2.5 Оқытудың белсенді әдістері мен жоғары оқу орындарында қолдану ерекшеліктері Оқытудың белсенді әдістері - оқу материалын меңгеру үдерісіндегі студенттердің танымдық іс - әрекетін арттыруға негізі болатын оқыту тәсілдері.Белсенді оқыту әдістерінің жіктемесі : -жартылай кәсібей іс-әрекетті қалыптастыруға бағытталған тәсілдер : проблемалық сұрақтар , іскерлік ойындар , кәсіптік жағдаятты талдау , түсіне -білім , іскерлік , дағдыларын қалыптастыруға бағытталған тәсілдер : проблемалық есептер , жағдаяттар , « дөңгелек үстел » , эвристикалық әнгіме, « миға шабуыл » , оқу пікірталасы , « кейс - стади » , өзіндік жұмыс . Аталған әдіс бірыңғай жоғары деңге материалын меңгерген , бір - бірімен іс - әрекет стилі өте ұқсас бола тұра озтерінің жеке қасиеттері : дауыс ырғағы , үндестілік , сөйлеу екпіні , қимыл - қозғалыстары , мимикасы және т.б. арқылы ерекшеленетін пікірлес әріптестер арасында қолдау тапты . Оқытушы өз ассистентімен ( бұл оның әріптесі , оқытушы - тәлімгер , жақсы даярланған студент те болуы мүмкін ) бірлесіп дәріс оқиды . Студенттер аталған әдістің қолданылуы мен өткен сабақты жоғары бағалайтынын практика жүзіктен көруге болады . Біріншіден , оқу материалы дайын күйінде берілмей , проблемитуралы оқытушы мен бірлесе шешу арқылы диалог құру нәтижесінде меңгеріледі . Сонымен катар сол көлемдегі ақпаратты азайтады , тек нақтылы фактілер келтіріліп , нақтылы теориялық материал беріледі . Екіншіден , студенттердің аяқастынан дәрістік сабаққа екінші оқытушы араласқан сәтте еріксіз түрде өз назарын бір субьектіден екінші субьектіге аударуы сияқты психологиялық аспектілері өте құнды . Студенттер назары бақылау , салыстыру , ic әрекетін талдауға ауады . Осылайша назарын басқаға аударудың психологиялық механизмі студенттің өз пайдасына жұмыс істей бастайды.Енді педагогиканы оқытуда жиі қолданылатын белсенді оқыту әдістерінің кейбіріне тоқталып өтейік . « Жұптасқан дәріс » әдісі - бұл өн бойына оқу материалын репродуктивтік проблемалық , интеграциялық , және диалогтік баяндау элементтерін жинақтаған оқыту тәсілі . Жұптасқан дәріс әдісін қолдану арқылы зілетін оқу сабағына даярлықты қарастырайық -бір проблемаға ғалымдардың әр түрлі пікірлері қалыптасқан , мазмұнында қарама - қай шылық тарихы бар тақырыпты таңдап алу ; -дәрісті оку сценерийін құру ( негізгі сұрақтар , көрнекі құралдарды дайындау , оқу материалын уақытқа болу және т.б. ) ; -оқу тобының сабаққа даярлық деңгейін есепке алу . Оқытушылардың міндеті оқытылып жатқан тақырып төңірегінде пікірталас тудыру , сонымен қатар айтылған пікірлер , ұсыныстар шындыққа сай келмеуі де мүмкін , ал студенттер міндеті шындыққа жетудің тиімді жолдарын табу . Әдістің өз « артықшылығы » мен « кемшілігі » бар , соларды қарастырайық . Әдістің « артықшылығы » ; -студенттердің танымдық іс - әрекетін арттырады ; -студенттердің эмоционалды және ынталану сезімдерін жетілдіреді ; -оқу матеругіллын интеграциялау жүйелі ойлау мен жүйелі білімнің қалыптасуына себепкер болады : Әдістің «кемшілігі» : -алдын ала дайындық үшін уақыт пен арнайы жағдайларды қажет етеді. « Пікірталас əдісі - оқытудың сөздік әдістерінің ішінде елеулі орын алады оқушыларды қандай да мәселе бойынша түрлі ғылыми көзқарастарды белсенді түрде талдауға қатыстыру , басқа жеке тұлғанық және өзінің көзқарастарының негіздерін түсінуге жағдай жасау . Пікір - сайыс өткізу үшін оқушылардың дайындығы , талданатын мәселе бойынша кем дегенде екі қарама - қарсы көзқарас болу керек . Білімсіз өткен пікірсайыс үнсіз мәселеген ауытқып , нәтижесіз өтеді . Оқу пікірсайыстары оқушыларды өз ойларын анық және дәл тұжырымдау іскерлігінің болуын , дәйекті дәлелдерді орале дара білуін талап етіп , оларды ойлауға , өз пікірінің дұрыстығын дәлелдеуге , ой жарыстыруға үйретеді . Оқытушы сөз мәнерінің үлгісі болып , оқушылардың ой - пікірлерін тыңдап , оған әдепті түрде түзетулер енгізіп , өз пікірінің ақиқаттығына таласпай , соңғы сөзді айтуға құқығы бар екендігін студенттердің естеріне салуы қажет . Оқу пікірталасы негізгі , ішінара , жоғарғы оқу орындарында гуманитарлық бағыттағы пәндерінде қолданылады . Жақсы өткізілген пікірсайыс студенттерге білім және тәрбие береді , мәселені терең түсінуге , өз пікірін қорғауға , басқалардың пікірімен санасуға үйретеді . Кітаппен және оқулықтармен жұмы қытудың маңызды әдісі . « Дөңгелек үстел » -әдісі . Бұл форма қазіргі өндірістегі кәсіби қарым - қатынастың ерекшеліктерін көрсетеді . Бұл әдісте ынтымақтастықпен жұмыстану және өзара көмекке келу жүзеге асырылады . Әрбір білім алушының интеллектуалдық белсенділікке құқығы бар , семинардын жалпы мақсатына бағытталған , ұжымдық шешім қабылдау және қорытындылар жасауға қатысады . Біріккен жұмыста білім алушы белсенді позицияға иеленеді . «Дөңгелек үстел » принципі , әсіресе пікірталас - семинарда толық сипатталады . « Шағын топтар » әдісі- оқу материалының жалпы сұрақтары жекелеген өзіндік сұрақтарға ажыратылатын және білім алушылар топтары арасына бөлініп берілетін , студенттер өздігінен немесе оқытушының көмегімен хабарлама әзірлейтін оқыту тәсілі . Аталған әдісті қолдану топтың ішінде жұмыс істей алу іскерліктерін дамытады студенттердің шығармашылық қасиеттерімен қоса бастамашылықтарын , өздігінен жұмыс істей алу қабілеттерін де жетілдіре түседі . Бұл әдісті семинар сабақтарында қолданған орын Шағын топтар әдісін қолданыл өткізген сабақ үзіндісін келтіріп көрейік : 1 ) Студенттер 3-5 адамнан шағын топтарға бөлінеді ( студенттер тілегі бойынша немесе олардын дайындык денгейі , « күшті - әлсіз » студент позициясынан оқытушы өзі тогтарги бодінне болады 2 ) Әр топыт басылысы тағайындалады . 3) Әр топ өздерівния рөлдерін бөліп алады : « Баяндамашылар » тобы , « Оппонент - сыншы » тобы , « Қорғаушы » тобы . « Баяндамашылар » тобы дәрісхана алдында негізгі ережелер , қағидалар мен концепцияларды нақтылы мысалдармен , көрнекіліктермен баяндап береді . « Оппонент - сыншы » тобы « Баяндамашы » тобына сұрақтар қояды баяндамаларын , оның мазмұнын , дәлелдемелерін сынға алады . « Қорғаушы » тобы жаңа фактілер келтіріп , ойларды толықтырады , мысалдар келтіреді . 4 ) Жұмыстың тиімді болуына « Баяндамашы » тобының баяндамаларымен аудиторияны алдын - ала таныстырулары да ықпал етеді . Топтың әрбір мүшесі кем дегенде бір тапсырманы орындаулары керек : иллюстрация дайындау , мысалдарды тандап алу , баяндама жасау , қосымша әдебиетті іріктеу және т.б . Миға шабуыл . Шығармашылық белсенділікті және жаңа идеяларды тез жасау іскерлігін арттытудың әдісі . Қолданылу уақыты : проблеманың шешімін табу үшін ; жаңа тақырыпты ұсыну және студенттердің іс - әрекетін өзектiлеу , берілген проблемаға топтың зейінін шок Івандыру үшін . Әдістің басты міндеті - танымдық іс - әрекетті белсендендіру және студенттерді өнімді оқыту процесіне қатыстыру . Технологиясы : сипаты бойынша әртүрлі сұрақтарды пайдалана отырып берілген сұрақ немесе зерттелетін проблема бойынша көп идеялар жинақт сыналмайды және комментарий берілмейді . Миға шабуылды ұйымдастыру ережелері : 1.Миға шабуыл уақытында топтың барлық студенттері қатысады . 2. Ұсынылған идеяларларға пікір берілмейді және сынға алынбайды . 3.Идеяны нижнылу және дамыту мақсатында сұрақ қоюға болады . 4.Миға шабуыл барысында аралық бағалар қойылмайды . 5.Проблеманы талқылау деңгейінде ұсынылатын барлық идеялар қабылданады . 6.Ойлар нақты және қысқа болуы керек . « Іскерлік ойындар » әдісі - бастапқыда білім саласында емес , басқарудың практикалык сферасында пайда болған . Қазіргі таңда түрлі практикалық салада қолданылула ; зерттеу жұмыстарында , жобалау жұмыстары барысында , өндірістік жағдайларда , ұжымдық шешім қабылдауда , сондай - ақ , әскери істерде қолданылады . Қазіргі іскерлік ойындар ерте замандарда әскери ойындар әдісі ретінде соғыс тәсілдерін меңгеру үшін қолданылған . Яғни , командирлерді соғыстағы басқару әдістеріне , әскерлерді кескілескен майдан даласында өзін қорғауға үйретеді . Жоғарғы оқу орындарында іскерлік ойындар басқару әрекеттерін оқытуда қолданылады . Сондықтан да , бұл әдіс « басқарудың іскери ойындары деп те аталады . Әлеуметтік - психологиялық тренинг -қарапайым түсініктегі жатты Уикана емес , бұл нақты бір дағдыларды игеру ғана емес , тұлғаның адамдармен қарым - қатынас жасау дағы бағыттылығын белсенділігін , құзыреттілігін қалыптастыру , топтың әлеуметтік- психологиялық нысана ретінде даму деңгейін арттыру мақсатын көздейді . Студенттер педагогикадағы оқытудың белсенді әдістерін қолдану арқылы , өзіндік бағасының дамуы оның әлеуметтік дамуына , болашақта қажетті дағдыларды жинақтауына , еңбекке бейімделуін.
Достарыңызбен бөлісу: |