К. И. Сэтбаев атындагы Қаз¥ту-нің доценті, техника ғылымдарының кандидаты

Жазғы  тэртіпте  жылыту  мен  желдетуге  жылу  жүктемелері 
болмаған  кезде,  ыстық  су 
қойма-аккумуляторлардан 
21
  жазгы 
желілік  сораппен 
22
  тартылып,  ыстық  сумен  қамту
қажеттіліктері  үшін  жылу  желісінің  берілу  құбырға  жинақталады. 
Жылу желісінің кері құбырынан ыстық сумен қамту қажеттіліктеріне 
пайдаланылмаган  судың  бір  бөлігі  желілік  сораппен  тартылып, 
турақгы  тэртіппен  жұмыс  жасайтын  сужылытқыш  қазан  арқылы 
өткізіледі,  ол  жерде  су 
120°С-ға  дейін  қыздырылады  да, 
жылытқыштарға  9,  11  жэне  деаэраторға  13  толықтырғыш  суды 
деаэрациялауга  беріледі.  Жылуауыстырғыиггардағы  9  жэне  11 
суытылған  су  желілік  сорашъщ  сорғышына  қайтып  оралады.  Жылу 
желісінің  кері  құбырдағы  судьщ  бір  бөлігі  қайта  айналым  23  желісі 
бойынша қойма-аккумуляторларға 
21
  қайтып оралады.
Қазандықгы  жазғы  жұмыс  тэртібінен  жыльпу  тэртібіне  көшіру 
бекіткіш 
арматураның 
көмегімен 
жьшутасығыш 
ағымдардың 
бағыгын сәйкес өзгерту жолымен жүзеге асырылады.
Бақылау сурақтары:
1 .Сужылытқыш 
қазаңдықтардың 
жылу 
сұлбаларына 
тэн 
ерекшелікгер.
2
.Жабық 
сумен 
қамту 
жүйелеріне 
арналған 
сужылытқыш 
қазандықтардың жылу сулбасы.
3.Ашық 
сумен 
қамту 
жүйелеріне 
арналған 
сужылытқыш 
қазандықтардың жылу сулбасы.
4.Ашық  және  жабық  сумен  қамту  жүйелеріне  арналган  жьшу 
сулбаларьшьщ айыру ерекшеліктері.
5 .Сужылытқыш  қазаңдықтардың  жылу  сулбаларының  негізгі  жэне 
көмекші жабдықтарының мақсаты
134

12-тарау Жылу ендіргіщ қондыргыларды отын дайындау 
шаруашылыгы
12.1 Қазан қондырғылардың пайдалану ерекшеліктері
Буды  сенімді  жэне  тиімді  өндіру,  сонымен  бірге  қажегті 
параметрлерге  сай  келетін  ыстық  су  дайындау  және  жұмыс  істейтін 
қызметкерлерге қауіпсіз еңбек жағдайын қамтамасыз ету мақсатында 
қазандық  қондыргысын  пайдалану  бекілетін  заңдар  мен  ережелерге 
сэйкестігін  қатаң  сақгапу  қажет.Мәселе  мынада:  бу  және  су 
қыздыргыштың  қазандары,  қысыммен  байланысты.  Оларды  кенет 
жарылуы  орасан  қиратуга  және  жарақаттануга  сақтандыру  үшін 
материалдық  зиян  тигізеді.  Осындай  апатгардан  сақтану  үшін 
Мемлекеттік төтенше  қадагалау комитеті  құрылған.  Аталган комитет 
қазандар,  қысыммен  жұмыс  істейтін ьщыстар  жэне бу  мен  ыстық су 
құбырлары құрылымдарының ережелерін бекітеді. Оның атын «Қазан 
қадағалау Ережелері» деп атайды, ап ол жерде таралатын нысандарды 
Қазан  қадағалау  нысандары  деп  атайды.  Қазанды  жобалау,  жасау 
жэне  пайдалану  талаптары  «Бу  және  су  қыздырғыш  қазандарының 
құрылымдық  жэне  қауіпсіз  пайдалану  ережелерінде»  баяндалган. 
Электр  стансаларында  бу  қазандары  үшін  жазылған  қосымша 
талаптар  «Электр  стансапары  мен  желілерін  техникалық  пайдалану 
Ережелеріне»  келтірген. Осы көрсетілген материалдар негізінде әрбір 
қазан  қондырғысы  үшін  жабдықтың  техникалық  төлқұжаты,  оны 
пайдаланудың  қызметтік  және  технологиялық  инструкциялары, 
жөндеу  және  қауіпсіздік  техникасы  жөніндегі  кұжаттар  т.б.  түзілу 
қажет.  Қазанды  пайдалануга  тек  қана  көрсетілген  ережелер  мен 
инстру кциял арды 
оқып 
біпу 
жөніндегі 
емтнхан 
тапсырган 
жұмыскерлерді  жіберуге  болады. 
Қазанды  пайдалану  мынадай 
кезеңцерге  бөлінеді:  іске  қосуға  дайындық  және  жұмысқа  қосу  ( 
қыздырып  жағу);  жұмыс  кезіндегі  қызмет;  жұмыс  істемеу  кезіңдегі 
күтім.  Қазан  агрегатын  қадагалаудьщ басты элементі  -  ол  бекітілген 
мерзімде 
оны 
техникалық 
куэліктендіру 
болып 
табылады. 
Техникалық  куәліктендіру  қадагалау  инспекторының  қатысуымен 
жүргізіліп  -   ішкі  қарап  шығу  және  гидравикалық  сынаудан  тұрады. 
Ішкі  қарап  шыгу  кеміңде  4  жылдан  1  рет  жүргізілуі  қажет.  Мұны 
орындаған  кезде  бэрінен  бұрын  қазанның  барабанын  іштей  қарап 
шығады.Қазанды  гидравикалық  сынау  кемінде 
8
  жылда 
1
  рет 
жүргізіледі.  Гидравикалық  сынактың  алдында  міндетті  түрде  іштей 
қарап  шыгу  болады.  Сынау  кезінде  қазанды  суммен  толтырып,
135

қысымды  жұмыстық  қысымнан  жоғары  мәнге  көтереді  де  қазанның 
элементтерінің  беріктігі  мен  тығыздыгын  тексереді.  Куәлікгеңдіру 
нэтижелері қазан агрегатының төлқұжатына енгізіледі.
Мазутпен  газды жагуга дайындау.
Мазут  өнеркәсіптік  іұгынушыларга  құбырмен,  теміржол,  су 
көлігімен  жеткізіледі.  Мазут  ошақ  камерасына  ұсақ  тампіы  түрінде 
беріледі.  Тамшыларды  құрамасы  әртүрлі  бөлшектерге  (форсунка) 
жүзеге  асырылады.  Олардың  негізгі  түрі:  механикалық  және  булық. 
Мазут  электр  стансада жылу  өндіргіш  қондырғыларда  қосапқы  отын 
ретіңде  және  сирек  негізгі  отын  ретінде  қоладанылады.  Қазандық 
аймақгарыңца мазут қоймаларда сақталады.  Қазанга берерде мазутта 
ұсақ  қатты  қоспалардан  сүзгі  (фильрі)  көмегімен  тазалайды  (
12
.
1
- 
сурет) Мазут онай ағып жэне жақсы тамшылануы үшін  100  -150 °С -  
қа дейін булық жылуалмастыргышта қыздыралады.  Сақтау қоймадан 
мазутгы  бу  қазанның  отықтарына  дейін тасымалдануды  қысымды  4 
МПа  —  га  дейін  көтеретін  мазут  соргыларының  екі  тобы  жүзеге 
асырады.  Соргылардың бірінші тобы  мазутгы  қыздыру  және  тазапау 
қондыргылары  арқылы  айдайды,  екінші  тобы  құбыр  бойынша 
мазутгы  қазандық  бөлімшесіне  береді.  Мазуттың  аққьшпыгын 
қамтамсыз  ету  үшін  (tm  =  70  —  80°С)  сақгау  -   қоймада  ылги 
қыздырылған мазутгың кері қайтатын бөлігі жэне қазаңцардан артық 
мазут келеді.
12.1.Сурет.
Газ және сұйык отындыжагуга 
дайындаудыңтәсілдемелік 
(технологиялық) сулбасы.
а  -   сұйық  отынды  (мазутты) 
дайындау;  б  —  газ  отынныц 
дайындау;  1  — мазут  сакгагыш 
койма; 
2 
— 
булык 
жылуалмастыргыш;  3-  сүзгі; 
4,5  —  мазутты  кері  кайтару 
жепіпері;
6
- 
жылуалмастыргыш қа 
бу 
әкелу құбыры; 7,8 -  кысымньщ бірінші жэне екінші сатының соргылары;
9
  —кері  клапан;  10  —қысым  реттегіш;  11  —  отын  шыгынының  өлшегіші 
(счетчик);  12-манометр;  13-үрлеу  газкұбыры;  14  -   жабылмалы  сактандырғыш 
клапан.
j t i   t 
ь
136