Курстық ЖҰмыс пән атауы : Геодезия (баға)

№ 4 Зертханалық жұмыс. Нивелирді зерттеу. Биікайырымды

жүктеу 1,91 Mb.

Pdf просмотр

бет	31/36
Дата	07.09.2023
өлшемі	1,91 Mb.
	#43253

1 ... 28 29 30 31 32 33 34 35 36

Курсавой

4.1Нивелирлерді жіктеу Нивелир

№ 4 Зертханалық жұмыс. Нивелирді зерттеу. Биікайырымды
геометриялық нивелирлеу әдісімен анықтау

Жұмыс мақсаты: Нивелир құрылысын зерделеу, оған тексеру жүргізу
және биікайырымды геометриялық нивелирлеу әдісімен анықтауға үйрену.
Керек-жарақтар: Нивелир, штатив, нивелирлік рейкалар, геометриялық
нивелирлеу журналы.
4.1Нивелирлерді жіктеу

Нивелир
–
горизонталь көздеуіш сәуленің көмегімен бір нүктенің екінші
нүктеден жоғарылауын анықтауға арналған

геодезиялық аспап.
Нивелирлерді екі негізгі белгілері – дәлдігі бойынша және конструкциясы
бойынша бөледі.
Дәлдігі бойынша нивелирлер дәлдігі жоғары, дәл және 1 км жүріске +(0.5
-1.0) мм, +(4-8) мм және +15 мм сәйкес аспайтын қате жасайтын техникалық
болып бөлінеді.
Нивелирлер конструкциялары бойынша үш типке бөлінеді:
1)
көздеу осі цилиндр деңгейлеуіштердің көмегімен горизонталь
күйге келтірілетін (Н 1, Н 2, Н 3, НВ-1, НТ) нивелирлер;
2)
өзі орнатылатын горизонталь көздеу сызығы болатын нивелирлер
(НС 2, НС 3, НС 4, НТС);
3)
көлбеу көздеу сәулесі бар нивелирлер (НЛС, НЛ-3).
Геодезиялық жұмыстар практикасында цилиндр деңгейлеуіштері бар (Н 3,
НВ-1 и НТ) нивелирлер анағұрлым кең таралған.

4.2 Цилиндр деңгейлеуіштері бар нивелирлердің құрылысы

Цилиндр деңгейлеуіштері бар нивелирлердің негізгі бөліктері: дүрбі,
цилиндр деңгейлеуіш және үш көтергіш бұрамалары бар тіреуіш (трегер)
болып табылады. Егер осындай нивелирлерде көздеу осі және цилиндр

47
деңгейлеуіш осі параллель болса, онда деңгейлеуіш үлбіреуігін ноль-пунктке
келтіргеннен кейін көздеу осі горизонталь күйге келеді.
Нивелир НЗ.

Жоғары айналатын

бөлігі (27-сурет) өзіне дүрбі корпусын
тасиды. Корпуста түтіктің көру шегіне деңгейлеуіш үлбіреуігі шеттерінің
кескінін беретін цилиндр деңгейлеуіш пен призмалы құрылғы орналасқан
лықсу болады.
Нивелирді жұмыс күйіне алдын ала келтіру үшін аспап орнату (дөңгелек)
деңгейлеуішімен жабдықталған.
Дүрбіні рейкаға келтіру үшін қысқыш және келтіргіш (микрометрлік)
бұрамалар болады. Іштей фокусталған нивелирдің дүрбісі кері кескін береді.
Көздеудің ең аз қашықтығы – 2 м.
Цилиндр деңгейлеуіш көпіршігін ноль-пунктке дәл орнату үшін нивелир
дүрбі мен аспап табаны арасында орналасқан элевациялық бұрамамен
жабдықталған.
Цилиндр деңгейлеуіш үлбіреуігі шеттерінің кескіні арнайы құрылғының
көмегімен түтіктің көру шегіне беріледі. Бұл рейка бойынша өлшеммен бір
мезгілде деңгейлеуіш үлбіреуігі орнын қадағалуға мүмкіндік береді (27-
сурет).
НВ-1 нивелирі Н3 нивелирінің түп тұлғасы болып табылады және оған
құрылысы бойынша ұқсас (1962 ж. дейін Н3 нивелирі НВ-1шифрімен
шығарылды). Ең аз көздеу қашықтығы – 3 м.
НТ нивелирі. Нивелирдің айрықша ерекшелігі, бұрын сипатталған
нивелирдегідей, трегер орнына шар табанының болуы болып табылады.
Горизонталь бұрыштарды өлшеу үшін нивелир бөлік бағасы 1° горизонталь
дөңгелекпен жабдықталған. Нивелирде қысқыш және микрометрлік
бұрамалар болмайды. Түтіктің ең аз көздеу қашықтығы - 1,5 м.
Нивелирді жұмыс күйіне келтіру үшін аспапты штативтің шар басына
қояды және орнақ бұрамасымен жалғайды. Штативті орнақ бұрамасымен
түкпілікті бекіткен кезде нивелирді шар басына, дөңгелек деңгейлеуіш
үлдіреуігі ортасында болатындай етіп орнатады.

жүктеу 1,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 28 29 30 31 32 33 34 35 36