Коммерциялық емес акционерлік қоғам

Желінің  басында 

 

  кернеу  жəне 

  ток  берілген  болсын.

(8.7) жəне (8.12) теңдеулерден 

 кезде шығады:

, ал бұдан

                               

                                    (9.1)

(8.7)  жəне  (8.12)  теңдеулерге 

  жəне 

  мəндері  қойып  желінің

қандай  да  болған  нүктесінде  (желінің  басынан  Х  аралықта) 

  кернеу

жəне   үшін табамыз:

                                  

Оң  жақтағы  мүшелерді  топтастарып  жəне 

  пен 

 гиперболикалық функцияларды кіргізіп табамыз:

    

 (9.2)

Бұл  теңдеулер  желінің  басындағы  шамалары  бойынша  желінің

қандай да болған нүктесіндегі кернеумен токты белгілеуге рұқсат етеді.

Енді желінің аяғындағы 

 кернеу жəне   ток берілген болсын, ал

бұл жағдайда жүктеменің кедергісі 

 белгілі болады.

                                         

     (9.3)

(9.3) ден 

 кезде табамыз:

          

, ал бұдан шығады

                                         

                (9.4)

(9.4)  ті  (9.3)  –ге  қойып,  мүшелерді  топтастырып  жəне 

  пен 

 гиперболикалық функцияларды кіргізіп табамыз:

 

 

                                                                                       

                                 (9.5)

Тұрақты ток желілер үшін 

:

                                                                                     

                                          (9.6)

                                                                                 

                                      (9.7)

8.2 мысал 8.1 мысалдың нəтижелері бойынша белгілеу керек:

1 желінің аяғында токты;

2 желінің басындағы кернеуді жəне токты;

3  желінің  басында  жəне  аяғында  кернеумен  токтың  арасындағы

фазалық ығысуды;

4 желінің ПƏК-тің, егер де желінің аяғында белгілі:

1 Желінің аяғындағы ток 

2  Комплекстік  ауыспалыдан 

  гиперболикалық

функциялардың мəндерін кестеден немесе калькулятор арқылы табамыз

Желің басындағы ток кернеуден 

 бұрышқа озады.

3   

  тең  болғандықтан  желінің  басымен  аяғындағы

кернеулер арасындағы фазалық ығысу 

 тең.

4 Желіге берілетін активтік қуат

5 Желінің ПƏК-і

.

9.2 Біртекті желінің сипаттамалары

 

Əлсірету коэффициенті

                                                                     

                          (9.8)

Фазалық коэффициент

                                                                     

                          (9.9)

 орташа мəні:

1. ауа желілер үшін 

;

2. кəбілдер үшін    

.

9.1 – суретте (8.11) жəне (8.11) бойынша салынған 

 жəне Ө үшін

жиілік сипаттамалар көрсетілген

 

 

9.1 Сурет

                                                                       

  кезінде 

                                  (9.10) 

                                                                           

  кезінде 

                               (9.11)

 

Ө нөлге тең 

 жəне 

 кезінде.

          (9.12)

мұндағы 

  -вакуумдағы  жарықтықтың  жылдамдығы, 

  жəне 

  -сымды  коршайтын  кеңістіктің  диэлектрик  жəне  магниттік

тұрақтылары.

Ауа желілер үшін 

 жəне 

  толқындардың  жылдамдағы  с

тең,  ал  кəбілді  желілерде  толқындардың  жылдамдығы  С  –ден  2-2,5  есе

төмен.

АЭЖ –лерде 

 кезінде толқынның ұзындығы

 

9.2 Желінің кіріс кедергісі жəне толқынның шағылу коэффициенті

 

Желінің  Zкір  кіріс  кедергісі  ретінде  желінің  басындағы  ережені

есептеу  кезінде  желінің  оның  аяғында  жүктемемен  бірге  екіұштықтың

кедергісімен алмастыруыды ұғады, яғни

                 

         (9.13)

Қандай да болған 

 жүктеме кедергісі кезінде кіріс кедергіні бос

жүріс  кездегі 

  жəне  қысқа  тұйықтау  кездесі 

  кедергілер  арқылы

көрсетуге болады

 

      

                        (9.14)

 

       

                                     (9.15)

(9.13)  теңдеудің  оң  жағының  алымын  жəне  бөлгішін 

  бөліп

(9.14) жəне (9.15) есепке алып, табамыз

                       

                                 

(9.16)

  

 

9.2 Сурет

 

 жəне 

 желінің бос жүріс жəне қысқа тұйықталу тəжірібелер

арқылы  табылады. 

  жəне 

  желінің  ұзындағы  өзгерген  кезде

толқында өзгереді (9.2-сурет).

 жəне 

 арқылы 

 жəне   жеңіл табылады.

(9.14)  жəне  (9.15)  теңдеулері  бір-біріне  көбейтіп,  содан  кейін

мүшелер бойынша бөліп жəне түбір астынан шығарып, табамыз

                  

                                                   (9.16)

Желінің аяғындағы 

 жүктеменің кедергісі еркінше болса 

 болады, яғни желіде кері толқын пайдалы болады.

Бұл  жағдайда  комплекстік  шағылу  коэффициенті  арқылы  есепке

алуға  болады.  Комплекстік  шағылу  коэффициент  -  желінің  қандай  да

болған  нүктесіндегі  кері  жəне  тура  толқындардың  комплексті

кернеулермен токтардың өзара қатынасы:

     

  (9.17)

Кері толқын жоқ кезде желінің аяғына тура толқынмен жеткізілетін

барлық қуат жүктемеде сіңіріледі. Кері толқын бар кезде тура толқынның

қуат бөлігі кері толқынмен энергия көзіне қайтарылады.

 

9.3 Желінің келіскен жүктемесі

 

Егер  де  желінің  аяғында  толқынды  кедергіге  тең  жүктеменің

кедергісі 

қосылған 

болса, 

яғни 

, 

онда 

  жəне 

  болады  да,  кері

толқын  тумайды.  Мұндай  жүктемені  келіскен  деп  атайды.  Бұл  жағдайда

шағылу коэффициенті 

.

                                                                   

                            (9.18)

                                

                 

(9.19)

Бұдан шығады 

яғни  желінің  қандай  да  болған  нүктесі  үшін 

  жəне 

 комплекстердің қатынасы 

 толқынды кедергіге тең.

(9.13) теңдеуден шығады: келіскен желі үшін 

=

.

Желінің  аяғындағы  кернеудің  басты  фазасы  нөлге  тең  деп  алсақ,

яғни 

  тең  деп,  (9.18)  жəне  (9.19)  негізінде  желінің  қандай  да

болған нүктесінде кернеумен токтың лезді мəндерін жазамыз:

                                                               

                                (9.20)

 

9.3 сурет

Ток кернеудің 

 бұрышқа озады.

Желінің қандай да болған кесіндісіндегі қуат

                        

                                (9.21)

Келіскен  желіден  берілетін  қуат  табиғи  немесе  натуралды  деп

аталады.

500, 220, 110 жəне 35 кВ кернеуі бар желілер үшін табиғи қуат 600,

120, 30 жəне 3 МВт тең.

Желінің  алатын  қуаты 

,  желінің  аяғындағы  қуат 

                           

                          

(9.22)

Желінің ПƏК-і

                                                                                       

                                           (9.23)

Желінің басынан алыстанған сайын қуат азайды.

Қуат  шығындары  сымдағы  кедергілердегі  жəне  оқшаулардың

өткізгіштеріндегі шығындардың қосындысына тең.

 

 

9.4 Бұрмалауы жоқ желі

 

Байланыс  желісімен  берілетін  дабылдар  əртүрлі  жиіліктердің

көпшіліктің  жиынтығы:  егер  де  синусоидалды  периодикалы  дабылдар

болса,  үзінді    ал  периодикалы  емес  дабыл  болса,  үзілмес  спектр

құрылады.

Егер  де  желінің  басымен  аяғындағы  дабылдың  түрі  бірдей  болса,

онда дабыл берілісі бұрмаланған емес болады.

Бұл жағдай   əлсіреу коэффициент жəне 

 фазалық жылдамдық

бірліқ жиіліктерінде бірдей болса тұрады.

Əртүрлі жиіліктердегі бірдей сөну емес амплитудалық бұрмалауды,

толқындардың  əртүрлі  жиіліктерде  жылдамдықтарының  бірдей  емес

болуы фазалық бұрмалауды тудырады.

Бұрмаланған емес беріліс үшін   жиіліктен тəуелсіз, ал   жиілікке

тура пропоционалды болуы керек. Ақырғы жағдайда фазалық жылдамдық

 жиілікке тəуелді болмайды. Мұндай жағдайда мынадай теңдік

орындалса болады

                                                                                               

                                         (9.24)

Тарату коэффициенті   тең:

(9.24) есепке алып, табамыз

                                                           

                           (9.25)

яғни  əлсірету  коэффициент 

-жиіліктен  тəуелсіз,  ал

фазалық коэффициент 

-жиілікке тура пропорционалды.

Параметрлері  (9.24)  теңдеуді  қанағат  ететін  желіні  бұрмалауы  жоқ

желі деп атайды.

Бұрмалауы  жоқ  желінің  толқынды  кедергісі  –  нақтылы  сан,  яғни

жиіліктен тəуелсіз активтік кедергі

                                                                                         

                                    (9.26)

Фазалық жылдамдықта жиіліктен тəуелсіз

                                        

.                                

    (9.27)

Желінің толқынды кедергісі активтік болғандықтан 

.

Кернеулердің  жəне  токтардың  лезді  мəндерінің  желінің  қатынасы

болған нүктелерінде тең:

                         

, ал бұдан шығады 

.                 

(9.28)

Сондықтан  келіскен  жүктемесі  бар  бұрмалауы  жоқ  желінің  қандай

да болған бөлігінде əрбір уақытта магнит өрістің энергиясы электр өрістің

энергиясына тең.

(9.24)  жағдай  орындау  үшін  желіге  белгілі  аралық  сайын  жасанды

индуктивтікті үлкейту үшін индуктивтік орауыштарды қосу керек немесе

өткізгіш талсымдары жоғары магниттік өтімділігі бар заттардан жасалған

кəбілдерді қолдану керек.

 

жүктеу 1,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: