Жұмыс бағдарламасы пән: Геронтология, гериатрия Пән коды gg 3217 Мамандық 051101 «Мейірбике ісі» Оқу сағатының

Тік тұрыңыз, аяқты иық деңгейіне қойыңыз, денеңізді босаңсытып, көзіңізді жұмыңыз. Енді өте баяу, мүмкін болғанша оң қолыңызды көтеріңіз. Миллиметр сайын баяу көтеріңіз. Кейін сол қолыңызбен де осындай әрекет жасаңыз. Соңында дәл осылай екі қолыңызды да көтеріңіз. Нәтижесінде сіз қолдарыңыз салбырап тұрғандай сезінуіңіз керек.

Жаттығуға бірнеше минут кетеді. Ыңғайлы орналасыңыз, өзіңіздің тыныс алу ырғағына назар аударыңыз және демді ішке тартқанда «ауа» сөзінің бірінші әрпін айтып, тынысты сыртқа шығарғанда сөздің соңғы әрпі шығатындай болсын. Бірнеше рет қайталағаннан кейін тыныштыққа шомып, жайланғаныңызды сезінесіз.

Стрессті жоюдың бұл әдісін дәрігер-психиатр Хасай Алиев құрастырған. Әдіс үш кезеңнен тұрады.

Дайындық кезеңі. Алдымен дайындаламыз (көзімізді жұмып): баспен, иықпен, жамбаспен, тіземен өте баяу қимыл жасап, мейлінше аз күш жұмсап, мейлінше көп ұнамды сезімге бөлену. Енді өзіңізді екі қолыңызбен құшақтап, басыңызды біраз бүйірге қарай еңкейтіңіз. Алға және артқа қарай қимылдатыңыз.

Негізгі кезең. Қолдарыңызды алға қарай көтеріңіз. Және ешнәрсе жасамастан, қолдарыңызға тарқауды бұйырыңыз. Кеңістіктің ұлғайып, қолдарыңызды жан-жаққа итеріп, ал білезіктеріңізді біреу тартып жатқандай елестетіңіз. Қолды түсіріп, қайталаңыз. (Психологиялық реттеудің бұл әдісін дәрігерлер, психологтар, спортсмендер, әртістер мен басқа да шығармашылық адамдары өз жұмысында қолданады).

Релаксациялық-тұрақтандыру кезеңі. Соңғы кезеңде жай ғана отырып, он минут көзіңізді жұмып үнсіз отырыңыз. Осы сәтте сіз «бос бас» әсерін сезіне аласыз - яғни, басыңызда ешқандай ой болмайды. Дәл осы уақытта сіздің ойыңызға қандай да бір күрделі мәселенің шешімі, қызықты идея келуі мүмкін. Күтілмеген еркіндік жағдайында көп нәрсені бастан кешіруіңіз мүмкін!

Ұйқысыздықпен күресу ережелері.

Ұйқы – адам денсаулығының құрамдас бөліктерінің бірі. Ұйқыңыз жақсы болу үшін қарапайым әрі оңай ережелерді сақтау керек. Ең алдымен күн тәртібін сақтау керек. Күнделікті, тіпті демалыс күндері де бір уақытта жатып, таңертең бір уақытта тұру керек. Кешке ұйықтау қиын болса, күндіз ұйықтамаңыз. Төсекте жатқанда өз проблемаларыңызды ойламаңыз.

БДҰ сарапшылары тарапынан Альцгеймер ауруы қоғамдағы маңызды әлеуметтік, экономикалық және психологиялық проблемалардың бастау көзі болып танылған. Сондықтан да науқастар медициналық-әлеуметтік қызметкерлердің ерекше назарына мұқтаж болады. Ал мұндай қызметкерлерде сыпайылық, шыдамдылық, науқасқа деген құрмет сезімі болуы керек.

Науқасқа сапалы жәрдем көрсетіп, оның азап-қайғысын мейлінше жеңілдету үшін, қызметкерлер Альцгаймер ауруының бастапқы және соңғы сатысындағы негізгі сиптомдары мен белгілерін білуі шарт.

Альцгеймер ауруына шалдыққан науқастардың күтімі кәсіби біліктілікті қажет етеді, ал егер бұл міндет туысқандарға жүктелсе, бұл науқасты үлкен эмоционалдық стреске алып келуі мүмкін. Туысқандар өзінің жақын немесе сүйікті адамының кері кетіп жатқанына қиналады, бірақ көмектесе алмайды. Ал жақын адамдардың әлсіздігі тек науқастың ғана емес, олардың өздерінің де денсаулығына кері әсерін тигізуі мүмкін. Осыған байланысты мейірбикелер мен әлеуметтік қызметкерлер науқасқа үй жағдайында күтім жасаушыларға психологиялық жәрдем көрсетіп, көптеген қиындықтардың алдын алу амалдарын үйрету керек.

Науқастың үйінде күтім жасаушы туысқандары үшін арнаулы нұсқаулық әзірлеп, онда орындалуы қажет әрекеттер мен нұсқауларды рет-ретімен көрсету керек.

1. Күн тәртібін орнату

Науқастың өмірін ұйымдастырып, реттеу арқылы сіз оны өзі үшін қиын шешімдерді қабылдаудан арылтасыз. Күн тәртібі адам үшін қалыпты әрекеттерден тұруы керек: таңертең ояну, таңғы гигиеналық шараларды орындау, гимнастикалық жаттығулар жасау (тұлғаны айналдыру, қолдарды айналдыра қимылдату сияқты жеңіл жаттығулар болса да жаман емес), дәрі қабылдау, таңғы ас ішу, серуендеу, дәрі қабылдау, түскі ас, күндізгі ұйқы, бесіндік ас, өзіне күтім жасау немесе жеңіл үй шаруаларымен айналысу (аурудың бастапқы кезеңінде) сияқты әрекеттерді қамтитын еңбек терапиясы, дәрі қабылдау, кешкі ас, кешкі гигиеналық шараларды орындау, ұйықтау.

Науқасқа өзін қадірлеуге көмектесу маңызды. Туысқандар оның аса маңызды нәрсені ұмытып кеткенін немесе өзінің басқаша әрекеттер жасайтынын көрсетіп, кейімеуі керек. Көпшіліктің қателігі мынада: науқас олар үшін толыққанды, сана-сезімі дұрыс адам болудан қалады да, науқастың көзінше оның денсаулық жағдайын талқыға салады, ал бұл науқастың мазасыздығын тудырып, жағдайын нашарлатады. Ашу мен реніш пайда болса, мәселе де қиындай түседі, өйткені науқас жақындарына деген сенімін жоғалтып, өз ішінде тұйықталып қалады. Қиын жағдайды жеңудің ең тиімді тәсілі – бірге көбірек күлу. Әзіл-қалжың – стрессті жеңудің ең жақсы құралы.

Науқас жадын жоғалтса немесе қозғалыс үйлесімділігі бұзылса, оның зақымдану немесе жарақаттану мүмкіндігі де артады. Сондықтан оның туыстары әлеуметтік қызметкерлермен бірлесе отырып, үйде мейлінше қауіпсіз орта қалыптастыру керек.

• 
  қамқорлықтағы адамды мүмкіндігінше жалғыз қалдырмау;
  
• 
  шаруамен кету қажет болса, газды өшіру;
  
• 
  қауіпті электр құралдарды тығып тастаңыз;
  
• 
  кесетін немесе тесетін құралдарды, дәрі-дәрмекті науқастың қолы жетпейтін жерге қойыңыз;
  
• 
  тамақты жылыту үшін қысқатолқынды пешті жақсы орнатып қойыңыз;
  
• 
  түнде білте шамды жағып қойыңыз;
  
• 
  науқастың қатты суықтауына немесе ысуына жол бермеңіз, оған ауа райы жағдайына сай киім таңдауға және киінуге көмектесіңіз.
  

• 
  терезелерге құлып салып, пәтер немесе бөлме есіктері іштен жабылмайтын болуы керек;
  
• 
  науқасқа үйреншікті болып қалған жиһаздардың орнын ауыстырмау;
  
• 
  жуынатын бөлмеде немесе дәретханада арнайы тұтқалар орнату;
  
• 
  жуынатын бөлме немесе дәретхана құлпы сырттан ашылуы керек;
  
• 
  едендер тайғанақ болмай, ондағы кілем-төсеніштер жылжымайтындай болуы керек;
  
• 
  жиһаз мықты болуы керек.
  

Ауру дамыған сайын науқас пен оны күтуші адам арасындағы қарым-қатынас қиындай түседі. Қомқорлықтағы адамға шаршағаныңызды білдірмей, бойыңыздан оны соңына дейін тыңдауға күш табудың маңызы зор. Науқаспен неғұрлым көп қарым қатынас жасалса, сырқат та соғырлым баяу дамиды.

• 
  әңгімеге тартып немесе бір нәрсе сұрар алдында, науқастың сізді тыңдап жатқанын тексеріңіз. Егер тыңдамаса, оны қызықтыруға тырысыңыз;
  
• 
  науқаспен анық, асықпай сөйлесіңіз. Көзіңізді оның көзінің деңгейінде ұстауға тырысыңыз;
  
• 
  сүйіспеншілік пен жан жылуын көрсетіңіз. Науқасты қайта-қайта құшақтап, қолын ұстаудан, оған қарап күлімсіреуден қорықпаңыз;
  
• 
  науқас жаңылысып жатса да, оның сөзін мұқият тыңдаңыз. Абайлап, сыпайылықпен оны дұрыс бағытқа салыңыз;
  
• 
  Оның қандай қимылдарға немесе сөздерге жақсы назар аударатынын анықтап, қарым-қатынас барысында соларды қолдануға тырысыңыз.
  

Альцгеймер науқастарын сыртқы көрінісі бойынша бірден тануға болады. Егер бұған көңіл бөлмесек, науқас дұрыс, үйлесімді киінуден қалады.

• 
  Бірінен кейін бірі киілетін киімді ретімен орналастырыңыз;
  
• 
  Киім таңдаған кезде пішімі күрделі, түймесі мен ұсақ ілгегі көп киімдерден аулақ болыңыз. Резеңке немесе жабысқаққа негізделген киімдер ыңғайлы. Матасына да көңіл аударыңыз, ол денеге жағымды тиетіндей болуы керек;
  
• 
  Науқастың үстіндегі дұрыс киілмеген киімді дұрыстап, оның жақсы кигенін, бірақ осылай болса, одан да жақсы болатынын айтыңыз;
  
• 
  Аяқ киімі де үлкен немесе тар болмауы керек.
  

Альцгеймер ауруына шалдыққан науқастар жуыну немесе басқа да тазалық шараларын қажет етпейді. Бұл әрекеттердің қалай орындалатынын ұмытатындар да болады. Өз жәрдеміңізді сыпайылықпен, оның намысына тимейтіндей етіп көрсетіңіз.

• 
  Жуыну барысын ұнамды етуге тырысыңыз;
  
• 
  Науқасқа душ немесе ванна қабылдау қажеттілігін сезіндіріңіз. Егер ол көнбесе, көңіл-күйі өзгергенге дейін біраз күте тұрыңыз;
  
• 
  Науқасты қимылсыз қалдырмаңыз. Шамасы келгенше барлық нәрсені өзі жасасын;
  
• 
  Ванна қабылдау барысында пациент қысылмауы үшін, дененің кейбір аймақтарын жауып қойыңыз.
  

Науқастар дәретхананың қайда екенін ғана емес, онда не үшін баратынын да ұмытып қалуы мүмкін.

• 
  Дәретхана есігін үлкен түсті әріптермен белгілеп қойыңыз;
  
• 
  Дәретханаға барудың өзіндік тәртібін орнатыңыз;
  
• 
  Науқастың киімі оңай шешілетініне көз жеткізіңіз, ал егер өзі шеше алмайтын болса, әдептілікпен өз көмегіңізді ұсыныңыз;
  
• 
  Ұйқыға жатар алдында сұйықтық ішуді шектеңіз;
  
• 
  Егер адам дәретханаға қашан баратынын сезбесе, памперс пайдаланыңыз.
  

Сырқаттану барысында тамақтанудың маңызы зор екенін ескерсек, күтім жасаушы адамдар келесідей ережелерді сақтауы қажет:

• 
  Науқас қақалып қалмауы үшін, асты майдалап турау керек. Аурудың кейінгі сатысында науқасқа езбе немесе сұйық тағам беріледі;
  
• 
  Асты жақсы шайнау керектігін науқастың есіне ұдайы салып отырыңыз;
  
• 
  Сезу қабілетін жоғалтқан науқас ыстық тамаққа күйіп қалуы мүмкін, сондықтан тамақ жылы болуы керек;
  
• 
  Науқастың шектен тыс көп мөлшерде тамақ жемеуін бақылаңыз.
  

Альцгеймер науқастарында галлюцинациялар мен сандырақ ойлар пайда болуы мүмкін. Жиі оларды біреу улап өлтіргісі келетіндей немесе біреу аңдып жүргендей көрінеді. Науқаста көру немесе есті галлюцинациялары болуы мүмкін, сонда ол шын мәнісінде болуы мүмкін емес нәрсені көрдім немесе естідім деп нандыруы ықтимал.

• 
  Ешқашан науқаспен көргенң немесе естігені туралы дауласпаңыз;
  
• 
  Егер науқас үрейге салынып, қорықса, оның қолынан ұстап, басынан сипап тыныштандыруға тырысыңыз;
  
• 
  Онымен ұстамды әрі жұмсақ, бірақ нық дауыспен сөйлесіңіз;
  
• 
  Науқастың көңілін басқа жаққа аударуға тырысыңыз
  

Р. С. Яцемирская: «Социальная геронтология» Владос,1999

1. Психологиялық реабилитация түрлері.

2. Қарт жаста жүйке жүйесі функциясының өзгерулері.

3. Альцгеймер ауруының клиникасы.

4. Альцгеймер ауруының алдын алу.

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕВТИКА АКАДЕМИЯСЫ


ТЕРАПИЯ БАКАЛАВРИАТ КАФЕДРАCЫ

МАМАНДЫҒЫ: 051102 «МЕЙІРБИКЕ ІСІ»
ПӘНІ: ГЕРОНТОЛОГИЯ, ГЕРИАТРИЯ

КУРСЫ: III

ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚҚА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК ӨҢДЕУ ҚҰРЫЛЫМЫ

ШЫМКЕНТ – 2013ж.

Кафедра мәжілісінде талқыланған

Хаттама №___«____»2013ж.

Кафедра меңгерушісі

м.ғ.д.,проф. Бекмурзаева Э.К.

КРЕДИТ: №1
Тақырып № 1
1) Тақырыбы: Гериатриядағы мейірбике ісінің қазіргі замандағы аспектілері.
2) Мақсаты:

Егде және қарттық шақта туындайтын мәселелерді өз бетінше шешу үшін геронтология мен гериатрияда мейірбике процесін жоспарлау, іске асыру, ұйымдастыру туралы білім қалыптастыру.

• 
  Егде және қарт науқастың денсаулығының жағдайын бағалау туралы терең, жүйелі білім беру.
  
• 
  теориялық және практикалық негізде егде және қарт науқастраға күтім көрсету қажеттігін оқыту.
  
• 
  Қарттарға стационарда және үйде медициналық көмек көрсетудің принциптерін оқыту.
  
• 
  Кәсіби этика және деонтологиясының гериатрияғы принциптерін оқыту.
  

• 
  Гериатрияғы мейірбике ісінің заманауи аспектілері;
  
• 
  Қартаюдың теориясы;
  
• 
  Егде және қарт науқастың ауруларының теориясы;
  
• 
  Күтімді ұйымдастыру, емдеу және реабилитациялауды ұйымдастыру.
  

• 
  Ауызша сұрастыру;
  
• 
  тесттік тапсырмаларды шешу;
  
• 
  Егде және қарт науқастардың медициналық тексеру нәтижелерін демонстрациялау, мейірбике мен науқас арасындағы жүргізілген жұмыстың әр түрлі мәселелерін анализдеу және бағалау (мысалы науқастқа тексеру жүргізудің дұрыс немесе дұрыс еместігі);
  
• 
  Шағын топпен жұмыс, рольдік ойындар, модельдік консультациялар: бір- бірімен коммуникативті қарым қатынас (студент- студент), симуляцияланған науқаспен және оқытушының бақылауында нағыз науқаспен жұмыс жасау.
  

шағын топпен жұмыс, тест және ситуациялық тапсырмаларды шешу, ауызша сөйлесу, қарт және егде науқастарды курациялау.

1. 
   Геронтологияға түсіктеме беріңіз.
   
2. 
   Ортаңғы, кәрі, егде және ұзақ өмір сүретін жастағыларыңыз көрсетіңіз.
   
3. 
   Адамдардың жас түрлерін атап беріңіз.
   

1. 
   Геронтология - бұл ... ғылымы.
   
2. 
   а) қартаю үдерістерді зерттейтін
   
3. 
   б) қарт адамдардың тыныс алу жүйесінің өзгеруін зерттейтін
   
4. 
   в) асқазан-ішек жолдарының ауруларын зерттейтін
   
5. 
   г) несеп жолдарын ауруларын зерттейтін
   
6. 
   д) организмдегі өзгерістерді зерттейтін
   

2. 
   Қартаю үрдісінде ... жүйесі қатысады.
   

б) эволюциялық

в) гипертрофиялық

г) гиперфункциялық

2. 
   Қартаю кезінде зақымдалу факторы:
   

б) липидтер

в) бос радикалдар

г) ақ ұыздар

д) майлар

2. 
   Қартаю кезеңдері:
   

б) 4

г) 6

2. 
   Қартаю кезінде организмдегі өзгерістер:
   

б) глюкозаға толеранттылықтың төмендеуі

в) ақ ұыздарға толеранттылықтың төмендеуі

г) минералдарға толеранттылықтың төмендеуі

2. 
   Қарт адамдарда өлімнің жиі себебі:
   

б) панкреатит

в) атеросклероз

г) артериалды гипертензия

2. 
   Қартаю кезінде синдромдар:
   

б) астеновегетативті

в) сарғаю

г) кәрілік қышыма

а) белсенді ұзақ өмір суруге жету

б) мәреге жету

в) жоғары шығармашылық жетістіктерге жету

г) зейнеткерлікке жету

д) шекараға жету

а) геронтофармакология

б) клиникалық фармакология

в) фармакогнозия

г) терапия

д) эндокринология

№2 есеп

Бір аптада 4 науқас түсті, біреуіне 76 жаста, келесісіне 85 жаста, қалған 69 жаста. Науқастарды қандай бөлімшелерге бөлесіз?

Егде және қарттық шақта дәм, иіс сезу, түйсіну сезімінің өзгеруі, күтімін үйрету.

• 
  Егде және қарт науқаста дәм, иіс сезу, түйсіну сезімінің жасқа байланысты өзгеруін дамуын терең жүйелі білім алуына ықпал жасау;
  
• 
  Егде және қарт науқастарда дәм, иіс сезу, түйсіну сезімінің бұзылыстарының негізін теориялық және тәжірибелік тұрғыда үйрену,
  
• 
  Қарттарға стационарда және үйде медициналық көмек көрсетудің принциптерін үйрету.
  
• 
  Қарт жаста жасқа байланысты дәм, иіс сезу, түйсіну сезімінің бұзылыстарында реабилитациялық шараларды көрсетуді үйрету.
  

• 
  Егде және қарт науқастарда дәм сезу бұзылысы ауыз және тілдің кілегей қабатының жасқа байланысты өзгеруі;
  
• 
  Жасқа байланысты қарт науқастарда дәм сезу өзгеруінің қауіптілігі;
  
• 
  Егде және қарт науқастарда иіс сезу сезімінің өзгеруіне алып келетіән факторлар;
  
• 
  Қарт жаста түйсіну сезімінің өзгерістерінің себептері;
  
• 
  Геронтологиялық науқастардың түйсіну сезімінің жарақаты кезіндегі профилактикасы.
  

• 
  ауызша сөйлесу;
  
• 
  тест тапсырмаларды шешу;
  
• 
  Геронтологиялық науқастардың дәм, иіс сезу, түйсіну сезімінің жасқа байланысты өзгеруінің ерекшелігін демонстрациялау;
  
• 
  шағын топпен жұмыс, рольдік ойындар, геронтологиялық науқастардың дәм, иіс сезу, түйсіну сезімінің жасқа байланысты өзгеруінде модельдік кеңес беру.
  

1. 
   Ауыздың және тілдің кілегей қабатының жасқа байланысты өзгерісін ұсыыныңыз.
   
2. 
   Қандай факторлар егде және қарт науқастарда иіс сезу сезімінің өзгеруіне алып келеді ?
   
3. 
   Қандай себептер қарт жаста түйсіну сезімінің өзгерістерісін тудырады ?
   

1. Егде және қарт жастағы адамдардың күнделікті жұмысының жағдайына жатады:

2.күнделікті пайдалы әңгіме

3.полезная физическая деятельность

4.сонливость

5.адекватная психическая деятельность
2.Әр бір адамда жастың келесі түрлерін ажыратады:
1.биологиялық

2.күнтізбелік

3.психологиялық

4.мезгілді

5. биологиялық, күнтізбелік, психологиялық

3.Егде және қарт жастағы респираторлық трактыға тән өзгеріс:

2. өкпенің өмірлік сыйымдылығының азаюы

3. өлі кеңістіктің аумағының ұлғаюы

4. өкпенің қалдық аумағының ұлғаюы

5. тыныс алудың минутына 22-24 ке дейін жиілеуі
4. Қарт жаста тыныс алу жолдарындағы өзгерістер:
1. мұрынның кілегей қабатының атрофиясы

2. мұрынның кілегей қабатының гипертрофиясы

3. мұрынның кілегей қабатының нормотрофиясы

4. мұрын эпителиінің кірпікшелерінің қозғалысының күшейуі

5. мұрын эпителиінің кірпікшелерінің қозғалысының өзгермеуі
5. Егде және қарт жаста:
1. көмекей саңылауының кеңейуі, дауыс байламдарының тартылуының азаюы

2. көмекей саңылауының тарылуы, дауыс байламдарының тартылуыныңазаюы

3. жөтел рефлексінің табалдырығының азаюы

4. мұрын қуысының бездерінің секретінің күшеуі

5. мұрын қуысының бездерінің секрециясының жоылуы
6.Егде және қарт жаста:

4. 
   дәм сезу табалдырығының жоғарылауы
   
5. 
   дәм сезу табалдырығының төмендеуі
   
6. 
   дәм сезу табалдырығының өзгермеуі
   
7. 
   дәм сезу табалдырығының жойылуы
   
8. 
   дәм сезу табалдырығының сақталуы
   

7. Қарт жаста сілекейге тән өзгеріс:

2. сілекейдің ферментативті толымдылығының жоғарылауы

3. сілекейдің ферментативті толымдылығының сақталуы

4. сілекейдің қорғаныстық қызметінің артуы

5. сілекейдің қорғаныстық қызметінің сақталуы

8. Егде және қарт жаста түйсіну сезімінің өзгрісі:

2. түйсіну сезімінің табалдырығының төмендеуі

3. түйсіну сезімінің табалдырығының өзгермеуі

4. түйсіну сезімінің табалдырығының жойылуы

5. түйсіну сезімінің табалдырығының болмауы
9. Егде және қарт жаста:
1. сілекей безінің секрециясының азаюы

2. сілекей безінің секрециясының жоғарылауы

3. сілекей безінің секрециясының мөлшерінің өзгермеуі

4. сілекей безінің бөлінуінің тоқтауы

5. сілекей безінің атрофиялануы
10. Қарт жаста:
1. эпидермисте өсу қабатының азаюы

2. эпидермисте өсу қабатының жоғарылауы

3. мүйізді қабаттың азаюы

4. мүйізді қабаттың жұқаруы

5. эпидермистің өсуінің

1 есеп

изменение температураның өзгеруіне терісінің сезімталдығының жоғарылауына, бетте, қол саусақтарының бет жағында қара дақтардың пайда болуына шағымданады. Осыған байланысты науқаста қандай өзгерісті түсіндіре аласыз.

2 есеп
Науқас 78 жаста , соңғы жарты жылда аузының құрғауына, шайнаудың бұзылуына, астың сіңіріуінің нашарлауына шағымданады. Сонымен қатар дәм сездің қозуының артуынын сезеді. Жоғарыда көрсетілген шағымдардың пайда болу механизмін түсіндіріңіз..

Тыныс алу жүйесінің қартаю ереклешіктеріне байланысты пайда болатын патологиясына медициналық көмек көрсетудің білімін және тәжірибесін жетілдіруге ықпал жасау.

• 
  Егде және қарт жастағы науқастарда тыныс алу жүйесі ауруларының ерекшеліктерін үйренуде терең жүйелі білімдерін жетілдіру;
  
• 
  Тыныс алу жүйесінің аурулары бар қарт науқастарға теориялық және практикалық негізде күтім жасау және медициналық көмек көрсетуді үйрету;
  
• 
  Қарттарға үй жағдайында және емханада көмек көрсету принциптерін үйрету.
  
• 
  Сыртқы тыныс алу функциясы бұзылған егде және қарт жастағы науқастарға кәсіптік этика және деонтологияны студенттерге үйрету..
  

• 
  Тыныс алу жүйесінің жасқа байланысты өзгерістері.
  
• 
  Кеуде сарайы сүйектері және бұлшықеттерінің өзгерістері.
  
• 
  Бронх және өкпе тінінің жасқа байланысты өзгерістері.
  
• 
  Газ алмасу өзгерістері.
  
• 
  Қарттарда тыныс алу жүйесі ауруларымен ауыратын науқастардың күту принциптері.
  
• 
  Тыныс алу жүйесі ауруларымен ауыратын қарт науқастардың реабилитациясының ерекшеліктері.
  

• 
  Ауызша сұрастыру;
  
• 
  тесттік тапсырмаларды шешу;
  
• 
  Тыныс алу жүйесі ағзалары аурулары бар егде және қарт науқастардың медициналық тексеру нәтижелерін демонстрациялау, мейірбике мен науқас арасындағы жүргізілген жұмыстың әр түрлі мәселелерін анализдеу және бағалау (мысалы науқастқа тексеру жүргізудің дұрыс немесе дұрыс еместігі);
  
• 
  Шағын топпен жұмыс, рольдік ойындар, модельдік консультациялар: бір- бірімен коммуникативті қарым қатынас (студент- студент), симуляцияланған науқаспен және оқытушының бақылауында нағыз науқаспен жұмыс жасау.
  

2. Тыныс алу жүйесі ауруларының себептері және дамуы;

3. Тыныс алу жүйесі ауруларының негізгі синдромдары.
1. Пневмонияның қай түрi диареямен басталады:

a) легионелездi

б) Ку-риккетсиоздық

в) микоплазмалық

г) орнитозды

д) гриппозды

2. Пневмонияның қай түрiне созылмалы қызба, көкбауырдың, мойын лимфа бездерiнiң үлкеюi тән:

a) аденовирусты

б) стрептококкты

в) орнитозды

г) Ку-риккетсиозды

д) дәрi-дәрмектер

3. Крепитация қай жағдайда естiледi:

a) өкпе тығыздалғанда

б) өкпе iрiңдегенде

в) өкпе тыныс жолдарының кеңеюiнде

г) толық обтурациялық

д) атап өткендердiң бәрi

4. Қай дыбыстың түрiн денi сау адамның денесiне перкуссия жасау арқылы бiлуге болмайды:

a) қорабтық

б) тұйық

в) анық өкпелiк

г) тимпаникалық

д) тұйықталған

5. Күшейген везикулярлы тыныс мына жағдайда болады:

a) компрессиялық өкпе ателектазында

б) обструктивтiк бронхитте

в) пневмосклерозда

г) бiр өкпенiң қабыуынан

д) бронхоэктазда

6. Бронх қатерлi iсiгiнде қандай белгiнi анықтауға болады:

a) обструкциялық ателектаз белгiсi

б) өкпенiң тығыздалу белгiсi

в) компрессиялық ателектаз белгiсi

г) өкпе қабығында сарысудың жиналу белгiсi

д) өкпедегi қуыстың белгiсi

7. Демiкпе жағдайда емдеу комплексiне жатады:

a) атап өткендердiң бәрi

б) кортикостероидтар

в) гепарин

г) эуфиллин

д) гидротациялау

8. Грамм (+) флоралы пневмонияда емдi алғаш қай антибиотиктен бастау керек:

a) пеницилин

б) тетрациклин

в) стрептомицин

г) эритромицин

д) левомицитин

9. Пневмонияның негiзгi қоздырғышы болып табылады:

a) пневмококк

б) стафилококк

в) стрептококк

г) гемофильдi тоқыма

д) вирус

10. Сальбутамол қандай жолмен өкпедегi тыныс жолдарын кеңейтедi:

a) селективтi Бета адренорецепторлардың сезiмiн ояту

б) өкпедегi тыныс жолдарының Альфа-рецепторларын блокадалау

в) өкпедегi тыныс жолдарының жұмыр бұлшық еттерiне тiкелей әсер етедi

г) кезбе нерв тонусын төмендетедi

д) гистаминды блокадалайды

№1 есеп

№2 есеп

Артериялдық гипертониямен ауыратын егде және қарт жастағы адамдарға медициналық көмек қөрсету, және күту реабилитациялық шараларды ұйымдастырудың білімін және тәжірибеләік дағдыларды құрастыру.

• 
  Қарттарда артериалдық гипертензия кезінде медициналық көмек көрсетудің және күтім көрсетудің теориялық және практикалық негіздерін үйрету;
  
• 
  Артериалдық гипертензия бар қарттардың денсаулық жағдайын бағалауды үйрену;
  
• 
  Қарттарға үй жағдайында және емханада көмек көрсету принциптерін үйрету.
  
• 
  Гипертониялық криз кезінде науқастың денсаулық жағдайын бағалау және күту ерекшкеліктері.
  

• 
  Егде және қарт жастағы адамдардың қан тамыр жүйелерінің қартаю ерекшеліктері;
  
• 
  Жүрек және қан тамырладың жасқа байланысты өзгерістері;
  
• 
  Қарттардағы жүрек қан тамыр жүйесінің нейроэндокринді регуляциясының жасқа байланысты өзгерістері;
  
• 
  Гипертониялық криздің түрлерінің қарт адамдардағы көріну ерекшеліктері;
  
• 
  Геронтологияда гипертониялық кризде күтім көрсетудің принциптері.
  

• 
  Ауызша сұрастыру;
  
• 
  тесттік тапсырмаларды шешу;
  
• 
  ситуациялық есеппен жұмыс жасау;
  
• 
  Шағын топпен жұмыс, рольдік ойындар, модельдік консультациялар: бір- бірімен қарым қатынас (студент- студент), симуляцияланған науқаспен және оқытушының бақылауында нағыз науқаспен жұмыс жасау.
  

7. 
   Бақылау (сұрақтар,тесттер, жағдайлық есеп)
   

2. Атериалды гипертензияның дәрежесін анықтау.

3. Қауіпті топты анықтау.

4. Қарт адамдарда гипертониялық криздің клиникалық көрінісі.

1. 
   Артериялық гипертония дамығанда болатын жағдай
   
   1. 
      Аталғандардың барлығы
      
   2. 
      Симпато-адреналды жүйенің күшеюі
      
   3. 
      Ангиотензин ІІ өндіруінің күшеюі
      
   4. 
      Альдостеронның өндірілуінің стимуляциясы
      

2. 
   Анамнезінде қант диабеті 2 тип ауруы бар науқастың АҚҚ 140/90 с.б.б. Қауіп факторының атаңыз.
   
   1. 
      өте жоғары қатер тобы
      
   2. 
      Орташа қатер тобы
      
   3. 
      Жоғары қатер тобы
      
   4. 
      Төменгі қатер тобы
      
   5. 
      Қауіп тобына жатпайды
      

1. 
   фенилалкиламин қатарындағы кальций антагонистері + b-адреноблокаторлар
   

в) b-адреноблокаторлар + диуретиктер

г) дигидропиридин қатарындағы кальций антагонистері + b-адреноблокаторлар

д) b-адреноблокаторлар + a-адреноблокаторлар

1. 
   натрий-калий АТФ-ның тежеуіне
   

в) тіке вазодилятирлеуші әсеріне

г) орталық симпатолитикалық әсеріне

д) аталғанның барлығы

1. 
   каптоприл (капотен)
   

в) гидрохлортиазид (гипотиазид)

г) карведилол (кардивас)

д) аминофиллин (эуфиллин)

1. 
   тұқым қуалаушылық
   

в) ойық жара ауруы

г) салмақтың жоғарылауы

д) төмен физикалық белсенділік, созылмалы күйзеліс

А)суды

в) ас тұзды

г) дәмдеуіштерді

д) нанды

а )гипотиазид

б) обзидан

в) корнифар

г) верошпирон

д) клофелин

1. 
   жоғары
   

в) қалыпты

г) төмен

д) кейде жоғары, кейде төмен

1. 
   ЖЭО оңға ығысуы
   

в) сол қарынша гипертрофиясы

г) экстрасистолия;

д) Q тісшенің 0,04 мм-ден кеңеюі

68 жастағы науқас И., 3 жыл бұрын жедел миокард инфарктысы болған, 5 жылдан бері артериалды гипертензиямен ауырады. Қазіргі жағдайы соңғы екі күннен бері нашарлады. Нервті психикалық күйзеліспен байланыстырады. Бас ауруына шағымданады.

ОБ-ті: Жалпы жағдайы орташа ауырлықта, тері жамылғысы бозарған, жүрек шекаралары солға бұғана орта сызығынан 1 см ығысқан. Жүрек тондары тұйықталған, ырғақты, ЖСЖ 11О соққы минутына, АҚ 180/100 мм с.б..

ЭКГ-синусті тахикардия, ЖСЖ 115 рет мин., жүректің электрлік осі солға ығысқан. Сол қарыншаның гипертрофиясы.

Негізгі клиникалық синдромды көрсетіңіз, гипертониялық криз кезінде медициналық көмек көрсетідің әдістерін көрсетіңіз. Тағы да қандай қосымша тексерулер жүргізу қажет?
N 2 есеп

Артериалды гипертензиямен ауыратын 63 жастағы науқас, гипертониялық криз фонынында кенеттен тұншығу және тыныс жетіспеу сезімі пайда болды.

Объективті: Қалпы мәжбүрлі, ауа жетіспейді. Тері жамылғысы бозарған, акроцианоз.РS-96 1 мин аритмиялы. АҚ 200/110 мм..сб. жүрек шекаралары солға бұғана орта сызығынан 2 см ығысқан.Тоны тұйықталған, өкпе артериясы үстінде II тон акценті. Өкпеде везикулярлы тыныс әлсіреген және жауырын деңгейіне дейін естілетін ылғалды сырылдар естіледі.

1. Берілген науқаста қандай асқынуларды таптыңыз?

2. Алғашқы көмектің әдістерін көрсетіңіз.

3. Көрсетіген науқастың күту ерекшеліктері.

Геронтологиялық науқастарда миокард инфарктісің даму ерекшеліктері туралы білімді қалыптастыру. Негізі қауып факторларын білу. миокард инфарктісің клиникалық көрінісінде жедел жәрдем көрсетуді үйрету.

• 
  Миокард инфарктісінің геронтологиялық науқастарда негізгі клиникалық көріністерін тануды үйрету.
  
• 
  Қарттарда миокард инфарктісі болған жағдайда денсаулық жағдайын бағалау ерекшеліктерін білу.
  
• 
  Егде және қарт адамдарда миокард инфарктісіне медициналық көмек көрсетудің тәжірибелік негізгі білімін жетілдіру;
  
• 
  Стационар және үй жағдайында және көмек көрсету принциптерін үйрету.
  
• 
  Миокард инфарктісінің әр түрлі даму сатыларында реабилитациялық шараларды жүргізуді үйрету;
  
• 
  Геронтологиялық миокард инфарктісі болған науқастармен жұмыста кәсіби этика және деонтология принциптерін меңігеру.
  

• 
  Тәж тамырларының жасқа байланысты өзгерістері;
  
• 
  Миокард инфарктісінің қарт жаста дамуының негізгі қауіпті факторлары;
  
• 
  Егде және қарт жаста миокард инфарктісінің клиникалық ағымының ерекшеліктері;
  
• 
  Геронтологиялық науқастарға миокард инфарктісі кезінде медициналық көмек көрсетудің принціптері;
  
• 
  Қарт жастағы науқастар миокард инфарктісі өткен жағдайда реабилитация көрсету шаралары;
  
• 
  Геронтологиялық тәжірибеде миокард инфарктісі кезінде науқастарды күту және қозғалту ережелері,
  
• 
  Миокард инфарктісін ауырған науқастармен этики и деонтологии ережелерін сақтау.
  

• 
  Ауызша сұрау
  
• 
  Тест тапсырмаларын шешу
  
• 
  жағдайлық есептермен жұмыс жасау
  
• 
  медициналық тексеруді талқылау үшін, мед бикенің науқаспен жұмыс жасауында әр түрлі мәселелерді анализдеу және бағалау (мысалы науқа дұрыс немесе дұрыс емес қарау және тексеру жүрггізу);
  

2. Қарттарда миокард инфарктісінің даму қауіпінің негізгі факторлары.

3. Егде және қарт жастағы науқастарда миокард инфарктісінің дамуының клиникалық ағымының қандай ерекшеліктерін білесіз?

4. Геронтологиялық науқастарда миокард инфарктісі кезінде дәрігерге дейінгі көмек.

1) 1-øi, 2-øi ñòàíäàðòòû òiðêåìåëåð, aVL

2) 1-øi ñòàíäàðòòû òiðêåìå, V₅- V₆

3) 2-øi, 3-øi ñòàíäàðòòû òiðêåìåëåð, aVF

4) AVL, V₁- V₄

5) òåê AVL

1) ÀÑÒ

3) ñiëòiëiê ôîñôîòàçà

4) ÊÔÊ

5) -ãëþòàìàòòðàíñïåïòèäàçà

1) àòðîïèí

2) ýíäîêàðäòûº ýëåêòðîä îðíàòó æ¸íå óàºûòøà êàðäèîñòèìóëÿöèÿ æ¾ðãiçó

3) àäðåíîìèìåòèêòåð

4) ëàçèêñ

5) ýóôèëëèí

1) ÀÑÒ

3) ñiëòiëiê ôîñôàòàçà

4) ÊÔÊ

5) -ãëþòàìàòòðàíñïåïòèäàçà

1) àòðîïèí

2) ýíäîêàðäòûº ýëåêòðîä îðíàòó æ¸íå óàºûòøà êàðäèîñòèìóëÿöèÿ æ¾ðãiçó

3) àäðåíîìèìåòèêòåð

4) ëàçèêñ

5) ýóôèëëèí

1) ìèîêàðä èíôàðêòûíäà

2) ¼êïå àðòåðèÿñûíû» òðîìáîýìáîëèÿñûíäà

3) àîðòàíû» ºàáàòòàðû àæûðà¹àí àíåâðèçìàñûíäà

4) ¼êïåíi» æåäåë øåìåíiíäå

7. Òðàíñìóðàëüäi ìèîêàðä èíôàðêòûíû» å» íàºòû ÝÊÃ-äèàãíîñòèêàëûº áåëãiñi:

1) íåãàòèâòi Ò òiñøå

2) ûð¹àº ïåí ¼òêiçãiøòiêòi» á½çûëûñû

3) QS êîìïëåêñiíi» áîëóû

4) ST ñåãìåíòiíi» èçîñûçûºòàí ò¼ìåí û¹ûñóû

5) R òiñøå àìïëèòóäàñûíû» ò¼ìåíäåói

1) Äðåññëåð ñèíäðîìû

2) ïåðèêàðäèò

3) àðèòìèÿëàð

4) êàðäèîãåíäi øîê

5) àñºàçàí ïàðåçi

1) ºàðûíøààðàëûº ïåðäåíi» æûðòûëóû

2) æ¾ðåêøåàðàëûº ïåðäåíi» æûðòûëóû

3) åìiçiêøå á½ëøûºåòòi» ¾çiëói

4) àóòîàëëåðãèÿëûº ðåàêöèÿ

5) åøºàéñûñû åìåñ

1) äåíå ºûçóûíû» ê¼òåðiëói

2) ïåðèêàðäèò

3) ïëåâðèò

4) ýîçèíîôèëüäåð ñàíûíû» æî¹àðûëàóû

5) áàðëû¹û

1) àñïèðèí, òðîìáî-àññ

2) ñóñòàê-ôîðòå

3) ôåíèëèí

4) äèõëîòèàçèä

5) íèôåäèïèí

1) æ¾ðåêøåëåð äiðiëi

2) ºàðûíøàëûº ïàðîêñèçìäiê òàõèêàðäèÿ

3) æ¾ðåêøåëåðäi» æûáûð ïàðîêñèçìi

4) ñèíóñòûº òàõèêàðäèÿ

5) ºàðûíøà¾ñòiëiê ïàðîêñèçìäiê òàõèêàðäèÿ

1) æ¾ðåêòi» ¸ëñiç òîíäàðû

2) ïàðîäîêñòûº ïiëüñ

3) æ¾ðåê ò¾ðòêiñiíi» ê¾øåþi

4) ïóëüñòiê ºûñûìíû» æî¹àðûëàóû

5) æ¾ðåêòi» êå»åþi

1) ¼êïå àðòåðèÿñûíû» ýìáîëèÿñû

2) òðîìáîýíäîêàðäèò

3) ýïèñòåíîêàðäèÿëûº ïåðèêàðäèò

4) ºàðûíøààðàëûº ïåðäåíi» æàðûëóû

5) ºàðûíøàíû» ñûðòºû ºàáûð¹àñûíû» æûðòûëóû

1) äåíå òåìïåðàòóðàñûíû» æî¹àðûëàóû

2) íåéòðîôèëüäiê û¹ûñó

3) ÝÒÆ æî¹àðûëàóû

4) ñiëòiëiê ôîñôàòàçà äå»ãåéiíi» æî¹àðûëàóû

5) Ñ-ðåàêòèâòi áåëîêòû» òàáûëóû

1) ºàíäà¹û ËÄÃ-íû àíûºòàó

2) ÝÒÆ æ¸íå ëåéêîöèòòåðäi àíûºòàó

3) ºàíäà¹û ÊÔÊ ÌÂ-ôðàêöèÿñûíû» äå»ãåéií àíûºòàó

4) ºàíäà¹û æàëïû ÊÔÊ-íû àíûºòàó

5) ºàíäà¹û òðàíñàìèíàçàëàðäû» äå»ãåéií àíûºòàó

а) ST сегменттің депрессиясы

б) R тісше амплитудасының төмендеуі

в) ST сегменттің элевациясы

г) теріс Т

д) терең және кең Q

а) гипо-b-липопротеидемия

б) семіздік

в) қантты диабет

г) темекі тарту

д) гиподинамия

75 жастағы ер адам ангинозды ұстамадан кейін 4 сағат өткенде терапияның интенсивті палатасына түседі. Шағымдары төс артының қатты шаншып ауырсынуы, сол қолға, иыққа, жауырынға иррадияциялануы, өлім үрейінің болуы. Нитроглицеринді қабылдағанда жеңілдік алып келмеді.

Объективті: Жалпы жағдайы ауыр. Тері жамылғысы бозғылт, мұздай тер басқан, еріндерінде цианоз. АҚ 80/60 мм с. б. РS-110/рет мин. Аритмиялы. Жүрек тондары тұйықталған, бытпылдақ ритмі. Өкпеде тыныс везикулярлы. Тыныс жиілігі минутына 16 рет.

1. Сіздің алдын ала қойған диагнозыңыз және негізгі синдромды бөліңіз.

2. Тексеру жоспарыңыз.

3. Емдеу прициптері. Алғашқы көмек.

Накқас М, 60 жаста. Кардиологқа 500 мет астам жүргенде, бірінші қабаттан көтерілгенде, мұздай ауаға шыққанда төс артында пайда болатын ауырсыну сол қолға, мойынға берілетініне шағымданып келді. Ауырсыну жүруді тоқтатқанда немесе нитроглицеринді қабылдағаннан кейін 3-5 мин соң жойылады.

Объективті: Жалпы жағдайы орташа ауырлықта. АҚ 150/100 мм.с.б. РS-88 рет 1 мин. Ритм дұрыс. Жүректің салыстырмалы тұйықтығы: оң жағы төстің оң. Сол жағы бұғана орта сызығынан V қабырға аралығында. Жоғары жағы II қабырға аралығында. Жүрек ұшында I тон әлсіреген, аортада II тонның металикалық акценті.
1. Сіздің алдын ала қойған диагнозыңыз

2. Тексеру жоспарыңыз.

3. Емдеу прициптері

Тақырып №6
1) Тақырыбы: Ас қорыту жүйесінің жас ерекшелігіне байланысты өзгеруі. Созылмалы гастрит және асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруының клиникалық ағымының ерекшелігі.
2) Мақсаты:

Ас қорыту жүйесінің жас ерекшелігіне байланысты өзгеруі және созылмалы гастрит және асқазан мен ұлтабардың ойық жарасы ауруы емдеу және жедел жәрдем көрсету, күтімін үйрету.

• 
  Егде және қарт жастағы науқастарда ас қорыту жүйесінің жасқа байланысты өзгерісінің денсаулыққа байланысты бағалауды терең жүйелі білімді қалыптастыру.
  
• 
  Қарттарда созылмалы гастрит және асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруының клиникалық ағымының клиникалық ерекшелігін меңгеру.
  
• 
  Созылмалы гастрит және асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруының асқынуларының негізгі клиникалық көрінісін үйрету.
  
• 
  Қарт науқастарда созылмалы гастрит және асқазан мен ұлтабардың ойық жара аурулары бар адамдарда медициналық көмек көрсетуді үйрету.
  
• 
  Асқазан ішек трактысы аурулары бар қарттарды негізгі күту шараларын үйрену.
  
• 
  Геронтологиядағы асқазан ішек трактысы аурулары кезінде кәсіби этика және деонтология принциптерін үйрету.
  

• 
  Қарт науқастарда ас қорыту жүйесінің жасқа байланысты өзгерістеріне алып келетін факторлар;.
  
• 
  Егде жаста созылмалы гастриттің клиникалық ағымының ерекшеліктері.
  
• 
  Геронтологиядағы тәжірибеде асқазан ойық жарасының клиникасына тән көріністер;
  
• 
  Қарттардағы ұлтабардың ойық жара ауруының клиникалық ерекшелігі;
  
• 
  Егде және қарт жаста созылмалы гастрит және асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруының асқынулары;
  
• 
  Қарт жаста созылмалы гастрит және асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруын емдеу;
  
• 
  Асқорыту жүйесінің жасқа байланысты өзгерістерінің ауруларында күту ерекшеліктері
  
• 
  Қарт жаста және асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруының реабилитациялық іс шаралары.
  

• 
  ауызша сұрау
  
• 
  тест тапсырмаларды шешу
  
• 
  жағдайлық есеппен жұмыс жасау
  
• 
  медбикенің пациентпен жұмыс жасауында әр түрлі мәселелерді бағалау және талқылау(созылмалы гастрит және асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруының тексерілуінің дұрыстығы);
  

2. Созылмалы гастриттің клиникалық көрінісінің ерекшеліктерін атаңыз.

3. Егде жаста асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруларының ағымы қандай?

1. H. pylori ульцерогендік әсері бактериялардың қасиетімен байланысты:

А) Муцинді бұзуы;

Б) Сутегі иондарының кері диффузиясының күшеюі;

В) Қабыну медиаторларының өндірілуінің күшеюі;

Г) Вакуолиздеуші цитотоксиннің өндірілуі;

Д) Барлығы.

А) «Аш қарындағы» ауырсыну;

Б) «Түнгі» ауырсыну;

В) «Кеш» ауырсыну;

Г) «Ерте» ауырсыну;

Д) Антацидтерді қабылдағанда тиімділіктің болуы

А) асқазан диспепсиясы

Б) ішектік диспепсия

В) ауырсыну

Г) астено-невроздық

Д) интоксикациялық

А) қан кеті;

Б) перфорация;

В) мезентериалды тамырлардың тромбоэмболиясы;

Г) пенетрация;

Д) малигнизация.

А) кеш;

В) ерте

Д) тұрақты

А) рентгеноскопия;

Б) фиброгастродуоденоскопия;

В) фиброгастродуоденоскопия биопсиямен;

Г) асқазан секрециясын зерттеу;

Д) іш қуысы мүшелерін ультрадыбыстық зерттеу.

а) Тұз қышқылы мен пепсиннің көбеюі

б) Простагландиндер

в) Бикарбонаттар

Г) Гастромукопротеидтер

Д) Кілегейдің бөлінуі

а) қабырғасының деформациясы

б) «жара (нища)» симптомы

в) гиперсекреция

Г) «тіннің өсу» симптомы

Д) гипосекреция

а) 10 – 14 күн

б) 17 – 20 күн

в) 21 – 30 күн

Г) 30 - 35күн

Д) 2 ай
10. Асқазанның жоғарғы бөлімінің жарасы кезінде қандай белгілер тән:

а) төс артының ауырсынуы

б) тамақтан кейін бірден эпигастралды аймақтың ауырсынуы

в) тамақтан кейін 30 мин соң эпигастралды аймақтың ауырсынуы

г) ауырсынудың тамақ қабылдауға байланысы жоқ

д) оң жақ қабырға астының ауруы

N 1 есеп
65 жастағы науқас, түнгі уақытта «аш қарынға» ауырсыну, жүрек айнуы, ауырсыну үдегенде құсуы, іш қатуына шағымданады, ауырсыну аз көлемде тағам қабылдаса немесе ас содасының ерітіндісін қабылдаса бәсеңдейді. 5 жылдан бері ауырады, асқыну күз мезгілінде өршиді.

Объективті: іш аумағы аздап тартылған, эпигастии аймағының оң жағы ауырсынады. Кіндіктен сәл жоғары ортаңғы сызық бойынан Мендельь симптомы оң.

Көрсетілген симптомдар қандай ауруға тән.

N2 есеп
Науқас И. 70 жасталет, ас қабылдағаннан 0,5 – 1 сағаттан эпигастрии аумағында ауырсынуға, жеген тағамның кейде құсуына,содан кейін ауырсыну басылуына шағымданады. Пальпация кезінде эпигастрии аумағының ауырсынуы анықталды.

Асқорыту жүйесінің қандай ауруына тән симптомдар.

Қарттарда эндокриндік жүйенің, қант диабетінің аурулары кезінде медициналық көмек көрсету дағдыларын және білімді қалыптастыруды үйрету.

• 
  Қарттарда эндокриндік жүйесінің өзгерісі кезінде денсаулықты бағалаудың терең жүйелі білімін қалыптастыру;
  
• 
  Егде және қарт жастағы адамдарда қант диабетінің клиникалық көрінісінің теориялық және тәжірибелік негізін үйрету;
  
• 
  Қант диабетімен ауыратын қарт науқастарға стационар және үй жағдайында медициналық көмек көрсетудің принциптерін үйрету;
  
• 
  Қарттарда қант диабеті кезінде реабилитациялық іс шараларды ұйымдастыру;
  
• 
  Кәсіптік этика және деонтологияның қарттардағы диабетологиясы.
  

• 
  Егде және қарт эндокриндік жүйенің жасқа байланысты өзгерістері.
  
• 
  Геронтологиялық науқастарда қант диабетінің клиникалық ағымының ерекшеліктері.
  
• 
  Қант диабетінің қарттардағы асқынуы;
  
• 
  Қарттарда қант диабетінің емдеу ерекшеліктері;
  
• 
  Қант диабетімен ауыратын қарт науқастардынегігі күту принциптері;
  
• 
  Қант диабеті бар қарт науқастардың реабилитациялық іс шаралары қандай ?
  

• 
  ауызша сұрау
  
• 
  тест тапсырмаларды шешу
  
• 
  жағдайлық есеппен жұмыс жасау
  
• 
  медбикенің пациентпен жұмыс жасауында әр түрлі мәселелерді бағалау және талқылау(созылмалы гастрит және асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруының тексерілуінің дұрыстығы);
  

7. 
   Бақылау (сұрақтар,тесттер, жағдайлық есеп)
   

9. 
   Қарттарда эндокртнологиялық жүйесінде қандай жасқа байланысты өзгерістер болады?
   
10. 
    Қант диабетінің себептерін атаңыз.
    
11. 
    Егде және қарт жаста қант диабетінің ерекшеліктерін көрсетіңіз.
    

1. 
   ... қант диабеті анықталады:
   

б) аш қарынға капиллер қанда глюкоза > 6,7ммоль/л жағдайда

в) аш қарынға сарысуды глюкоза >7,0ммоль/л жағдайда

г) аш қарынға капиллер қанда >6,1ммоль/л жағдайда

2. 
   Инсулин липид және ақуыз алмасуы мына жолмен тежейді:
   

б) бұлшық етте және бауырда катаболизмді бәсеңдетумен

в) адипоциттердегі липолизді бәсеңдетумен

г) циркуляциялаушы тригмицеридтердің – гидролизін бәсеңдетумен

3. 
   Глюкоза – төзімділік тест қай жағдайда жүргізіледі:
   

б) диабет клиникалық симптомдары болмағанда және аш қарынға гликемия деңгейін 5,5 ммоль/л

жоғары болғанда, бірақ 6,7ммоль/л-ден аспағанда

в) диабет клиникалық симптомдары болмағанда және аш қарынға гликемиидеңгені 5,5 ммоль/л-

ден жоғары, бірақ 6,1 ммоль/л төмен

4. 
   Глюкоза төзімділіктің бұзылысын мына нәтижелер анықтайды:
   

б) аш қарынға <6,7 ммоль/л, тамақтан соң 2 сағаттан кейін <11,1ммоль/л

в) аш қарынға <6,7ммоль/л, тамақтан соң 2 сағаттан кейін >7,8ммоль/л, бірақ <11,1ммоль/л

5. 
   Гиперинсулияны мына жағдайда тіркеледі:
   

б) Ицинко-Кушинга синдромында

в) гиперальдестероназиде

г) гемохроматозда

д) гистаицялық қант диабетінде

6. 
   Жедел глюкоза –төзімділік тест көрсеткішіне әсер етеді:
   

б) ішке контрацептивтік дәрілер қабылдау

в) солиципаттарды қабылдау

г) глюкокортикоидтарды қабылдау

д) тиазидтік несер құдалайтын дәрілер қабылдау

7. 
   Гипергликемия нәтижесінде мынадай патологиялық процентре дамиды:
   

б) глюкозурия

в) суды және электрелиттерде жоғату

г) дене салмағынан төмендеу

8. 
   Инсулин резистенттіктің клиникалық синдромына жатады:
   

б) абдоминальды селіздік

в) дислипедимия

г) қант диабет 2 типті немесе глюкозаға төзілділіктің бұзылысы

д) подагра

е) барлық айтылғандар

9. 
   Қант диабетінде «микротамырларын қатар» жігіне жатады:
   

б) HbA_1с деңгейі > 7,5%

в) аш қарынға гликемия > 5,5 ммоль/л, тамақтан соң 1,5 сағаттан кейін > 7,5ммоль/л

г) гликемия аш қарынға > 6,0ммоль/л, тамақтан соң 1,5 сағаттан кейін >9,0ммоль/л

10. 
    Қант диабетінің 2 типинде «микротамырларының қатер» жігіне жатады:
    

б) аш қарынға гликемия > 7,0ммоль/л

в) жалпы холестерин деңгейі > 6,0ммоль/л

г) аш қарынға гликемия > 2,0ммоль/л

д) аш қарынға гликемия > 1,0ммоль/л

N 1 есеп
67- жастағы әйел адам үнемі шөлдеуге, тез зәрге шығуына шағымданады. Қабылданатын тәуліктік сұйықтықтың көлемі шамамен 5-6 л. Түнде 1 рет зәрге шығады. Зәрдің салыстырмалы тығыздығы 1003-1006. Плазманың осмолярлығы 278мосм/л (қалыпты 285-310), АҚ – 140/80мм.рт.ст., ЖСЖ – 76 рет минутына. Тері жамылғысы өзгеріссіз, неврологиялық өзгерістер табылмады. Гликозурия жоқ, сывороткадағы электролиттер қалыпты.
Негізгі клининикалық синдромын көрсетіңіз, медициналық көмек көрсетудің тәсілдерін көрсетіңіз.

N 2 есеп
Науқас жедел жәрдем бригадасымен ес түссіз жағдайда жеткізілді.

Объективті: дене температурасы төмен, тері жамылғысы құрғақ, көз алмасының төменгі тон, терең шулы тыныс, Куссмаул тынысы, ауыздан ацетона иісі шығады, пульс әлсіз және жиі, АҚ төмендеген. Лабораториялы: гипергликемия (22 м моль/л –глюкоза), нетрофилдер, лейкоцитоз (лейкоциттер-30 мыңс./1 мкл), кетоновых денелерінің, мочевина, креатининнің мөлшерінің жоғарылауы, зәрде глюкозурия.

1. Бұл нақаста қандй асқынуларды тауып отырсыз?

2. Жедел көмек көрсетудің тәсілдерін көрсетіңіз.

3. Бұл науқастың күтімінің ерекшелігі.

КРЕДИТ: №2
1) Тақырыбы: 8. Остеопороз. Қауіп факторы . Клиникалық әйгіленуі, асқынуы. Алдын - алу шаралары. Тұрмыстық травманы алдын алу.

2) Мақсаты: Егде жаста тірек қимыл аппаратының өзгерістерін студенттерге таныстыру.

3. 
   Оқыту мақсаты:
   

• 
  Қарт адамдардың остеопороз ауруы кезіндегі науқастардың денсаулығын бақылауды қалыптастыру.
  
• 
  Қарт адамдардағы остеопороз ауруының теориялық және тәжірибелік білімін қалыптастыру.
  
• 
  Қарттарға үйде және стационарда остеопороз ауруы кезіндегі жедел медициналық көмек көрсетуді үйрету.
  
• 
  Қозғалыс жүйесінің остеопорозды өзгерісінде реабилитациялық шараларын жүргізуді үйрету;
  

• 
  Клиникалық тәжірибеде қарттардың остеопороз ауруының қандай басты түрлерін анықтайды
  
• 
  Қарттардағы остеопороз ауруының клиникалық ағымы қалай өтеді
  
• 
  Қарттарда остеопороз ауруы қандай жағдайларда өршіп дамиды
  
• 
  Емдеу принциптерінің негіздері және түрлері
  
• 
  Қарттарда остеопороз ауруы бар науқастардың алдын алудың негізгі принциптері
  

1. 
   Остеопороз дегеніміз не?
   
2. 
   Остеопороздың қауіп факторларын атаңыз;
   
3. 
   Остеопороздың алдын алу шаралары;
   
4. 
   Қандай тұрмыстық жарақаттың алдын алудың негізгі принциптерін білесіз?
   

1. Әйел адамы ... жаста остеопорозға ұшырауы мүмкін.

а. 15-20 жас

б. 20-25 жас

в. 25-30 жас

г. 30-40 жас

д. 40-50 жас
2. Остеопорозға аса бейім адамдар:

А. биік, толық

Б. биік, арық

В. орта бойлы, толық

Г. тығыз денелі, орта бойлы

Д. аласа бойлы, тығыз денелі

а) сүйектің тығыздалуы

б) сүйектік тінінің сиреуі

в) сүйектік тінінің реструкциясы

г) сүйек тінінің лизисі

д) сүйек тінінің аутолизі

4. Остеопорозда декомпенсацилық омыртқа жетімсіздігі дамиды:

а) жылдам

б) уақытқа байланысыз

в) баяу

д) жіті

а) остеоскопия

б) жүйелі рарефикация

в) жүйелі атафация

г) остеотамия

д) жүйелі остеография

6.Сүйектегі кристализациялық дефект бұзады:

а) сүйек кемігін

б) сүйек бластын

в) сүйек кластын

г) сүйек эластикалығын

д) сүйек қаттылығын

7. 
   Егер 20-30 жаста сүйектің қыртысты қабатының қалындығы 16,5±2,7мм болса, ол 75-89жаста ... болады:
   

б) 19,5±2,4мм

в) 16,5±3,2мм

г) 7,94±0,18мм

д) 5,77±0,12мм

8. 
   Остеопорозда гормональды емінде қолданылады:
   

б) кальции оротаты

в) кальцитонин

г) фосфаден

д) атрозамин-био

9. 
   Антисклеротикалық препарат ретінде қолданылады:
   

б) пирабутол, пиразалон

в) цинарезин, имсклерон

г) циклофосфан, фосфоприн

д) тинидазол, вентрисол

10. 
    Кальцитанинді енгізу алдында қанда .... тексеріледі:
    

б) кальции

в) кальцитонин

г) калий

Сіз оңалту орталығының медбикесісіз. Бөлімшеде 75 жастағы ұзақ уақыт бойы сол жақ жамбас сан сүйегінің мойны сынған бойынша жатыр.

- Остеопороздың дамуында алдын ала бейімдеуші факторлар.

- Науқасты күтуді жоспарыңыз.

N2 есеп

- Тірек қимыл жүйесінде көрсетілген өзгерістердің себебін атаңыз.

1. 
   Тақырыбы: Қарттарда кездесетін зәр шығару жүйесінің аурулары.
   

• 
  Зәр шығару жүйесінің аурулары бар қарттардың денсаулығының жағдайын бағалау туралы терең, жүйелі білім беру.
  
• 
  Зәр шығару жүйесі аурулары бар қарттарға күтім көрсетуге қажетті теориялық және тәжірибелік негіздерді оқыту.
  
• 
  Зәр шығару жүйесінің аурулары бар қарттарға үйде және стационарда медициналық көмек көрсетудің принциптерін оқыту.
  
• 
  Кәсіби этика және гериатрия деонтологиясының принциптерін оқыту.
  

• 
  Зәр шығару жүйесінің жасқа байланысты өзгеруі: бүйрек, несепағар, қуық.
  
• 
  Қарт науқастардағы зәр шығару жүйесінің аурулары.
  
• 
  Гломерулонефрит. Қарттардағы ағымының ерекшелігі.
  
• 
  Пиелонефрит. Қарттардағы ағымының ерекшелігі.
  
• 
  Емдеу принциптері. Күтімі. Диетотерапия.
  

Қарт және егде жастағы науқастарды курациялау, тест тапсырмаларын орындау, ауызша сөйлесу.

1.Егде адамдардың зәр шығару жүйесінің жасына байланысты негізгі өзгерістері.

2. Қарт адамдарда зәр шығару жүйесінің кандай аурулары жиі кездеседі?

3. Зәр шығару жүйесінің аурулары кезінеде кәрі адамдарды күту принциптерін атап беріңіз.

1. 
   Созылмалы гломерулонефриттің нефроздық түріне қандай симптом тән емес:
   

Б) Ісінулер;

В) Гипопротеинемия;

Г) Протеинурия;

Д) Гиперхолестеринемия.

2. 
   Созылмалы гломерулонефрит диагнозын растайтын әдіс:
   

Б) Зәрді зерттеу;

В) Изоттық ренография;

Г) Көк тамыр ішілік урография;

Д) Жалпы зәр анализі.

3. 
   Жедел гломерулонефриттің жайылмалы түріне тән симптомдары:
   

Б) Гипертония, ісіну және зәр синдромы;

В) Шектелген зәр синдромы;

Г) Ісіну және зәр синдромы;

Д) Зәр синдромының болмауы.

4. 
   Аталған этиологиялық факторлардың қайсысы гломерулонефриттің себебі болып табылады:
   

Б) Алкоголь;

В) Бүйректің дәрілік зақымдалуы;

Г) Бактериялық инфекция;

Д) Барлығы;

5. Науқас бел тұсының сол жағы ауырғандығына, температурасы көтерілгендігіне және дизурияға шағымданса қандай ауру туралы айтуға болады?

А) Жедел пиелонефрит;

Б) Латентті пиелонефрит;

В) Созылмалы гломерулонефрит;

Г) Жедел гломерулонефрит;

Д) Жеделше гломерулонефрит.

А) Өткір жедел пайда болатын ауырсыну;

Б) Бел тұсының ұстама тәрізді ауыруы және шат аймағына берілуі;

В) Іштің төменгі бөлігінің ауруы;

Г) Сыздап ауруы.

7. Жедел гломерулонефриттің негізгі себебін атаңыз:

А) Стафилококк;

Б) Клебсиелла;

В) β-гемолитический стрептококк группы А;

Г) Көкшіл іріңдік таяқша;

Д) Пневмококк.

А) Олигурия – никтурия;

Б) Анурия – изостенурия;

В) Полиурия - никтурия – изостенурия;

Г) Никтурия – гипостенурия;

Д) Никтурия.

А) Созылмалы бүйрек шамасыздығында;

Б) Созылмалы гипертониялық гломерулонефритте;

В) Созылмалы аралас гломерулонефритте;

Г) Паранеопластикалық нефритте;

Д) Барлығы.

А) Пролиферативті;

Б) Фибропластикалық;

В) Шумақтардың минималды өзгерістер бар гломерулонефрит;

Г) Мембраноздық;

Д) Фокальді гломерулонефрит.

73 жастағы Т., науқас, бас ауырсынуына, субфебрильді санға дейін көтерілетін дене температурасы, зәрінің бұлынғыр және қызарғанына шағымданады. Зәр анализінде: гематурия, протеинурия 1,6 г/тәу, цилиндрлер дәнді және сирек түкті тәрізді.

Зәр шығару жүйесінің қандай ауруларында көрсетілген симптомдар тән?