50
2.24 сурет – Exсel көрінісі
Delphi бағдарламалық ортасында StrіngGrіd компонентінің көмегімен
пайда бролған кестенің мәндері Delphi ортасында сақтап қалынбайды. Себебі
Delphi мәліметтерді оперативті жадыға сақтайды, ал тұрақты жадыға
сақтамайды. Сондықтан да біз Exсel–ге сақтаймыз, ол үшін Сom Objeсt
автоматизация серверін қолданамыз (2.25 сурет).
2.25 сурет – Delphi мен Exсel байланысы
Келесі бөлім өзін–өзі тексеру бөлімі 2.26 суретте көрсетілген.
2.26 сурет – Тексеру бөлімінің терезесі
51
Студенттердің тәжірибелік және берілгені мен нәтижесі бөлімінен алған
білімін тексеру мақсатынта өзін–өзі тексеру бөлімі құрастырылды. Бұл
бөлімде сенімділік көрсеткіштері жайлы білімін қорытындылауға арналған
бірнеше сұрақтар келтірілген. Әр сұраққа жауап ретінде бірнеше нұсқа
келтірілген және соның бір нұсқасы ғана сұраққа жауап бола алады. Студент
барлық сұраққа жауап беріп біткен соң “тексеру” батырмасы белсенді болады.
Демек студент немесе оқытушы Сол батырманы шерту арқылы студенттің
берілген сұрақтардың ішінде қаншасына дұрыс жауап бергені сан түрінде
көрсетіледі. Бұл бөлімнің ерекшелігі студент сұрақтың дұрыс, не болмаса
дұрыс емес нұсқасын көре алмайды. Сондықтан да студент сұрақтын жауабын
білуде өзі ізденісте болуға тиіс.
2.7 Бағдарлама құруға таңдалған интерфейс
Интерфейс – ол ортақ ерекшеліктеріне байланысты топтастыруға,
біріктіруге болатын ережелердің жиыны. Демек интерфейс түрі – бұл адам
мен компьютердің өзара әрекет ету амаладарының ұқсастарының бірлестігі
болады. Осы жуыкта ғана бағдарламаушылар қолданушылардың құрылатын
бағдарламамен өзара әрекеттесуі құралдарының шектелген жиынын
қолданатын. Әдетте мұндай өзара әрекет мәтіндік хабарлама алмасумен
немесе псевдографикалық бейнелер арқылы іске асатын. Қолданыушы
интерфейсі адамның операциялық жүйемен қатынасуы ретінде қарастырылды
және жеткілікті түрде қарапайым. «Қолданушы интерфейсі» түсінігінің
күрделі болуы көптеген анықтамаларды тудырды.
Қолданушы интерфейсін көбінесе бағдарламаның сыртқы түрі деп
түсінеді, бірақ бұл нақты емес. Шындығына келгенде ол өзінде қолданушы
мен бағдарламалық жасақтаманың өзара әрекетіне әсер етуге мүмкіндігі
болатын бағдарламаның барлық элементтерін және компонеттерін біріктіреді.
Ал бұл жалпы алғанда тек қолданушыға көретін экран ғана емес болып
шығады. Қолданушы интерфейсінің элементтері олар:
қолданушының жүйе көмегі арқылы шешетін есептерінің жиыны;
жүйе
қолданатын метафора;
жүйені басқару элементтері;
жүйе блоктарының арасындағы байланыс;
программа экранының визуалды және т.б. дизайны;
ақпаратты көрсету құралдары, көрсетілетін ақпарат және форматтары;
мәліметтерді енгізу құрылғылары және технологиялары;
қолданушы мен компьютер арасындағы диалогтар, өзара әрекет және
транзакциялар;
қолданушымен кері байланыс;
нақты бір заттық облыста шешімдерді қабылдауды сүйемелдеу;
программаны қолдану реті және оған арналған құжаттама.
Адам және компьютердің әрекеттесуінің әртүрлі интерфейстерінің
ішінде келесілерді ерекшелеуге болады:
52
а) командалық интерфейс;
б) графикалық интерфейс;
в) дауыстық интерфейсі;
г) мимикалық интерфейс;
д) семантикалық интерфейс.
Графикалық интерфейс қолдану идеясы ХХ ғасырдың 70-ші
жылдарының ортасында Xerox Palo Alto Research Center (PARC) зерттеу
орталығында визуалды интерйейс концепциясы құрылғанда туындады.
Компьютерлердің техникалық базасы жетіліуі, команданы орындау
уақытының азаюы және де оперативті жадының үлкеюінің арқасында бұл
интерфейсті іске асыру мүмкін болды.
Графикалық интерфейсі бар бірінші жүйе PARC тобының 8010 Star
Informаtion System 1981 жылы пайда болды. Алғашында визуалды интерфейс
тек программаларда ғана қолданылды. Содан кейін ептеп ол алдымен Аtаrі
және Apple Macintosh компьютерлерінде қолданылатын операциялық
жүйелерге де ауыса бастады, содан кейін IBM-үйлесімді компьютерлерге де
көшті.
Графикалық интерфейстердің өзіндік ерекшелі ол – қолданушымен
орындалатын диалог тура команда арқылы емес графикалық бейнелер арқылы
орындау болып табылады. Интерфейстің бұл түрі қарапайым графикалық
интерфейс және «таза» WIMP - интерфейс технологиялары арқылы іске
асырылған.
Қарапайым графикалық интерфейс алғашында командалық жол
технологиясына өте ұқсас болды. Командалық жол технологиясынан
ерекшелігі келесіде болды:
символды көрсеткенде символдың бір бөліктерін түсті қылып, астын
сызып немесе жыпылықтатып көрсетуге болатын, соның арқасында
көріністердің маңыздылығы артты;
графикалық интерфейстің нақты бір түріне байланысты курсор тек
жыпылықтайтын тіктөртбұрыш қана емес, экранның бір бөлігін алып жатқан
түсті облыс ретінде де жүрді;
кез келген батырманың басылуына қайтарылатын реакция көбінесе
курсордың экранның қац бөлігінде орналасқанына байланысты болды;
пернетақтада курсорды басқаратын «сұр» клавишалар пайда бола
бастады;
экранның қажетті бөлігін тез ерекшелеуге және курсорды орын
ауыстыруға мүмкіндік беретін манипуляторлар қолданыла бастады.
Графикалық интерфейс дамуының екінші кезеңі «таза» WІMP
интерфейс (Wіndow - терезе, Іmаge - бейне, Menu - меню, Poіnter – көрсеткіш)
болды. Оның келесі ерекшеліктері бар:
программалармен, файлдармен және құжаттармен жұмыс терезелерде
жүргізіледі;
