышы қант қызылшасы тамырының қант, картоптың крахмал мөлшерін арттырады.

1 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Практикум по основам сельского хозяйства Астана,1991

3Ващенко И.М., Ланге К. П. и др Основы сельского хозяйства Москва,1991

4Ващенко И.М., Ланн К. Л., и др.Практикум по основы сельского хозяйства 1991

5Добровольский В.В. География почв с основами почвоведения. М., «Просвещение», 1976 (1967, 1982, 2000).

6Илюхин Г.П..,Ашимов Т. А. Програмирование обучение студентов по некоторым разделам основ сельского озяйства. Алматы.,1990.

7Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

.
9апта

Арамшөп-егін арасында өсетін дала өсімдіктері. Табиғи шабындықтар мен жайылым шөбінің сапасын кемітетін улы және азықтық қасиеті жоқ өсімдіктер де арамшөп қатарына жатады. Бір дақылдың арасында екінші бір дақыл, мәселен бидай егісінде арпа өсіп тұрса, мұны да зиянды өсімдік деп есептейді.

Арамшөп егіске зор зиянын тигізеді: ылғалға, қоректік заттарға ортақ болады, егіннің түсімін, өнімнің сапасын кемітеді, топырақты баптау жұмысын қиындатады, егіске зиянды жәндіктер мен ауру таратады.

ССРО-да арамшөптің 1500 түрі кездеседі. Республикамызда жиі ұшырасатын арамшөптер: қара сұлы, итқонақ, алабота, шырмауық, кекіре, қызғылт қалуен, сары қалуен т.б.

Егіс танабының арамшөптерден тазалығы егіншілік мәдениетінің негізгі көрсеткіштерінің бірі болып саналады.

Арамшөптермен күрес-егісті күтіп баптаудағы аса маңызды агротехникалық шаралардың бірі.

Арамшөп-егін арасында өсетін дала өсімдіктері. Табиғи шабындықтар мен жайылым шөбінің сапасын кемітетін улы және азықтық қасиеті жоқ өсімдіктер де арамшөп қатарына жатады. Бір дақылдың арасында екінші бір дақыл, мәселен бидай егісінде арпа өсіп тұрса, мұны да зиянды өсімдік деп есептейді.

Арамшөп егіске зор зиянын тигізеді: ылғалға, қоректік заттарға ортақ болады, егіннің түсімін, өнімнің сапасын кемітеді, топырақты баптау жұмысын қиындатады, егіске зиянды жәндіктер мен ауру таратады.

ССРО-да арамшөптің 1500 түрі кездеседі. Республикамызда жиі ұшырасатын арамшөптер: қара сұлы, итқонақ, алабота, шырмауық, кекіре, қызғылт қалуен, сары қалуен т.б.

Егіс танабының арамшөптерден тазалығы егіншілік мәдениетінің негізгі көрсеткіштерінің бірі болып саналады.

Арамшөптермен күрес-егісті күтіп баптаудағы аса маңызды агротехникалық шаралардың бірі.

Арамшөп-егін арасында өсетін дала өсімдіктері. Табиғи шабындықтар мен жайылым шөбінің сапасын кемітетін улы және азықтық қасиеті жоқ өсімдіктер де арамшөп қатарына жатады. Бір дақылдың арасында екінші бір дақыл, мәселен бидай егісінде арпа өсіп тұрса, мұны да зиянды өсімдік деп есептейді.

Арамшөп егіске зор зиянын тигізеді: ылғалға, қоректік заттарға ортақ болады, егіннің түсімін, өнімнің сапасын кемітеді, топырақты баптау жұмысын қиындатады, егіске зиянды жәндіктер мен ауру таратады.

ССРО-да арамшөптің 1500 түрі кездеседі. Республикамызда жиі ұшырасатын арамшөптер: қара сұлы, итқонақ, алабота, шырмауық, кекіре, қызғылт қалуен, сары қалуен т.б.

Егіс танабының арамшөптерден тазалығы егіншілік мәдениетінің негізгі көрсеткіштерінің бірі болып саналады.

Арамшөптермен күрес-егісті күтіп баптаудағы аса маңызды агротехникалық шаралардың бірі.

10апта

ОЖСӨЖ: Карантинді арам шөптер

Арамшөп-егін арасында өсетін дала өсімдіктері. Табиғи шабындықтар мен жайылым шөбінің сапасын кемітетін улы және азықтық қасиеті жоқ өсімдіктер де арамшөп қатарына жатады. Бір дақылдың арасында екінші бір дақыл, мәселен бидай егісінде арпа өсіп тұрса, мұны да зиянды өсімдік деп есептейді.

Арамшөп егіске зор зиянын тигізеді: ылғалға, қоректік заттарға ортақ болады, егіннің түсімін, өнімнің сапасын кемітеді, топырақты баптау жұмысын қиындатады, егіске зиянды жәндіктер мен ауру таратады.

ССРО-да арамшөптің 1500 түрі кездеседі. Республикамызда жиі ұшырасатын арамшөптер: қара сұлы, итқонақ, алабота, шырмауық, кекіре, қызғылт қалуен, сары қалуен т.б.

Егіс танабының арамшөптерден тазалығы егіншілік мәдениетінің негізгі көрсеткіштерінің бірі болып саналады.

Арамшөптермен күрес-егісті күтіп баптаудағы аса маңызды агротехникалық шаралардың бірі.

Арамшөп-егін арасында өсетін дала өсімдіктері. Табиғи шабындықтар мен жайылым шөбінің сапасын кемітетін улы және азықтық қасиеті жоқ өсімдіктер де арамшөп қатарына жатады. Бір дақылдың арасында екінші бір дақыл, мәселен бидай егісінде арпа өсіп тұрса, мұны да зиянды өсімдік деп есептейді.

Арамшөп егіске зор зиянын тигізеді: ылғалға, қоректік заттарға ортақ болады, егіннің түсімін, өнімнің сапасын кемітеді, топырақты баптау жұмысын қиындатады, егіске зиянды жәндіктер мен ауру таратады.

ССРО-да арамшөптің 1500 түрі кездеседі. Республикамызда жиі ұшырасатын арамшөптер: қара сұлы, итқонақ, алабота, шырмауық, кекіре, қызғылт қалуен, сары қалуен т.б.

Егіс танабының арамшөптерден тазалығы егіншілік мәдениетінің негізгі көрсеткіштерінің бірі болып саналады.

Арамшөптермен күрес-егісті күтіп баптаудағы аса маңызды агротехникалық шаралардың бірі.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.
11апта

ОЖСӨЖ:Алғы дақылдарға қойылатын негізгі талаптар.

1Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

2Ващенко И.М., Ланн К. Л., и др.Практикум по основы сельского хозяйства 1991

3Добровольский В.В. География почв с основами почвоведения. М., «Просвещение», 1976 (1967, 1982,.

4Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

5Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

6Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

7.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, анат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.

Арамшөп-егін арасында өсетін дала өсімдіктері. Табиғи шабындықтар мен жайылым шөбінің сапасын кемітетін улы және азықтық қасиеті жоқ өсімдіктер де арамшөп қатарына жатады. Бір дақылдың арасында екінші бір дақыл, мәселен бидай егісінде арпа өсіп тұрса, мұны да зиянды өсімдік деп есептейді.

Арамшөп егіске зор зиянын тигізеді: ылғалға, қоректік заттарға ортақ болады, егіннің түсімін, өнімнің сапасын кемітеді, топырақты баптау жұмысын қиындатады, егіске зиянды жәндіктер мен ауру таратады.

ССРО-да арамшөптің 1500 түрі кездеседі. Республикамызда жиі ұшырасатын арамшөптер: қара сұлы, итқонақ, алабота, шырмауық, кекіре, қызғылт қалуен, сары қалуен т.б.

Егіс танабының арамшөптерден тазалығы егіншілік мәдениетінің негізгі көрсеткіштерінің бірі болып саналады.

Арамшөптермен күрес-егісті күтіп баптаудағы аса маңызды агротехникалық шаралардың бірі.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3баспасы,1998)

4Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

5.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.
12апта

ОЖСӨЖ:Тұқымдық материалға қойылатын негізгі талаптар.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

4Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

5Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

6.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.
ОЖСӨЖ: Өсіру технологиясы

1Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Практикум по основам сельского хозяйства Астана,1991

3Ващенко И.М., Ланге К. П. и др Основы сельского хозяйства Москва,1991

4Ващенко И.М., Ланн К. Л., и др.Практикум по основы сельского хозяйства 1991

5Добровольский В.В. География почв с основами почвоведения. М., «Просвещение», 1976 (1967, 1982, 2000).

6Илюхин Г.П..,Ашимов Т. А. Програмирование обучение студентов по некоторым разделам основ сельского хозяйства. Алматы.,1990.

7Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

8Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

9Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

10.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.
ОЖСӨЖ:Ауыспалы егіс..

13 апта

ӨЖСӨЖ: Мәдени дақылдардың қоршаған ортаның факторларына қоятын негізгі талаптары.

ӨЖСӨЖ: Мәдени дақылдардың қоршаған ортаның факторларына қоятын негізгі талаптары

ОЖСӨЖ: Бірінші және екінші топтағы астық тұқымдас дақылдар.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Практикум по основам сельского хозяйства Астана,1991

4Ващенко И.М., Ланге К. П. и др Основы сельского хозяйства Москва,1991

5Ващенко И.М., Ланн К. Л., и др.Практикум по основы сельского хозяйства 1991

6Добровольский В.В. География почв с основами почвоведения. М., «Просвещение», 1976 (1967, 1982, 2000).

7Илюхин Г.П..,Ашимов Т. А. Програмирование обучение студентов по некоторым разделам основ сельского 8озяйства. Алматы.,1990.

9Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

10Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

11Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

12.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.

1Биғалиев А.,Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Қазақстан топырағы және оның экологиясы. (Оқу құралы) .-Алматы, Санат ,1995

2 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

3 Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Практикум по основам сельского хозяйства Астана,1991

4Ващенко И.М., Ланге К. П. и др Основы сельского хозяйства Москва,1991

5Ващенко И.М., Ланн К. Л., и др.Практикум по основы сельского хозяйства 1991

6Добровольский В.В. География почв с основами почвоведения. М., «Просвещение», 1976 (1967, 1982, 2000).

7Илюхин Г.П..,Ашимов Т. А. Програмирование обучение студентов по некоторым разделам основ сельского озяйства. Алматы.,1990.

8Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

9Жалпы топырақтану (оқулық А. Агроуниверситеті баспасы,1998)

10Жер туралы заңнамалар Алматы,2004.

11.Жамалбеков Е.,Білдебаева Р. Топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы.2000.

Мақсаты: Карточкалар дайындау.

1Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

2Илюхин Г.П..,Ашимов Т. А. Програмирование обучение студентов по некоторым разделам основ сельского хозяйства. Алматы.,1990.

3Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006

ОЖСӨЖ: Мал шаруашылығының маңызы.

Мақсаты:Ауылшаруашылық тәжірибе стансасының мал шаруашылығымен танысу

1Ващенко И.М., Ланге К. П. и др.Прикладная биология с основами почвоведения Астана,2001

2Илюхин Г.П..,Ашимов Т. А. Програмирование обучение студентов по некоторым разделам основ сельского хозяйства. Алматы.,1990.

3Илюхин Г.П. Прикладная биология с основами почвоведения, Астана,2006
ОЖСӨЖ: Рейтинг өткізу.
Студенттің оқытушымен жүргізілетін өзіндік жұмысы екі қызметі атқарады: кеңестік және бақылаушы. СОЖӨЖ – бұл студент пен оқытушының бірге жүргізетін жұымыс. Себебі оқу бағдарламасы диалогтық режимда, мысалы: тренинг, дискуссия, іскерлік не дидактикалық ойындар, презентация, кейс құру, топтық және жеке жұмыстарды өңдеу арқылы жүзеге асады.

Әрбір СОЖӨЖ –на арнайы материалдар (Кейс, рольдік ойындар, кроссворд, тест) дайындалып,, олар қадай да болмасын сұрақты жан-жақты талдап, тексеруге, мәселелерді шешеуге мүмкіндік беруі қажет.

«Қолданбалы биология және топырақтану негіздері» пәні бойынша өткізілетін СОЖӨЖ-ның формасы: әңгіме, кеңес, дискуссия, реферат презентациясы, баяндама, кеннешөпті көрнекі көрсету, карточкалар дайындау.

Үлестірмелік құралдар: кеппешөп, кесте.

1.Топырақтың механикалық құрамы

2.Топырақтың ылғалдылық қасиеті

3.Топырақтың жылу қасиеті

4.Топырақтың ауа қасиеті

5.Топырақ құнарлығы

6.Негізгі қоректік элементтердің өсімдік тіршілігіндегі маңызы

7.Жер шаруашылығы заңдылықтары

8.Қазақстанда топырақ өңдеу әдістері

9.Ауыспалы егістік маңызы

10.Арам шөптер және олармен күресу әдістері

11.Мектеп жанындағы участкілерде егістік дақылдарын өсіру ерекшеліктері

12.Көкініс дақылдарын өсіру ерекшеліктері

13.Қазақстанда жеміс-жидектерді өсіру

14.Қазақстанда зиянды организмдердің мәдени дақылдарда даму ерекшеліктері
Курс бойынша жазба жұмыстарының тақырыптары
Жазбаша жұмыстардың