27
Бейтарабы оқшауланған тораптарда оқшауламаны жүйелі түрде
бақылап, зақымды жылдам жойып немесе зақымдалған фазаны автоматты
ағыту керек. Оқшаулама фаза және жер арасындағы кернеуге шыдау керек
(U
ф
).
Оқшауламаның бұзылуы баяу жүреді және тесілумен аяқталады.
Сондықтан қызметкерлердің міндеті оқшауламаның ақауларын уақытында
тауып, оларды жою болып табылады.
Ол үшін фазалық кернеулердің симметриялық жүйесінің қасиеті
пайдаланылады. Жерге тұйықталу жоқ кезде V
1
вольтметрлері фазалық
кернеулердің шамамен бірдей мәндерін көрсетеді. Айырмашылығы аз болуы
мүмкін, ол фазалардың қалыпсыз жүктелуімен түсіндіріледі. V
2
вольтметрі
үшфазалық векторлар жүйесінің геометриялық қосындысын өлшейді және
оның көрсеткіштері нөлге жақын. С фазасы жерге тұйықталғанда А және В
фазалары вольтметрлерінің көрсеткіштері желілік мәндерге жақындайды.
U
А
→U
Л
; U
В
→U
Л
; U
С
≈ 0 .
а – оқшаулама жағдайын бақылау сұлбасы;
б – тұйықтаулар жоқ кездегі кернеулердің векторлық диаграммасы.
6.3 сурет – Бейтарабы оқшауланған торап
V
2
вольтметрі көрсетуінің нөлден едәуір айырмашылығы болады (жер С
нүктесіне ауысқандай болады), ал А немесе В фазасы және жер арасындағы
кернеу желілікке дейін өседі (6.4 сурет).
есе үлкен кернеуге шыдау үшін
оқшаулама күшейтілуі керек.
28
6.4 сурет – С фазасы жерге тұйықталғандағы кернеулердің векторлық
диаграммасы
Кернеуі 1000 В жоғары электр тораптары бейтарап режимі бойынша
жерге тұйықталу токтары аз тораптарға (≤500 А және 3÷35 кВ) және жерге
тұйықталу токтары үлкен тораптарға (>500 А және U ≥ 110 кВ) бөлінеді.
Жерге тұйықталу токтары аз тораптар оқшауланған немесе өтемделген
бейтараптармен жұмыс істейді.
7 Дәріс № 7. Бейтарабы оқшауланған жоғарывольттік тораптар
Жұмыс мақсаты: бейтарабы оқшауланған жоғарывольттік тораптарды
оқу.
Тұтынушы желілік кернеуге қосылған бейтарап және жер симметриялық
режимде сәйкес келеді. Оқшаулама шыдайтын кернеу – бұл фаза мен жер
арасындағы кернеу.
а – оқшаулама жағдайын бақылау сұлбасы;
б – тұйықтаулар жоқ кездегі кернеулердің векторлық диаграммасы.
7.1 сурет - Бейтарабы оқшауланған жоғарывольттік торап
29
С фазасы жерге тұйықталды. Ток тұйықталған орыннан зақымдалмаған
А және В фазаларының сыйымдылығында, сосын желілермен бейтарап
арқылы зақымдалған орынға ағады (7.1 сурет). Тұтынушының кернеуі
өзгерген жоқ, ол желілік болып қалды. Фазалардың кернеуі
есе өсті (
U
Ф
).
Зақымдалған фазаның жерге тұйықталған сыйымдылық тогы нөлге тең,
ал екі зақымдалмаған фазалардың әрқайсысының сыйымдылық тогы
есе
көбейеді (кернеудің өсуіне пропорционалды). Мұнда
U
0
=U
ф
; 3I
СА
+ 3I
СВ
= 3I
С
; I
NN
= 0 .
Жерге тұйықталудың қосынды тогы зақымдалмаған фазалар
токтарының қосындысына тең және қорек көзі арқылы тұйықталып, фазаның
жерге зақымдалған орны арқылы ағады (7.2 сурет).
Екіфазалық ҚТ өткізбеу мақсатымен жерге тұйықтауды жою үшін
шаралар қолдану керек.
Фазаның жерге тұйықталуы кезектесетін доғаның пайда болуына алып
келеді (яғни доға еріксіз сөнеді және қайтадан жанады), бұл зақымдалмаған
фазалардағы асқын кернеулерге алып келеді. Доғалық асқын кернеулердің
амплитудасы (2,5 ÷ 3,2)U дейін жетеді. Бұл фазалар оқшауламасын бұзады.
7.2 сурет – Кернеулер мен сыйымдылық токтарының векторлық
диаграммасы
Доғалық асқын кернеулерді төмендету мақсатымен сыйымдылық тогын
өтемдеу қолданылады.
7.1 Бейтарабы өтемделген жоғарывольттік тораптар
Бұл тораптарды да жерге тұйықталу токтары аз тораптарға жатқызады
(7.3 сурет).
30
7.3 сурет – Фаза жерге тұйықталғанда бейтарабы өтемделген тораптағы
токтардың таралуы
Симметриялы жүйеде бейтарап пен жердің потенциалы бірдей
болғасын, қалыпты режимде шарғыға ток ақпайды. Доғасөндіргіш шарғы
сыйымдылық токтарын өтемдеу үшін бейтарапта орнатылады.
Бейтарабы оқшауланған тораптағыдай, С фазасы жерге тұйықталғанда,
А және В фазаларының кернеуі
есе өседі (желілік мәнге дейін), ал
бейтарап пен жер арасындағы кернеу фазалық кернеуге тең болады.
Кернеулердің осы айырмашылығының әсерінен зақымдалған орыннан
шарғыға (I
L
) және сонымен бірге А және В фазаларының сыйымдылығында
(I
C
) ток аға бастайды. Жерге тұйықталу орнындағы ток I
L
+ I
C
токтарының
қосындысына тең. Шарғының кедергісін шарғыдан өтетін I
L
индуктивтік
тогының шамасы тораптың фазалық сыйымдылықтарынан өтетін 3I
C
қосынды сыйымдылық тогына тең болатындай етіп таңдайды.
Индуктивтік және сыйымдылық токтар қарама - қарсы бағытталғасын,
олар бір - бірін өтемдейді және доға сөнеді ( 7.4 сурет).
7.4 сурет – Сыйымдылық токты өтемдегендегі токтар мен кернеулердің
векторлық диаграммасы
Шарғыны осылай баптауды резонанстық дейді. Іс жүзінде толық
өтемдеуге жету қиын, сондықтан зақымдалған орында барлық уақытта қалдық
Достарыңызбен бөлісу: | 
