К. И. Сэтбаев атындагы Қаз¥ту-нің доценті, техника ғылымдарының кандидаты

MgCLa +2NaR = MgR2 + 2NaCL,
(10.7)
CaS0
4
 + 2NaR = CaR
2
 + Na
2
 S 0
4
 
(10.8)
жэне 
t
.
c
.
c
.
э) Натрий- хлор иониттеу
Бұл  әдіс  натри-  катиоииттеу  сүзбелерінен кейін  хлор-  иониттеу 
жұмыстары арқьілы жүргізіледі. Яғни судағы аниондар НСО з S0
4
  *; 
NO 3 
AHCL  анионымен  апмасу  арқылы  орындалады,  ал  химиялык 
теңдеулері төменде көрсетілген:
AHCL + ЫаНСОз = АННСО
3
 +NaCL 
(10.9)
2AHCL + Na
2
 SO
4
 = АН
2
 S0
4
 + 2NaCL 
(10.10)
жэне т.с.с.
Катионит  ретінде  көмір  сульфагын  ,  яғни  “АВ-17”  анионкг 
реагентін қолданамыз. су өнделе бере катиониттер мен аниониттердің 
алмасу  қабілеттілігі нашарлай түседі. Оны жоғарлату үшіи жуу және 
тұныктыру жұмысы жүргізіледі.
Сүзбенің  жұмысы  келесідей  төрт  бөліктен  тұрады.:  сілкіндіру, 
тұнықтыру, жуу, жұмсарту.
Берілетін және толықтырма суларын ауасыздандыру термиялық 
эдіспен  деаэратор  қондырғысында  орындалады.  Толықтыру  суьш 
ауасыздандыру  ДСА-300  деаэраторьшан,  ал  қазанга  берілу  суын 
ауасыздандыру ДСА-100 деаэраторынан өткізіледі.
Судыц жалпы қаттылығые анықтау
Жалпы  қатгылық  кальций  жэне  магний  иондары  боялана  түсу 
арқылы анықтайды.
Судың  қаттылыгы  0,5  мг-экв/л  жогары  болтан  кезде  Б-0,1  N 
қоспасын  қолданады,  0,5  мг-экв/л  кіші  болганда  0,01  N  қоспасын 
қосамыз.
Судың сілтілігін анықтау
а) әдістік магынасы
Судың 
жалпы 
сілтіпігі 
деп 
— 
сутек 
иондарының 
концентрациясымен 
әлсіз 
қышқылдар 
аниондарының 
конценграцияларының қосындысын айгады. Судың сілтілігі негізінен 
гидраттардан  (ОН),  карбонатгардан  (С0
3
  '  ),  биокарбонаттардан 
(НСОз) және фосфоттардан  (Р043' ) тұрады.
Судың  құрамындагы  1  мг-экв/л  сілтіліктің  құрамында  40мг/кг  -  
NaOH, 53мг/кг-  Na
2
 СО
3
 
жэне 84мг/кг -  ЫаНСОз болады.
ill

Судың 
жалпы 
сілтілігін 
индикаторға 
қажетті 
қышқылдық 
мөлшерімен анықтайды.
Бақылау сүрақтары:
1.  ЖӨҚ-дағы бу жэне су балансы.
2.  Бу, конденсат жэне ыстық су шыгындарының түрлері.
3.  Су  құрамыңдагы  қоспалардың  дисперлік  дэрежесіне  қарай 
снпатгамасы.
4.  Су сапасының көрсеткіштері.
5.  Қақ қалыптастыратын тұздардың тізімі.
6
.  Қазандықгағы суларды өндеу мен ауасыздандыру мақсаты
7.  Натри- катиониттеу мен натри-хлор иондау әдістерінің мағынасы
10.3  Бу  қазандарыныц  қорек  сулары  мен  жылумен  қаиту 
желілерініц  толықтырғыш  суларының  сапасына  қойылатын 
талаптар
Қазандық  пен  жылумен  қамту  желілерінің  жылумеханикалық 
жабдықгарының  қақтану  мен  коррозиясын  төмендету,  демек, 
олардың  апаггсыз  қолданылуы  қазан  агрегаты  жұмысының  нақгы 
сулы  тәртібін  қолдап  туру  арқылы  жүзеге  асырылады,  оның 
міндеперінің  қатарына  жылумен  қамту  желілерінің  қорек  және 
қазандық,  бу  мен  толықгыргыш  суларының  қажет  сапасын 
қамтамасыз ету енеді.
Бу  қазандары  мен  жылумен  қаміу  желілерін  толықгыруга 
арналган  су  құрамынан  зиянды  заттарды  толық  жою  күрделі  эрі 
қымбат  технологиялық  процесстерді  пайдалануды  талап  етеді.  Сол 
себепті  қорек  жэне  толықгырғыш  суларда  қақгаңцырушы  жэне 
коррозиялық белсенді  затгардың шогырлануын төмендету  іс жүзінде 
қазан  агрегаттары  мен  жылумен  қамту  желілерінің  қалыпты 
жағдайын қамтамасыз ететін мэндеріне дейін жүзеге асырылады.
Қорек  судағы  қоспалардың  рұқсат  етілген  шоғырлануының 
мэндері  қазан  агрегаты  кұрылымы  мен  өндірілетін  жылу  түрлерінің 
параметрлеріне байланысты нормаланады (
10
.
1
-кесте).
112

Қорек су сапасыныц нормалары
10 .1 -к есге
Көрсеткіштер
Суқұбырлық қысымды қазандарға арналган 
нормалар, кгс/см
2
 (МПа)
14-ке дейін 
(1,4)
24-ке дейін 
(2,4)
40-қа дейін 
(4,0)
Өлшенген заттардың кұрамы, 
мг/л
5
5
Рұқсасг
етілмейді
Жалпы катгылыгы, мкг-экв/л
20/15
15/10
10/5
Ерітілген оттегі кұрамы, мкг/л
50/30
15/20
30/20
Бос көмірқышкылдар кұрамы, 
мкг/л
Рұқсат етілмейд і
t=25° болгандагы pH мәні
8
,5
-^,8
Темір қоспаларыньщ кұрамы, 
мкг/л
Нормасы жоқ
200/100
100/50
Майлар кұрамы, мг/л
3
3
0,6
*  Сандык  көрсеткіште  қагггы  отында  жұмыс  жасайтын,  жергілікті  жылу 
ағымы  350квт/м2  қазандарға арналган  мэндер,  ал  мэндік  көрсеткіште  -  газ бен 
сұйык отынмен  жұмыс жасайтын, сондай-ақ катты  отынмен  жұмыс  жасайтын, 
жергілікті  жылу  агымы  300квт/м2-тан  асатын  қазандарға  арналган  мэндер 
көрсетілген.
Огынмен  қамтамасыз  етудіц  жабық  немесе  ашық  жүйесі  бар  жылу 
желілерін  толықтыруға  арналган  су  сапасының  нормалары  ҚНжЕ  2.02.07-86 
«Жылу желілерімен» белгіленіп, 10.2-кестеде келтіріледі.
Жылумен қамту жүйелерін толықтыруга арналган су сапясының 
нормалары
10
.
2
-кесте
Көрсеткіштер
Суды жылыгу, t°C
75-ке дейін
76-100
101-200
Ерпілген оттегі, мг/л
0,1
0,1
0,05
Өлпкнген заттар, ыг/л
5
5
S
Карбонатты каттылык, ыг-экв/л
1,5
0,7
0,7
Казандаряы  үрлеу  суын  пайдалану
барысынлағы 
калдьостық  жалпы
каттылык  (жабык  жылумен  камту
жүйелерінде 
руқсаг 
етіледі),
0,1
0,05
мг-экв/л
Бос көмір кышқыпы
Жок
pH 
мәні
6
,5-8,5
Ескерту:
Ашық  жылумен  камту 
жүйелері  мен  ыстык  сумен  қамтамасыз  ету  жылу  желиіеріндсп
толыктыруга  арналган  су,  сонымен  катар,  ТСМҮ  «Ауыздык  су»  талаптарын
қанагаттандыруы кажет.
113