3. Мәдениет және өркениет: өзара байланыс және айырмашылық.
Өркениет - мәдениеттің әрекеті, әлеуметтік қатынас тәсілі ретіндегі негізі. Өркениет болмыстың дамуына жағдай жасайды, ал мәдениет өз кезегінде бұл өркениеттіжетілдіреді.
Өркениет, ол белгілі бір тарихи кезеңдегі мемлекеттер мен халықтардың материалдық құндылықтарын, рухани жәнеәлеуметтік жағдайларын анықтайды. Кез келген өркениеттек ұлттық технологияның ғана емес, мәдениеттің қасиетінде түсіндіреді.Өркениеттің қасиеті – халықтың рухы, олардың қарым-қатынасы, жан дүниесі, сенімі, яғниөмірдегі ерекше ұстанымы, өмір сүру салты. философия. Бұл өмір салты халықтың өркениетін нығайтады, оның тұтастығына, бейбіт өмір сүруіне кепілдік береді жәнетарихтағы дамуды қамтамасыз етеді. Мәдениет ұғымынжақсырақ түсіну үшін оның семантикалық жағында бар кейбір басқа ұғымдармен байланысын қарастырайық. Бұл мінезде біздің санамызға ең бірінші өркениет келеді.
Мәдениет – өркениеттің материалдық және рухани байлығы(цивилизация – латын тілінен цивилизация – азаматтық, мемлекеттік), адамзат қоғамы. Мәдениет адамзатөркениетінің кезеңдерін білдіреді. Сонымен қатар мәденикөрсеткіштердің өсуімен адам еркіндігі артыпкеледі.Өндірістің дамуына өркениет ықпал ететіні сөзсіз. Өндірістің дамуы – бұл қоғамдық қатынастардыңкүрделенуіне ықпал ететін жаңа материалдық және руханиқұндылықтарды жасау. Табиғи ортаның дамуы, қоғамныңжақсаруы мәдениет дәрежесі мен өркениет деңгейінкөрсетеді. Сонымен, мәдениет пен өркениет өзара тығызбайланыста дамиды және объективті негізде бір - біріне тәуелді деген қорытынды жасалады.
4. Мәдениеттің негізгі түрлерінің негізгі параметрлері (архаикалық, отырықшы, индустриялық мәдениеттің өлшемдері)
Архаикалық мәдениет – адамзат мәдениетінің бастауы. Архаикалық мәдениет қашан және қай жерде пайда болды? Бұл сұрақтарға жауап беру оңай емес, өйткені адамныңқалыптасу процесінің тарихы ежелгі дәуірден бастау алады. Егер шындыққа жүгінсек, адамзат баласының қалыптасуымен дамуына байланысты туындайтын өзекті мәселелергеқазіргі антропология ғылымының өзі толық жауап береалмайды. Алғашқы қауымдық жүйе адам баласының ең ертежетілген кезеңі болды, ол адам жолымен жүре бастады, оның жүздеген мыңжылдықтарға созылғаны рас. Мұның басты дәлелі ретінде адам еңбегінің ең алғашқы құралдарының пайда болғанына 2,5 миллион жылдай уақыт өткенін айтсақ та жеткілікті.
Жылқы малдары отырықшы елдерге көшпелі бақташытайпалардан келіп, мінуді, тамақ ішуді үйретті. Ат спортыдәстүрі, садақ, қылыш, ат әбзелдерінің түрлері де көшпелілерден тараған. Мысалы, VI ғасырда түркітайпалары пайдаланған темір үзеңгі кейінгі ғасырларда бүкіл Еуропаға тарады. Отырықшы елдер көшпелілердің қару-жарағына, киіміне еліктеген. Мәселен, 7-8 ғасырлардағы түріктердің белдіктері Қытайдан Иракқадейін қолданылған. Қытайда Тан әулеті кезіндекөшпелілердің киімі кең таралса, Еуропада орыс, поляк, венгр ақсүйектері киім үлгісінде, шаш үлгісіндекөшпелілердің үлгілеріне еліктеген. 1 мыңжылдықтакөшпенділер арасында пайда болған өнердегі «аң стилі». д., Қытайдан Дунайға дейінгі отырықшы елдерде де кеңтарады. Көшпелілердің өзіндік саяси мәдениеті болды. Олар ел билеушілерді ерекше киелі тұлға, Тәңірінің жер бетіндегіөкілі, бірегей басқару жүйесі, патшалық қызмет дәрежелері, рәміздері бар, ел басқарудағы мұрагерлік дәстүрі ерекшедеп түсінді. Бұл басқару тәртібін көшпелілер жаулап алғанотырықшы елдердің кейбірінің саяси жүйесінде бекітті.
Өндірістік мәдениет
Өндірістік мәдениет Өндірістік мәдениет барлық жағынандәстүрлі мәдениетке қарсы тұратын экономика, саясат, әлеуметтік және рухани өмір салаларында бірегейсипаттамаларға ие. Жаңарған (индустриалды) мәдениеттіңқалыптасуы 16 ғасырда басталды. Батыс Еуропада және 20 ғасырдың ортасында шарықтау шегіне жетті, ол қазіргізаманғы еуропалық мәдениет пен әлемдік өркениеттің негізіболды. Индустриалды қоғам жаппай өндіріс жасайды, ондамашина өндірісі қол еңбегін алмастырады. Заттар шебердіңбірегей өнімі болуды тоқтатады, бірақ жаппай шығарыладыжәне белгілі бір стандарттарға сай болуы керек. Машиналық өндіріс дәстүрлі қоғамдарда қолданылатынадам мен жануарлардың бұлшықет энергиясын, сондай-ақжел мен суды алмастыратын жаңа энергия көздерінпайдалануды талап етеді. Бу машинасын қолдану басталды, бұл энергияның үлкен секірісі болды және кейінірек пайдаболатын іштен жанатын қозғалтқыштардың электрэнергиясына, содан кейін 20 ғасырдың ортасынан бастапқолданылып келе жатқан атом энергиясына жол ашты. Капиталистік өндіріс тәсіліне және күрделітехнологияларды қолдануға негізделгенмодернизацияланған мәдениет дәстүрлерден бас тартуғамәжбүр, өйткені ол үнемі жаңарусыз қалыпты өмір сүрежәне дами алмайды. Сен айта аласың
Достарыңызбен бөлісу: |
