18
бастапқыда қарастырған Fuzzy Logic Toolbox пакет құралдарын пайдалана
алады.
20 нұсқа
Интеллектуалдық технологиялардағы генетикалық алгоритмнің
орны
Соңғы уақыттағы шешілетін есептердің күрделілігінің өсуіне
байланысты интеллектуалды технологиялар кең тарады. Дәстүрлі түрде
оларға тұрақсыз логикалы (ТЛ) генетикалық алгоритімдерді (ГА) және
нейронды желілерді (НЖ) жатқызады. Осы технологиялар үлгілерді тануда,
шешім
қабылдаудағы
қолдау
жүйелерінде
параметрлер
дұрыс
құрылмағандағы іздеу есептерінде кең пайдаланылады.
Күрделі басқару жүйесін құруда интеллектуалды технологияларды (ИТ)
қолдану мүмкіндігі ашылады. Қазіргі заманғы басқару құрылғысы жұмыс
негізінде әртүрлі режімде нысанамен сенімді басқаруды қамтамасыз етіп,
өзгерулерге, басқару жүйесі параметрлерінің өзгеруіне тұрақты болуы керек.
Ол ауыстыру кезінде жаңа нысаналарға тез бейімделу керек.
Егер ИТ әдістерін үшбұрыштың шыңдары деп есептесек, оның
қабырғалары келесі комбинацияға сай болады. Мысалы, ТЛ+ГА, ТЖ+ТЛ және
ТЖ+ГА.
ТЛ+ГА комбинациясы шешім қабылдауға қолдау жүйелерінде кең
қолданылады. ТЛ+ТЖ комбинациясының қолданылуының мысалына
тұрақсыз алгоритімдерді жобалау (жоспарлау) жатады. ИЖ+ГА бір-бірін
толықтырып тұрады.
Эволюциялық теорияға сай әрбір биологиялық түр қоршаған ортаға
жақсы бейімделу үшін дамиды және өзгереді. Эволюция тәсілдері –
жәндіктердің көп түрі қорғаныш реңге ие болып, кірпі тікенектер арқылы
қорғанады. Эволюция барлық тірі ағзалардың тиімділеу тәсілі.
Эволюцияның негізгі механизмі – кәдімгі сұрыптау болып табылады. Ол
бойынша бейімделген түрлердің тірі қалуға және көбеюіне мүмкіндігі көп.
Сонымен қатар генетикалық ақпараттың берілуіне байланысты ұрықтары
аналық пен аталықтың негізгі қасиеттеріне ие болады. Сол себепті күшті
тұлғарының ұрықтары жақсы бейімделіп, жалпы ортада көбейе береді. Он
шақты немесе жүздеген ұрпақтан кейін осы түрдің бейімділігі бірнеше есе
артады.
Кез келген жануардың әрбір жасушасында осы түрдің барлық
генетикалық ақпараты сақталады. Бұл ақпараттар ДНҚ-ның ұзын жиыны
ретінде жазылады. Әрбір ДНҚ молекуласы төрт типті нуклиотид
молекуласынан тұратын тізбек А, Т, С, А арқылы белгіленді. Сәйкесінше
ақпараттағы ДНҚ-дағы нуклеотидтердің реті жеткізеді. Индивидумның
генетикалық коды - төрт әріп арқылы берілетін ұзын символдар жолы.
Жануар жасушасында әрбір ДНҚ молекуласы хромосомамен қоршалады.
19
Түрдің әрбір туа біткен қасиеті хромосоманың арнайы бөлігі арқылы
кодталады, ол ген деп аталады. Мысалы, көз түсінің гені арнайы көз түсін
кодтайтын ақпарат сақтайды. Геннің әртүрлі мәні оның аллелі деп аталады.
Жануарлардың көбеюі кезінде екі жыныс жасушылары қосылып, олардың
ДНҚ-лары өзара әрекеттесіп, ұрықтың ДНҚ-сы пайда болады. Әрекеттердің
негізгі әдісі – кроссовер болып табылады (cross- oder, қиылысу).
21 нұсқа
1. Су қоспасымен басқарудың айқын емес моделін зерттеу
Әртүрлі нысаналарды немесе үрдістерді басқару тапсырмаларын шешу
практикада қолданылатын жүйенің айқын емес қорытындысының негізгі
бағыттарының бірі. Бұл жағдайда айқын емес модельдің құрылуы
лингвистикалық
айнымалы
терминінде
зерттелініп
отырған
жүйе
сипаттамасының формальді қойылымына негізделеді. Басқару үрдісінің кіріс
және шығыс айнымалыларының сызықты сипаттамасымен тәуелділік туралы
болжам дәстүрлі басқару жүйе кемшіліктерінің бірі, бұл мұндай модельдердің
жеке тәжірибелік тапсырмаларды шешуде пара-пар төмендетеді. Айқын емес
басқарудың сәулеті мен моделі классикалық басқару жүйелерін айқын емес
басқару жүйелеріне ауыстыруына негізделеді, мұнда айқын емес
қорытындылау жүйесі ретінде қолданылады.
Душ қабылдау кезінде қоспаның кірісіне сәйкесінше магистральды құбыр
арқылы салқын және ыстық су келеді. Аса қолайлы жағдай душ үшін
қоспаның шығысында тұрақты температурада жылы судың болуы кезінде
қалыптасады. Душ қабылдау уақытында судың тең өлшемсіз шығыны
бақылануы мүмкін, су температурасы қоспаның шығысында тербеледі, бұл
салқын немесе ыстық судың берілісін қолмен өзгерту мүмкіндігіне алып
келеді.
Біздің
мақсатымыз
қоспа
шығысындағы
судың
тұрақты
температурасын қамтамасыз ете отырып, судың температурасын реттеуді
автоматты түрде айналдыру.
Бұл жұмысты орындаудың біршама толық сипаттамасы тәжірибелік
жұмыстарға арналған әдістемелік нұсқаулықтарда келтірілген.
22 нұсқа
1.1 Су қоспасымен басқарудың айқын емес моделін зерттеу
Бұл жұмысты орындаудың біршама толық сипаттамасы тәжірибелік
жұмыстарға арналған әдістемелік нұсқаулықтарда келтірілген.
1) Егер су ыстық болса, онда ыстық су кранының вентилін үлкен
бұрышпен оңға бұру қажет.
