-ТАҚЫРЫП. ТУРИСТІК БИЗНЕСТЕГІ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ

 

24 

Бұған қоса олар БЭС 30 «Қаржылық есеп пен есеп берулер туралы» 

Заңда  белгіленген  принциптерге  және  бухгалтерлік  есеп  стандарттарына 

сәйкес  кәсіпорындар  әзірленіп,  пайдаланатын  кәсіпорындағы  «Есептік 

саясатқа» қабылданады.  

Есептік  саясатқа  мыналар  қарастырылуы  керек:  туристік  бизнестегі 

олардың  есептік  ерекшеліктері;  шоттардың  жұмыс  жоспары;  шаруашылық 

операцияларын 

рәсімдеуге 

қолданылатын 

бастапқы 

құжаттардың 

формалары; түгендеуді жүргізу тәртібі және тауарлы-материалдық қорларды, 

мүлікті  және  тапсырмаларды  бағалау  әдістері;  құжат  айналымы  тәртібі, 

есептік  ақпараттарды  ӛңдеу  технологиясы  және  бухгалтерлік  есепті 

ұйымдастыруға аса қажетті басқа шешімдер.  

Қазақстан  республикасы  «бухгалтерлік  есеп  пен  есеп  берулер 

туралы»  заңының  7-бабына  сәйкес  кәсіпорын  басшысы  есептік  жүйені 

жасауды және бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды қамтамасыз етеді. Басшы 

есептік  жұмыстың  мӛлшеріне  қарай  бухгалтерлік  қызметті  бас  бухгалтер 

басқаратын  құрылымдық  бӛлімшелерге  құрылтайшы  болып,  бас  бухгалтер 

қызмет  штатын  ашады,  алғашқы  келісім-шартпен  мамандандырылған 

бухгалтерлік бӛлімге бухгалтерлік есепті жүргізуді тапсырады немесе маман 

бухгалтерге бухгалтерліе есепті жүргізуге береді.  

Бас  бухгалтер  (бухгалтер)  субъектінің  жалпы  бухгалтерлік  есебін 

жүргізеді,  заң  талаптарын,  қаржы-шаруашылық  қызметтердің  бухгалтерлік 

есеп стандарттарын, қаржылық есеп берудің формаларын сақтайды. 

Қазақстан Республикасында бухгалтерлік есептің жалпы әдістемелік 

басшылығының  негізінде  бухгалтерлік  есептің  әдістемелік  департаменті 

және ҚР Қаржы министрлігі жүзеге асырылады. 

Қаржы есептілігінің есеп саясаты бӛлімі мыналарды: 

- қаржы есептілігін әзірлеуге пайдаланылған ӛлшем базасын (немесе 

базаларын); 

-  қаржы  есептілігін  дұрыс  түсінуге  қажетті  есеп  саясатының  әрбір 

нақты аспектісін сипаттауға тиіс. 

Қаржы  есептілігінде  пайдаланылатын  нақты  есеп  саясатына 

қосымша  пайдаланушылар  ӛлшем  базасын  немесе  базаларын  (тарихи  құн, 

ағымдағы  құн,  ӛткізудің  мүмкін  болатын  құны,  әділ  құн  немесе  келтірілген 

құн)  мбілу  маңызды,  ӛйткені  тұтастай  алғанда  қаржы  есептілігін  жасаудың 

негізін  қалыптастырады.  Егер  қаржы  есептілігінде  бірден  артық  ӛлшем 

базасы  қолданылатын  активтер  мен  міндеттемелердің  санаттарын  кӛрсету 

жеткілікті болады.  

Нақты есеп саясатын ашып кӛрсету туралы шешім қабылдаған кезде 

басшылық  ашып  кӛрсету  кәсіпорынның  қызмет  нәтижелерінде  және  қаржы 

жағдайында  операциялар  мен  оқиғаларды  кӛрсету  тәсілін  түсінуде 

пайдаланушыларға  кӛмектесе  ме  деген  мәселені  қарастырады.  Ұсынылуын 

кәсіпорын қарауы мүмкін есеп саясатының аспектілері мыналарды қамтиды 

(бірақ онымен шектеліп қоймайды): 

- кірісті тану; 

 

25 

-  еншілес  және  қауымдас  кәсіпорындарды  қоса,  шоғырлану 

принциптері; 

- бизнесті біріктіру; 

- бірлескен қызмет; 

-  материалдық  және  материалдық  емес  активтерді  тану  және 

амортизациялау; 

-  қарыздар  бойынша  шығындарды  және  басқа  да  шығыстарды 

капиталдандыру; 

- құрылыс салуға шарттар; 

- инвестициялық жылжымайтын мүлік; 

- қаржы құралдары мен инвестициялар; 

- жалгерлік; 

- зерттеулер мен әзірлеулерге шыққан шығындар; 

- босалқылар; 

- салықтар, оның ішінде кейінге қалдырылған салықтар; 

- бағалау міндеттемелері; 

- қызметкерлерге сыйақы беруге арналған шығындар; 

- бір валютадан екіншісіне ауыстыру және хиджерлеу; 

- шаруашылық және географиялық сараланымдарды анықтауды және 

сараланымдардың арасындағы шығындарды бӛлу үшін негізді; 

- ақшалай қаражаттар мен олардың баламаларын анықтау; 

- инфляцияны есепке алу; 

- мемлекеттік субсидиялар. 

Басқа Халықаралық бухгалтерлік есеп стандарттары осы салалардың 

кӛпшілігінде есеп саясатын ашып кӛрсетуді нақты талап етеді.  

Әрбір  кәсіпорын  пайдаланушы  осындай  түрдегі  кәсіпорын  үшін 

ашып  кӛрсетідуін  күтетін  ӛз  операциялары  мен  саясатының  сипатын 

қарастырады.  Мысалы,  жеке  сектордағы  барлық  кәсіпорындар,  кейінге 

қалдырылған  салықтар  мен  салықтық  активтерді  қоса,  пайдаға  салынған 

салықтарға  қатысты  есеп  саясатын  ашып  кӛрсетуге  тиіс  деп  болжанады. 

Кәсіпорында 

шетелдік 

немесе 

шетелдік 

валютамен 

жасалатын 

операциялардың  едәуір  кӛлемі  болған  кезде,  оң  және  теріс  бағамдық 

айырманы  тануға  және  осындай  айырмаларды  хеджирлеуге  қатысты  есеп 

саясатын  ашып  кӛрсету  кӛзделеді.  Шоғырланған  қаржы  есептілігінде 

гудвиллды және азшылық үлесін анықтау кезінде қолданылатын саясат ашып 

кӛрсетіледі.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

26 

жүктеу 0,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: