К. И. Сэтбаев атындагы Қаз¥ту-нің доценті, техника ғылымдарының кандидаты

Қаныққан  жэне  аса  қыздырылған  бу  сапасының  нормалары 
қазандағы жұмыс  қысымының көлеміне байланысты белгіленіп,  10.3- 
кестеде келтіріледі.
Қазан 
агрегатының 
қақтанусыз 
жұмыс 
жасау 
тэртібін 
қамтамасыз  егу  қазандық  судың  белгілі  сапасын  (оның  тұздық 
құрамын)  ұстап  тұру  үшін  қажет.  Қазандық  судың  тұздық  құрамы 
қазандағы 
қысымға, 
оның 
құрылымына, 
сепарациялық 
құрылғылардың  құрылымдарына  байланысты  нормаланып,  қазан 
агрегатының әр түріне жеке арналып өндіруші зауытпен белгіленеді.
Қаныққан жэне аса қыздырылган бу сапасыныц нормалары
10.3-кесте
Бу сапасының көрсеткіштері
Қысыммен жұмыс жасайтын суқұбырлы 
қазандар, кгс/см2  (МПа)
14(1,4)
24(2,4)
40 (4,0)
Тұздык  құрамы  (Na2S04-Ke 
кайта есегггегенде), мкг/кг
1000
500
300
Бос  көмір  қышқылы  кұрамы, 
мг/кг
20
20
20
Бос  '  аммиактын 
құрамы, 
мкг/кг
Рұқсат
етілмейді
Рұқсат
етілмейді
Рұксат
егілмейді
Ылгалдылығы, %
0.5
0.3
0.2
*Буды  орталықгандырылған  түгыну  барысында  және  бу  пайдаланғыш 
аппаратураның  булы  көлемін  міндетті  желдету  жагдайында  будагы  бос 
көмір қышқылының құрамы ІООмг/кг-га дейін арттырылуы мүмкін.
**Еркін  емес  аммиактың  рұқсат  етілген  кұрамы  технологиялық  буды 
пайдаланушылармен бірлесе аныкталуы тиіс.
Мысалы, 
бірсатылы 
булануы 
бар 
жэне 
буды 
аса 
қыздырғыштармен  жабдықгалмаған  КЕ  жэне  ДЕ  қазандары  үшін, 
қазандық  судың  тұздық  құрамының  көлемі  3000мг/л-ге  тең  болып 
саналады,  ал  екісатылы  булануы  бар  қазандарда ол  600(К10000мг/л- 
ге дейін көтерілуі мүмкін (буланудың екінші сатысында).
Қазандық  судың  жалпы  сілтілігінің  көлемі  нормаланбайды, 
дегенмен  оның  минималды  мәні 
1
  мг-экв/л-дан төмен  болмауы тиіс. 
Қазандық  судың  салыстырмалы  көлемі,  коррозиядан  сақгау  үшін, 
Мемлекеттік  қалалық  техникалық  бақылау  ережелеріне  сэйкес, 
қызуқүбырлық  және  газқүбырлық  қазандарына  -   50%-дан  аспай,  ал 
суқүбырлықгарға - 
20
%-дан аспайтын болып қабылданады.
114

Бақылау сұрақтары:
1.  Бу  қазандарының  қорек  суы  мен  жылумен  қамту  желілерінің 
толықгыру суларының  сапасын нормаландырудың шартгары.
2. Бу қазандарының қорек суының сапасына қойылатьш талаигар.
3.  Жылумен  қамту  желіперінің  толықтыру  суларының 
сапасына 
қойылатын талаптар.
4. Қазаңдық судың сапасына қойылаггын талаптар.
5. Қаныққан жэне аса қыздырылған бу сапасының нормалары.
115

l l -та pay.  Бу қазандарыныц су тәртібі.
11.1 Үрлеу
Қазандық  судың  қажет  сапасын  қолдау  қазаңцық  агрегаттарды 
кезеңдік жзне тұрақты үрлеу арқылы жүзеге асырылады.
Үрлеу  -   бұл  қазандық  судың  шламды  немесе  тұзды  құрамы 
жоғары бөлігін ағызу. Үрленетін судың ағызылуының орнын толтыру 
қазан  агрегатына  салыстырмалы  түрде  неғұрлым  таза  қорек  судың 
артылған мөлшерін енгізу арқылы қамтамасыз етіледі.
Кезеңдік  үрлеу  қазандық  судан  тұнбаға  шлам  түрінде  түскен 
тұздарды  жою  үшін  пайдаланьшады  және  оның  шогырланған 
жерлерінен  -  төменгі  барабаннан,  төменгі  қалқан  жинағыштарьшан, 
батпақ-жинағыштардан  немесе  сыртқа  шығарылатын  циклондардың 
төменгі нүктелерінен жүзеге асырылады.
Кезеңдік үрлеу қазандықтың химнялық зертханасы бекіткен кесте 
бойынша,  қазаңцық судың шламмен ластану дәрежесіне қарай, бірақ 
бір  алмасым  бойына  бір  реттен  кем  емес  жасалады.  Қазан 
агрегатының бірнеше нүктесінен бір уақытга кезеңдік үрлеуге рұқсат 
етілмейді.  Кезеңдік  үрлеудің  әрбір  циклінің  ұзақтығы  30  секундтан 
аспауы  тиіс  (қазандағы  су  деңгейінің  рүқсат  етіпген  шегінен  төмен 
түсуін болдырмау үшін).
Үздіксіз  үрлеу  қазандық  судың  қажетті  тұздық  құрамын  ұстап 
тұруды  қамтамасыз  етеді  жэне  төменгі,  жогарғы  барабаннан  (бу 
өндірімділігі 
10
  т/сағ  қазандарында),  тұзды  бөліктер  мен  сыртқа 
шығарылатын  циклондардан  (бу  өндірімділігі 
10
  т/сағ-тан  астам 
қазандарында) орындалады.
Үздіксіз  үрлеу  Р  көлемі  қазан  агрегатьшың  бу  өндірімділігінен 
пайызбен келесі өрнек бойынша есептеледі:
Р=  Gy/De 100= 
- s**  10°)' 
(ПЛ)
мұндағы Gy-  үздіксіз үрлеуге қүйылатын қазан суыньщ көлемі, т/сағ; 
De — қазан  агрегатының  бу  өндірімділігі,  т/сағ; 
— қазан  суының 
(құрғақ  қалдығының)  тұздық  қүрамының  қапыты,  рүқсат  етілген 
көлемі, мг/л; 5^с. -  қорек суының тұздық қүрамы, мг/л.
Судың  қажет  сапасын  қамтамасыз  ете  отыра,  үздіксіз  үрлеу, 
дегенмен, жылу шыгындарыньщ артуы мен қорек суының шығынына
116

әкеледі.  Сол  себепгі  бу  қазандарының  үрлеу  көлемі  келесі 
эконом и калық қолайлы мәндермен шектеледі:
а)  томен  қысымды  қазан  агрегаттарында  (Рқ  <  1,4МПа)  -   Р<
10
%;
б) орташа  қысымды қазан агрегаттарында (Рқ  =  1,4-^4,0МПа) -  
Р< 5%
Тендеу  бойынша  есептеумен  анықталган 
үрлеу  көлемі 
экономикалық  қолайлы  мәңцерден  асып  кетсе,  оны  төмендету  үшін, 
қорек  суының  сапасын  жақсарту  (неғұрлым  мұқият  су  дайындыгын 
жасай келе -  S„,& көлемін төмендету) немесе үрлеу судың SKe тұздық 
құрамын арттыруга мүмкіндік беретін тэсілдерді қолдану қажет.
Үрлеудің  абсолютгі  көлеміне  байланысты,  үздіксіз  үрлеуді 
жасаудың  немесе  урлеу  суының  жылуын  паңдалануға  мүмкіндік 
беретін  қандай  да  бір  жабдықгы  қолданудың  орындылығы 
анықталады:
а)  үрлеу  суының  көлемі  0,5т/саг-тан  кем  болтан  жагдайда, 
үздіксіз үрлеу кезеңдікпен ауыстырылуы мүмкін;
б)  үрлеу  көлемі 
0
,5+1,0  т/сағ  болтан  жагдайда,  әдетте,  тек 
үздіксіз үрлеу екшегіші (кеңейткіші) гана орнатылады;
в)  үздіксіз  үрлеу  көлемі  Іт/саг-тан  артық  болтан  жагдайда, 
екшегіштен  кейін  екшегіштен  канализацияга  қүйылатын  үрлеу 
суының 
жылуын 
пайдапану 
мақсатымен, 
жылуалмастыргыш 
орнатқан дүрыс болады.
11.1 
-суретте  үрлеу  суының  жылуын  пайдалануга  мүмкіндік 
беретін үздіксіз үрлеудің принципиалды сұлбасы көрсетілген.
117