Келісілді Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму вице-министрі

1. 
   Жалпы ережелер
   

1. 
   Осы Әдістемелік ұсынымдарда Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 114-бабының 3-тармақшасына сәйкес «Орташа жалақыны есептеудің бірыңғай қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 30 қарашадағы № 908 (бұдан әрі – Қағидалар) бұйрығымен бекітілген орташа жалақыны есептеудің бірыңғай қағидаларының ережелерін қолдану жөніндегі түсініктемелер мазмұндалған.
   

1. 
   Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:
   

есеп айырысу кезеңі;

жұмыс уақытының балансы;

күндік (сағаттық) жалақы;

орташа жалақы;

орташа күндік (сағаттық) жалақы;

оқиға.
2.1. Ай

Тиісті айдың 1-інен бастап – 30-ына (31) дейінгі күнді қоса алғандағы (ақпанның 28(-ін) (29-ын) қоса алғанда) күнтізбелік кезеңді ай деп есептеу қажет.

Мысалы, жұмыскердің кезекті еңбек демалысы (есеп айырысу кезеңінде толық жұмыс істелген) 2015 жылғы 18 наурыздан бастап 18 сәуірді қоса алғандағы кезең.
Айлар бойынша есеп айырысу кезеңі - 2014 жылғы 1 - 31 наурыз;

- 2014 жылғы 1 - 30 сәуір ;

- 2014 жылғы 1 - 31 мамыр;

- 2014 жылғы 1 - 30 маусым;

- 2014 жылғы 1 - 31 шілде;

- 2014 жылғы 1 - 31 тамыз;

- 2014 жылғы 1 - 30 қыркүйек;

- 2014 жылғы 1 - 31 қазан;

- 2014 жылғы 1 - 30 қараша;

- 2014 жылғы 1 - 31 желтоқсан;

- 2015 жылғы 1 - 31 қаңтар;

- 2015 жылғы 1 - 28 ақпан;

2. 
   . Есеп айырысу кезеңі
   

1. 
   Есеп айырысу кезеңі дегеніміз, егер жұмыскер жұмыс берушіде күнтізбелік он екі айдан кем жұмыс істеген болса (мысалы, алты ай жиырма күн), тиісті ақымен (төлеммен) байланысты оқиға алдындағы ұзақтығы он екі айлық кезең не орташа жалақыны есептеу үшін пайдаланылатын нақты жұмыс істеген уақыт кезеңі.
   

2-мысал. Жұмыскер жұмысқа 2014 жылғы 1 наурызда қабылданды. Ол 2014 жылғы 10 шілдеден бастап 18 шілдені қоса алғанда еңбекке уақытша жарамсыз. Орташа жалақыны есептеу үшін 2014 жылғы 1 наурыздан бастап 9 шілдеге дейін қоса алғандағы кезең есеп айырысу кезеңі болып табылады.

2. 
   Егер жұмыскер жұмыс берушіде күнтізбелік он екі айдан кем жұмыс істеген болса, сондай-ақ егер есеп айырысу кезеңінде жұмыскерде жұмыста болмаған жағдайлар орын алса (мысалы, жұмысшының жыл сайынғы ақылы еңбек демалысында, жалақысы сақталмайтын демалыста болуы, сырқаттануына байланысты жұмыста болмауы, жұмыстың тоқтап қалу уақыты және т.б.), есеп айырысу кезеңі толық жұмыс істелмеген болып есептеледі.
   

Бұл жағдайда орташа күндік (сағаттық) жалақы нақты жалақыдан және осы кезеңде нақты жұмыс істелген күндерден (сағаттардан) айқындалады.

Қазақстан Республикасында атап өтілетін ұлттық және мемлекеттік мерекелер күндері «Қазақстан Республикасындағы мерекелер туралы» Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы № 267 Заңына сәйкес мереке күндері деп танылады.

Қазақстан Республикасындағы мереке күндері жұмыс істемейтін күндер болып табылады.

Кодекстің 84-бабына сәйкес мұсылман күнтізбесі бойынша атап өтілетін Құрбан айттың бірінші күні, 7 қаңтар – православиелік Рождество қолданылатын жұмыс режиміне және ауысым графигіне (вахта графигі) қарамастан, демалыс күндері болып табылады.

Мереке және демалыс күндерінде жұмыс істеген жағдайда орташа жалақыны есептеу кезінде осы кезеңге нақты жұмыс істелген күндер (сағаттар) және сомалар қосылады.

3. 
   Егер есеп айырысу кезеңінде жұмыскерге жалақы есептелмеген болса, онда орташа күндік (сағаттық) жалақыны есептеу есеп айырысу кезеңінің алдындағы он екі айға не есеп айырысу кезеңінің алдындағы осы жұмыс берушіде нақты жұмыс істелген уақыт кезеңі үшін есептелген жалақы сомасын осы жұмыс істелген уақытқа сәйкес келетін жұмыс күндерінің (сағаттарының) санына тиісінше бөлу жолымен жүзеге асырылады.
   

3. 
   Егер жұмыскер жұмысқа орналасқан кезде есептелген жалақы сомасы болмаса не оқиға алдындағы 24 ай ішінде жалақысы болмаса, онда оқиға басталған жағдайда орташа күндік (сағаттық) жалақы жұмыскердің күндік (сағаттық) тарифтік мөлшерлемесіне (лауазымдық айлықақысына) байланысты есептеледі.
   

2.3. Жұмыс уақытының балансы

Жұмыс уақытының балансы дегеніміз – 36-сағаттық, 40-сағаттық жұмыс аптасындағы (бес күндік, алты күндік) жұмыс күндерін (сағаттарын) ескере отырып, тиісті күнтізбелік жылға жұмыс уақытының нормаларын айлар бойынша бөлу көрсеткіштерінің кестесі.

Жұмыс уақытының балансын жасау кезінде демалыс күндеріне сәйкес келетін мереке күндері (сенбі, жексенбі) мереке күнінен кейінгі келесі жұмыс күніне ауыстырылады («Қазақстан Республикасындағы мерекелер туралы» Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы № 267 Заңының нормаларын ескере отырып).