Экономикалых басқару стратегиясы және экономикалық стратегия

Үшінші маңыздылық, экономикалық стратегияны қалыптастырудағы кері әсердің ролінің өсуі болып табылады.

Экономикалық стратегия келесідей негізгі құраушы бөлшектерге бөлінеді.

Экономикалық пайданы жоғарылату негізінде бәсекені дамыту болып табылады.

Баға қалыптастыру стратегиясы нарық сегментінде фирманың сатып алушыларды өз тауарына қалай тарту керектігін,соған қатнасты тұтынушылардың тұрақты сұранысын қалыптастыру үшін не істеу керектігі жөнінде сұрақтарға жауап береді.

Қаржы және бағалы қағаздар нарығындағы фирманың мінез – құлық стратегиясы. Инвестицияға соған қатнасты ағымдағы қаржы міндеттерін шешуге бағытталған қосымша қаржы ресурстарын мобилизациялау ережесін қалыптастырады. Бұл стратегия аясында несие алу шарыттары бағалы қағаздарды сату және сатып алу, бағалы қағаздардың әртүрлі түрлерін таңдау,фирманың стратегиялық мақсатына жауап беретін бағалы қағаздардың сенімді элементтерін таңдау жөнінде ережелер мен тәсілдер қалыптасады.

Трансакциялық шығындарды төмендету стратегиясы. Әртүрлі нарық трансакцияларын: келісімдер, келісім шарттар, контрактілер жасау негізінде жүзеге асырылады. Бұл стратегия тұрақты тұтынушыларды тартуға,серіктестердің фирмамен тығыз байланыс орнатуға, әрдайым онымен серіктес болуға ынталандыруға септігін тигізеді.

Фирманың сыртқы экономикалық әрекетінің стратегиясы.

Өндірістік шығындарды төмендету стратегиясы.

Бұл стратегияның негізгі бағыты - шығындарды төмендету есебінен бәсекелік артықшылықты қамтамасыз ету болып табылады.

Фирманың инвестициялық әрекет стратегиясы.

Жалпы түсінікте инвестициялық стратегия бұл – заңды және жеке тұлғалардың иелігіндегі бағалы қағаздар жиынтығы болып табылады. Инвестициялық әрекет НИОКР-ң әртүрлі сферасындағы иновациялармен, технологиялармен, өндіріс ұйымдармен тығыз байланысты. Сондықтан инвестициялық стратегияны жасауда мүмкіндігігінше өндірістің қолайлы фирмасын таңдаған жөн. Оларға: техникалық қайта құру, модернизация, реконструкция жатады.

Фирма персоналын ынталандыру стратегиясы.

Фирманың стратегиялық мақсаттарға қол жеткізудегі экономикалық стратегияның негізгі құрамдас бөлігі болып фирма қызметкерлерін жұмыс талаптарына сай тәжірибеден өткізу болып табылады. Бұл фирманың тиімді жұмыс істеуіне жол ашады.

Фирманы алдағы келеңсіз жағдайларын сақтау стратегиясы. Бұл стратегия фирманың алдағы уақытта шығынға ұшырау мүмкіндігін алдын ала болжап, оның алдын алуға жағдай жасайды. Сондықтан бұл стратегияның маңызды функциясы болжау болып табылады. Ол фирманың өз миссиясын қалыптастырған кезден бастап жүзеге асырылуы тиіс.

3. 
   Экономикалық стратегияның локальды мақсаттары.
   

Локальды мақсаттарға біз экономикалық стратегиялық жаһандық мақсатын жүзеге асыратын бағынышты мінез- құлықтағы мақсаттарды айтамыз. Локальды мақсаттарға қойылатын жалпы талаптар кемсідей болып табылады.

1. 
   мақсаттар нақты және өлшенген болуы қажет;
   
2. 
   мақсаттар уақыт бойынша түрге бөлінуі қажет (қысқа мерзімді, орта мерзімді, ұзақ мерзімді);
   
3. 
   мақсаттар қол жеткізерліктей болуы қажет;
   
4. 
   мақсаттар өзара қолдаулы болуы қажет;
   

Миссия деп – фирманың нақты қалыптасу,құрылу себебін айтуға болады.

Фирма миссиясын қалыптастыру келесідей элементтерден тұрады:

1. 
   Фирманың нарықтық қызметтері және тауарлары олардың негізгі нарықтары мен негізгі технологиялары көзқарасындағы фирманың мақсаты.
   
2. 
   Фирманың жұмыс принциптері анықтайтын фирмаға қатысты сыртқы орта.
   
3. 
   Фирма мәдениеті. Ол фирманың ішінде қандай жұмыс климаты қалыптасқандығын және ол қандай адамдарды қызықтыратындығы туралы сұрақтарға жауап беруі тиіс.
   

Миссия пайдалы және икемді болуы үшін келесідей қасиеттерге ие болуы қажет:

• 
  түсінікті; болуы қажет
  
• 
  адамдарға берілетіндей;
  
• 
  сенімділікке шақыратындай;
  
• 
  пайдалануға жарамды болуы қажет.
  

Фирманың миссиясы нарық сегменттерінде қызмет көрсетілетін, тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыратын, фирма шығаратын тауарлардың құрылымы мен құрамын анықтайды.

Экономикалық стратегияны қалыптастырудың келесідей этаптарын бөліп көрсетуге болады:

1. 
   Стратегиялық басқаруды таңдау және фирманың сыртқы орта тұрақсыздығын талдау.
   
2. 
   «Ұлттық ромб» жағдайындағы стратегиялық мақсаттарға тиімді қол жеткізу жолын таңдау.
   
3. 
   Фирманың әлеуметтік және техникалық дамуындағы стратегиялық бағдарламаларын қалыптастыру және жүзеге асыру.
   

3. 
   Стратегиялық жоспарлау
   

Стратегиялық жоспарлау жүйесінде болашақ өткен өмірдегі жақсы болуы деген ұғым жоқ.

Сондықтан стратегиялық жоспарлауда мақсаттар мен нәтижелер арасындағы айырмашылықты талдау тәсілі қолданылады. Стратегиялық шешімдерді өңдеу процесі келесі этаптардан тұрады.

1. 
   Кәсіпорынның перспективалық талдауы. Төтенше, қауіпті және мүмкінді жағдайларға байланысты кәсіпорынның жағдайының өзгеру тенденциясын анықтайды.
   
2. 
   Кәсіпорынның бәсекелік талдауы. Нарық сегментінде жүзеге асырылап жатқан іс - әрекеттердің қандай түрлерін дамыту арқылы кәсіпорынның бәсеке стратегиясын дамытуға болатындығын анықтайды.
   
3. 
   Стратегияны талдау. Кәсіпорынның әр - түрлі әрекетіндегі перспективаларды салыстыру.
   
4. 
   Диверсификация жолдарын талдау. Кәсіпорындардағы кейбір тауар ассортименттердің тапшылығына байланысты тауар ассортименттерінің жаңа түрлерін анықтау, және іс - әрекет түрлерін тиімді бағалау.
   
5. 
   Міндеттер қою. Міндеттердің екі түрлерін айтуға болады.Қысқа мерзімді және стратегиялық.
   

Стратегиялық бағдарламалар және бюджеттер болашақтағы рентабельділік деңгейін анықтайды.

Тақырыбы-6

Стратегиялық жоспарлау және фирманы басқарудағы маркетингтік тәсіл

1. 
   Экономикалық стратегия мен маркетингтік қызметтің байланысы
   
2. 
   Фирманы маркетингтік басқарудың негізгі кезеңдері
   

6.1 Стратегиялық жоспардау және фирманы басқаруға маркетингтік ынғай таныту.

Фирма үшін жоспарлау пайданы көтетерін жоғары реттеушілік әрекет болып табылады. Қазіргі заманғы концепция бойынша жоспарлау және бақылау процесі контроллинг жүйесінде шерініс табады. Ол өз кезегінде стратегиялық және ағымдағы басқару этаптарындағы кәсіпорынның өмір сүруіне қамтамасыз ету жүйесін сипаттайды. Басқаша айтқанда- контроллинг- бұл кәсіпорынның әрекетінің соңғы нәтижиеге қол жеткізуін басқару жүйесі., Контроллингінің 2 түрін (стратегиялық, және ағымдағы) ажыратып көрсетуге болады. Ағымдық бақылау – ағымдағы мақсаттарға қол жеткізу процесін бақылайды.

Д. Ханның айтуынша «Жаспарлау шешім қабылдау теориясында орталық орынды иеленеді»- деп айтқан болатын. Ал Ф. Нотлер стратегиялық жоспарлау жүйесін маркетингтік жоспарлаумен байланыстыруды ұсынады.

Көптеген фирмалар нақты жоспар құрмай да жұмыс істей береді. Олардың ойынша нарықтағы жағдай көп өзгергендіктен жоспардан келіп кеткен пайда шамалы деп ойлайды. Алайда жоспар құру тиімді болып табылады.

Мысалы: 1) Жоспаралау жетекшілерді әрдайым перспективті ойлануына мүмкіндік береді.

1. 
   2) Фирманың жүзігі асырылатын мүмкіндіктерін нақты бағыттайды.
   

1. 
   Фирма өз мақсаттары мен саяси ұстанымдарын нақтырақ анықтауды міндеттейді.
   
2. 
   Фирманың көптеген өзгерістерге дайын болуына мүмкіндік береді.
   

Фирма бағдарламасы нақты тұтынушылардың сұранысы мен қажеттілігін қамтамасыз ету жағынан қарағанда көбіне бағдарламалық өтініштер түрінде болады.

Фирманың мақсаты мен міндеттері. Кез келген фирманың алдына қойған мақсаты мен шешуші міндеттері болады. Осы міндеттерді шешуге жауапкершілікпен қарауы тиіс.

Фирманың өсім стратегиясы. Фирманың алдағы уақытта қандай өндіріс саласымен айналысуы қажет екендігін, өз мүмкіндігін қандай сфераға бағыттау керектігін анықтайды.

6.2. Фирманы маркетингтік басқарудың негізгі этаптары.

Фирманы маркетингтік басқарудың мақсаттары мен міндеттері:

Фирманы басқарудың маркетингтік ынғайының маңызды принципі болып өндіріс жүйесінің барлық элементтерінің мақсатты ерментациясы,соған қатнасты осы жүйеде қызмет ететін өндірістік және элеуметтік инфрақұрылым болып табылады. Маркетингтік өндіріс басқару циклды болуы қажет. Фирманы маркетингтік принципте циклдық басқарудың негізгі этаптары болып келесілер табылады:

• 
  ситауциялық талдау;
  

2. Болжау (фирманы алда, қандай жағдайлар күтіп тұр?)

3. 
   Сыртқы ортаның әсері.
   

• 
  маркетингтік талдау.
  

3. 
   Мақсатты ұсыну. (жағдайды түзеу үшін не істеу керек?)
   
4. 
   Мақсатты бағалау (не дәл солай болу керек, ал басқаша неге істемеске?)
   
5. 
   Стратегиялық жоспарлау үшін шешім қабылдау. (мақсаттқа жету үшін қандай шешім қабылдаған тиімді).
   

• 
  стратегиялық жоспарлау;
  

3. 
   Стратегияны ұсыну (мақсатқа жеті үшін не істеу керек?)
   
4. 
   Стратегияны таңдау. (қандай стратегия жақсы және неге?)
   
5. 
   Тактика жасауда шешім қабылдау.
   

• 
  тактикалық жоспарлау.
  

11. Ағымдық жоспар жасау (кім, не, қашан, қайда істеу керек?)

12. Ағымдақ жоспардың жүзеге асырылуы.

• 
  маркетингтік бақылау.
  

14. Деректерді бағалау.

15. Ситуациялық талдауды жүргізгенде шешім қабылдау.

Ситуациялық талдау.

Ситуациялық талдау фирманың әрекеттеріне жылына 1-2 рет талдау жүргізу болып табылады. Ситуациялық талдаудың мақсаты фирманың бұрынғы іс -әрекеттерін бағалау, оның жетістіктері мен сәтсіздіктерін, жұмысшылардың тиімді жұмыс ісреуін қарастыру болып табылады.

Ситуациялық талдау, жүргізу үшін ақпарат орталығы ақпараттарды:

• 
  мемлекеттік көздерден;
  
• 
  салалық және аймақтық ақпараттық орталықтардан;
  
• 
  салықаралық ақпараттық орталықтардан;
  
• 
  басылым орталықтарынан;
  
• 
  көрме, симпозиум, конференция материалдардан;
  
• 
  басқа да көздерден алады.
  

Маркетингтік талдаудың этаптарының негізгі міндеттері болып:

• 
  ситуациялық талдаудың нәтижесінен шығатын, фирманың стратегиялық дамуының мақсатты қозғалысы.
  
• 
  Нарық коньюнктурасы жағынан қарағанда фирманың стратегиялық дамуын мақсатты бағалау.
  
• 
  Стратегиялық жоспарлау үшін шешім қабылдау.
  

Басқарудың бұл этапының негізгі міндеті болып:

-таңдалған мақсатқа, қол жеткізуге мүмкіндік беретін стратегиялық маркетингінің қозғалысы.

• 
  қарастырылған стратегияны таңдау.
  
• 
  Дамудың перспективалық тактикасын жасау жөнінде шешім қабылдау.
  

1. 
   Конверсиондық маркетинг – көптеген сатып алушылардың тауардан сапасына байланыссыз бас тарту жағдайында қолданылады.
   
2. 
   Ынталандырушы маркетинг – сатып алушылардыңбұл тауар тұріне көзқарасы(бәрі бір болғандай), бұл тауар бәріне таныс сондықтан олар өз бағасын жоғалтты деп ойлайды.
   
3. 
   Дамушы маркетинг – сұраныстарды қоғамның мақсатында шынайы жағдайларды қалыптастыру.
   
4. 
   Ремартинг – сұранысты қамыту қажет жағдайда қолданылады.
   
5. 
   Синхромаркетинг – теңселмелі сұранысты тұрақтандыру, жағдайда қолданылады. Бұл жағдайда кәсіпорын,нарық циклын есепке алуы керек. (мыс. негіздік талдаулар).
   

Маткетингтін тактикалық жоспары.

Тактикалық жоспардың негізгі міндеттері бойып:

- стратегиялық мақсаттарға қол жеткізу барысында нақты әрекеттерді анықтау.

• 
  ағымдық жоспар құру.
  
• 
  ағымдық жоспрады жүзеге асыру
  

Маркетингтік бақылау.

Нарықтық экономикада өндірістік әрекеттің маңызды факторы бақылау болып табылады. Ол өз кезінде стратегиялық және тактикалық жоспарларды тиімді жүзеге асыруға көмектеседі. Бақылаудың 3 түрін ажыратуға болады:

• 
  жылдық жоспардың жүзеге асырылуын бақылау.
  
• 
  пайданы бақылау.
  
• 
  стратегиялық бақылау.
  

1. 
   Бақылау көрсеткіштерін орнату (біз неге қол жеткізуді қалаймыз?)
   
2. 
   Нарықтық көрсеткіштер әрекеттерінің өлшемі (не болып жатыр?)
   
3. 
   Әрекет талдау (неге бұлай болып жатыр?)
   
4. 
   Әрлеуші әрекет (жағдайды түзеу үшін не істеу керек?).
   

- мүмкіндікті талдау.

• 
  нарықтағы фирманың атқаратын ролі.
  
• 
  кіріс пен шығыс арасындағы айырмашылықтарды талдау.
  

Тақырыбы-7

Фирманың тауар саясаты

1. 
   Фирманың ішкі және сыртқы ортасының стратегиялық сегменттелуі
   
2. 
   Шаруашылық жүргізудің стратегиялық аймақтарын бөліп қарастыру
   

3. 
   Тауар ассортиментін қалыптастыру
   

1. Стратегиялық тандау позициясы мынадай концепциялар бойынша қолданылады шаруашылық зон стратегиясы «шзс» ресурстар стратегия зонасы «рсз» және стратегиялық топтар зонасы «стз»

Стратегиялық топтар зонасы- стратегиялық әдістің ішкі қаржылық бөлімі, стратегиялық әдіске шығу.

Ресурстар стратегиялық зонасы- стратегиялық әдістің қысымының миссиясының түпкі өзгерісі «жалпы пайдалнушылардан қорғау,құқықтық,жалпы халық және т.б.»

Мтратегиялық ресурстар зонасы негізгі ресурстарды пайдалану,нарықта және ішкі нарықтабұл тауарлармен қамтамасыз ету.сз, рсз және стз талдау барысында анықтаймыз.

Бірінші бағыт, зоналық ьалдау қызметін анықтаймыз , оның стратегиялық әдіспен ішкі құрылымының байланысын ағымдағы өніммен салыстырамыз.Талдау қорытындысы- бағалау перспективасы, әрбір бәсекелестермен ашықтығы.

Кінші бағыт- өнімнің номенклатурасын жетілдіру және аймақтық талдауда стратегиялық әдіс құрылымының байланысын қамтамасыз ету, өнімінң бәсекеге қабілетін арттыру, пайда табу.Бұл ішкі стратегиялық әдістің стратегиялық шаруашылық орталығы «сшо» жауаптылыққа бағыттап және ағымдағы коммерциялық орталықтың «ако» пайда табуға жауапкершілігін арттырады.

Шзс тандауда стратегия позициямен байланысты емес. Егер стратегия позициясы нарықта қызмет қылса , онда өндірістік қаржы «негізгі өндірістін қор элементі, нңбек пәні» онда шзс ауылшаруашылығына , транспорт , байланыс және т.б.. түседі. өндіріс саласында «кәсіпорындар тобы, өнімнің техникалық эксплантациялық қатынасы кәсіпорындарда әртүрлі өнімдерді қанағаттандыру өндірушілерді нарыққа тартады. Байланыс нарығының қызметі тауар мен қызмет көрсетуді қаласа, шзс нарыққа тауарды бөлек шығарады., оның әртүрлі сегменттерін өндіреді. Шзс әр аймақтық нарыққа бөоек тауар шығарады. Шзс шекарасы ресурстармен байланысты, әртүрлі өзгерістерді еңгізу, шзс ішкі қаржылық жағдайын банкротқа ұшырап қалмауына жағдай жасап отыруы қажет.

2. Шаруашылықтың зон стратегиясын әртүрлі әдістермен салыстырады.АҚш- тың бостон кеңестік тобы матрицалар көмегімен сұраныс көлемінің көрсеткішке қатынасын, нарықтың фирмаға әсерін зерттейді

9.7 сурет матрица бкт

Нарықтағы фирманың басқа фирмалармен бәсеклестерін салыстыру
Бұл схема фирманың бәсекелестермен салымтыруын анықтайды. әрбір стратегиялық шаруашылық зонасыекі параметрлермен яғни клеткадағы жұлдызшалармен сәйкестендіріледі.

Матрица бкт фирманың келесідей есеппен сәйкестендіріледі.

• 
  «жұлдызша» сақтау мен бекіту
  
• 
  «ит» хабарлауға себебі болмау
  
• 
  «сауын сиыр» фирманың жоғарғы жетекшілік бақылауына қаржылай түсім капитал салу.
  
• 
  «жабайы мысық» арнайы мамандар тобы
  

3. Бұл процесс 2 кезеңмен тұрады;

Біріншісі тауар альтернативінің стратегиясын тандау, екіншісі – тауар ассортиментінің әдістерінің фориа альтернативін таңдау.

А. хоскин тауардың альтернативті стратегиясының 4 кезеңін көрсетеді

Дифференцияланбаған маркетинг , концнетривті маркетинг, тауар сигменті, тауар дифференциясы.

Дифференцияланбаған маркетинг бір өнімді, тауардың стандартталған номенклатурасын, нарықтың барлық бір типті өнімі.

концентративті маркетинг- нарықтың бірдей сегментіне стандартталған өнім жатады.

Тауар номенклатурасы- әрбір тауар нарықтық конъюктураға қанағаттанарлықпен бағытталады.

Дифференцияланбаған тауар- өндіру сонын ішінде нарықтың бірдей тауарларын ұйымдастыру. Тауар стратегиясын альтернативті тандағанда фирма білуге тиісті- тауар ассортиментіне жатама жоқ па , аралық байланысы барма , сонын ішінде біреуіне?

Тауар ассортиментің реттеуге;

1. кәсіпорындағы тауарды бағыттып отыру керек ол нарыққа сәйкес келе ме ,жоқ па ?

1.1 мемлекеттік қажеттілікке тапсырыс берушілерді болжау

1.2 нарықтағы инициативті тауарларды тандау.

2 Кәсіпорынның тауар ассортимнеті базасын аңықтау.

3 өнімнің экокнмикалық потенциялын аңықтау,кәсіпорынның тауар ассортмнетінің базасын анықтау.

4 өндірістін рейтингін анықтау

5 тауар ассортмиенті варианттарын қалыптастыру

Тауар саясаты келесі бағыт бойынша;

• 
  Жаңа тауарлар тобының ассортиментіндегі тауар номенклатурасын кеңейту
  
• 
  Тауардың ассортимент топтарын кеңейту.
  

Тақырыбы-8

Баға қалыптастыру стратегиясы

1. 
   Баға саясаты және баға тағайындау әдістері
   
2. 
   Фирманың бағалық стратегиясының қалыптасуы
   
3. 
   Бағалар модификациясы
   

1. Өндірісте, нарықтық қызметтеең күрделі мәселесі болып баға тағайындау үлкен рөль атқарарды. Ол маркетингпен байланысады, фирманың рентабелділігін анықтау, оның өмірге бейімделуі мен қаржылық тұрақтылық жатады. Баға көптеген қозғалысқа тәуелді коммерциялық нәтижелілік, баға саясатының ұзақ мерзімді әсері барлық өндірісті- фирманың өтімідлік көрсеткішмен байланысты.

Баға белгілеудің нақты әдісіне , бағаның байыпты тактикасы, баға стратегиялық құрамына коммерциялық кәсіпорындардың нарықтағы қызметі сәтті орындайды.

Баға ол- ақшалай сома , тауарды өндіргендегі ақша сомасы.

Фирманың қымықа мерзімді жоспары және перспективасын шешуде, баға деңгйін анықтау мақсаты мен есебі өзгергенде пайда болатын баға саясаты. Баға саясатын жетілдірудің негізгі функциясы маркетинг, сондықтан жалпы саясатының есебі фирманың нарықтағы мақсаты маркетингтік құрылымы мен үлгісінде шешіледі. Жалпы баға саясатын жетілдіру әдісі көп этапты бағалар қалыптастырады. Әдіс келесі 6 принцип бойынша анықталады

Нарықтың мақсатын анықтау, маркетинг стратегиясын тандау, жалпы баға саясатын анықтау, бағалық бәсекені қалыптастыру және баға стратегиясын жетілдіру.

Фирма баға қалыптастыруда үш негізді анықтайды ; өтімділік негізі пайда және негізгі жайды анықтайды.1 Фирма нарықта жоғар табыс алады,2 кірістерді қанағаттандырады , инвестиция мен қолма-қол қаржыларды қалыптастырады.

Қандай фирма болмасын баға қалыптастыру стратегиясын нақты мақсатпен ,механизммен түзетіліп анықтайды. көптеген есептер бағалау саясаты есебі көмегімен анықталады.

• 
  Жаңа нарыққа ену
  
• 
  Жаң тауарға кіру позицияны қорғау! Баға қалыптастыруда бәсеке күресі»
  
• 
  Нарықтық сегменке өту
  
• 
  Шығындар орның толтыру
  
• 
  Сатуды ынталандыру бағалық дискринимация
  

Баға саясаты бес фактормен ерекшеленеді, сонын ішінде билік, каналдар өтімділігін топтастыру, бәсекелестер, өндірістік ынталандыру.

Баға саясатында нарық пен нарықты сегменттеуде фирма көптеген әдістерді қолданады. Ф котлердің жұмысындағы баға есептеу әдісіне;

• 
  Бағалау есебінің әдісі «орташа өнім+ пайда » қарапайым баға қалыптастыру әдісі бағаларды анықтап тауарлардың жиынтық құнын аламыз.Баға көлемінің айырмашылығы бірілк, көлем,сату тауар қорлары арасындвағыөндірістік маркалар мен жеке маркалар.
  
• 
  Есептік бағалардың негізін талдауға шығыс ен кірістерді енгізу.Фирманың баға белгілеп ,пайда кһөлемін қамтамасыз етеді.Бұл әдіс енгізінен графикте кқөрсетілген.
  
• 
  Баға белгілеу негізі таурар құнымен ерекшеленеді. Мұнын негізгі факторы болып стаушы мен сатып алушы табылады.
  
• 
  Ағымдық баға гнеізінен баға қалыптастыру. Негізгі бағдарламаларға бәсекелестік бағалар әсер етуі мүмкін.
  
• 
  Жабық тауарларға баға белгілеуіне фирма қарсы болады. Фирма баға белгілегенде бәсеклес бағаларға қарайды. Елісім шарт енгізінде фирма сұранысының бағасын төмендетеді басқа төмнен бағалармен салыстырады.
  

2. Фирманың бағалық стратегиясын ұйымдастыру саясаты немесе фирма стратегиясын бағалауденгейін қарастыру

• 
  Жалпы нарықтың өтімділігін зерттеу және шзс нарықтың конъюктурасын болжау
  
• 
  Тауар моделіне оның бәсекелестік көзқарасымен қару
  
• 
  Тауардың өмірлік циклін аңықтау
  
• 
  Жалпы фирманың нарық сегментіндегі мақсатын анықтау
  
• 
  Фирманың баға саясаын тандау
  
• 
  Сату бағаларының деңгейінің көрсеткіш әсерін зеттеу факторлары.
  

Бағалар дәрежесіне;

• 
  Фирма баға қалыптастрады , мысалы,нарыққа жаңа тауар түсті немесе бастапқы сатуда тауардың номенклатурасын келесі өткізу каналы арқылы жаңа нарыққа шығады.
  
• 
  Фирма келесі сұрақты қарастырғанда бағаны өзгертеді, мысалы, сатып алушыларды қатыстыру.
  
• 
  Бәсекелестер өз бағасын өзгерткенде
  
• 
  Фирма гамма тауар шығарады, өзара байлаысты сұраныс пен жиынтық құн көзімен қарайды.
  

• 
  Қысқы мерзімдегі максималды баға
  
• 
  Нарықтық қолдау
  

Бәсеклестердің мінез-құлқын бақылау баға саясатының өзгеруіне алып келеді.

Баға саясаты келесі бойынша түрленеді;

Жаңа нарыққа кіру, кәсіпорын өз өнімін тұтынушыларға жаңа нарыққа шығарады.Бұл жағдайда фирма өзі қойған бағасын бәсекелес терден төмен қояды.

Позицияны қорғау «бәсекелестерге қарсы баға әдісі» нарықтық байлаыныстардағысақтандыруды қамтитын фирмалар арасында, бәсекелестерге қарсы баға әдісінң негізіне , тауардың техникалық деңгейі. Қолдану мерзімі , төлеу мен кепілдеме мерзімі.,сервистік қызмет пен сапа жарнама және т.б. жатады.

Нарықтық сегменке өтуді қарастыру- бұл баға саясатымен қарастырылады,тауар бастапқыда жоғары сатып алуыларға ұсынылады»жаңашыл немесе супер жаңашыл» содан кейін төмен бағамен икемдісұраныстарды қанағаттандырады.Мұндай қызмет жұмыстарының әдісі нәтижесінде қорғану, бәсекеге қабілетті ноу-хоу –ды жылдам енгізу және өз тауарына имитация қалыптастыру.

Ығындардың тез ауытқуы. Ығындардың тез ауытқуы орын алады , яғни өз тауарын ұзақ уақытқа коммерциялық табыс табатынына сенімді болса, онда жоғары емес баға қояды «тұрақты баға»

Ығындардың ауытқуын қаанағаттандыру- баға саясатында негізінен «тұтас баға» қолданылады, 1-2 жыл ішіндебұл шығындарды жауып капитал ақшаға дейін барады.

Бағалық дискринимация бұл- бірдей тауарлардың әрьүрлі бағалармен сатылуы, яғни сату орны мен мерзіміне қарай. Нарықта бағаға ұсынушылар әртүрді баға белгілейді.

өшбасшыны тандау. өндірушілер арасында формалді және формалді емес баға келісімдері қалыптасады, яғни олигаполиялық типтік. Жеке баға қалыптастыруда фирма келесідей тауарлар бәсекесімен ақпарат алмасып отыру керек.;

• 
  Тауар бағасы мен бәсеке және бәсекеге қабілетті көрсеткіш «техникалық, эргономикалық, нориативтік,эстетикалықұйымдық»
  
• 
  Тауар саясатына бағыттау
  
• 
  Нарықты сегменттеу, бәсекелестерді бақылау
  
• 
  Фирмалардың тауарлық бәсеке функциясы. Оған көрмелер мен жәрменкелер,бижалық тауарлар, әртүрлі статистикалық ақпараттар жинау.
  

3. Көптеген фирмалар нарықта сонын ішінде «ішкі» ереже бойынша, тауарға бірқалыпты баға емес,нарықтық бәсекедегі қызметкердің бағалық модификация жүйесімен еңгізеді.Бұл жүйедегі баға есебі әртүрлі ассортименттерде,әртүлі ішкі қызметтерде қолданылады.Бағалық модификацияның бірнеше түрлеріне тоқталамыз;

Географиялық әдісі бойынша, жүйе жеңілдігі мен үстемесі,ДМ сату құрылымы, тауар ассортимнетің ұсынудағы бағалар жеңілдігі «бағалық сызық».

Географиялық әдісі бойынша модификация сұрағы кәсіпкерлердің өз өнімдерін әртүрлі елдердің шекаралары мен шетелге шығаруы.Батыс фирмалары 5 негізгі геогрфиялық стратегияны ұсынады.1жергілікті кәсіпорын өнімдерінің бағаға демалысы.2бірлік баға.Кәсіпорнынның барлық сатып алушыларына бір ғана бағамен нарықтың орташа ставкасын ұсынады.3 зоналық баға.Кәсіпкерлер өз өнімін екі немесе одан да көп зоналарға бөледі.Барлық тұтынушылар барлық зонада бірдей бағамен алады.4Фрахталық базис бағасы. Мұнда сатушы өзіне ынғайлы жерді тандайды, содан сон барлық тұтынушыны сол жерге бағыттайды.5 Фирма өндірісінің есебінің еңбекақысы. Бұл стратегиялық бәсекелес күресінің арасында қолданылады,жаңа нарыққа өнімді бәсекемен шығарады.

Баға модификациясының жеңілдік жүйесі.

Көптеген кәсіпорындар млдификациясында өнім бағасын сатушылар аңықтайды, яғни ірі партиялармен.1Сконта- қолма қол ақша немесе ұзақ уақытқа берілетін жеңілдік. Мұндай саясат фирмақызметін көтеріп spjfckh қаржысын жылдамдатады. 2өтерме жеңілдіктер.Тауарды көп партияда сатып алғанда баға түседі.Бұл фирма шығындарын жабуды , үнемдеуді,сату поцесіне байланысты тауар транспортталады жане сақталады.3Функциялды жеңілдіктер.Фирма тауарын кіретін желі арқылы өткізеді,дайын өнімдер мен қызметтерге сұраныс жойылады.Фирма өнім джеңгейінің жеңілдігі тек жыл болады.4 Маусымдық жеңілдіктер.Бұл тұтынушының маусымға дейінгі және маусымнан кейінгі жеңілдігі.5 Басқа жеңілдіктер. Жаңа тауар сатуда фирма ескі тауар бағасын сынақтайды сосын сыйлық ретінде береді.

Баға модификациясының өнім қөұрылымы.

Қазіргі нарықтық практикада баға формасы көптеп қалыптасады;

1Баға практикасы. Мұндай бағалар негізінен саудада қолданылады.

2. Премий «компенсация» Соңғы тұтынушылардың қолма қол төлемі, тауар алушының бөлшек саудасы , фирма өнімі «мысалы, сатып алушының купоның жібергеннең кейін немесе арызы»3. сатудың кредитте төмен бағасы.4.Қызметтің техникалық кепілі.Фирма техникалық қызметті тегін немесе жеңілдікпен жасайды.5. Бағаның психологиялық модификациясы. Фирма өз тауар бағасын біршама төмендетеді, үлгі бойынша.

Бағалық сызық.

Егізінен фирма өнімді бөлек дамытпайды, яғни өнім сызығы арқылы дамытады.Бағалық сызықты жетілдіруде келесі факторлар әсер етеді;

• 
  Біріншіден, баға бір бірінен бөлектенуі керек, яғни түрлі сапалы моделмен байланысқанда тұтынушылар білуі керек.
  
• 
  Кіншіден, баға жоғары диапазонмен бөлектенеді, ұсыныс көлемінің бағасы төмендейді
  
• 
  Үшіншіден, өнім бағасының қатынасын көтереміз, сонда нақты айырмашылық байқалады.Бағалық сызық тауар қозғалысының канлдарына қатысады,сонымен қатар сатып алушыда.
  

Фирманың өндірістік ресурстар нарығымен әрекеттесу стратегиясы

1. 
   Өндіріс факторлары нарығы сипаттамасы
   

2. 
   Өндірістік жүйе тарапынан ресурстарға сұранысты анықтаушы факторлар
   

Тақырыбы-10

Ақша және бағалы қағаздар нарығындағы фирманың әрекет етуінің стратегиясы.

1. 
   Ақша нарығында фирманың әрекет етуінің стратегиясы
   

2. 
   Бағалы қағаздар нарығындағы фирманың әрекет етуінің стратегиясы.
   

Тақырыбы-11

Трансакциялық шығындарды төмендету стратегиясы

1. 
   Нарықтық трансакция бойынша потенциалды әріптестерді зерттеу
   
2. 
   Жарнамалық кампания потенциалды нарықтық трансакциялар туралы ақпарат алудың көзі ретінде
   

3. 
   Трансакциялық шығындардың құқықтық аспектілері
   

Тақырыбы-12

Фирманың сыртқы экономикалық қызметінің стратегиясы

1. 
   Фирманың сыртқы экономикалық қызметі стратегиясынның бағыттарын анықтайтын факторлар
   
2. 
   Ұлттық сыртқы экономикалық саясат
   

3. 
   Халықаралық экономикалық қатнастар. Халықаралық экономикалық байланыстардағы тенденциялар.
   

Тақырыбы-13

Өндірістік шығындарды төмендету стратегиясы

1. 
   Шығындарды азайту арқылы бәсекелестік артықшылықтарға қол жеткізу стратегиясы
   

2. 
   Өнімнің бағасын төмендету арқылы бәсекелестік артықшылықтарға қол жеткізу стратегиясы
   

Тақырыбы-14

Фирманың инвестициялық қызметінің стратегиясы

1. 
   Фирманың инвестициялық қызметі
   
2. 
   Ресурстарды жаңарту стратегиясын таңдау
   

Тақырыбы-15

Фирманың қызметкерлерді ынталандыру стратегиясы

1. 
   Фирманың кадрлар ресурсы
   
2. 
   Қызметкерлерге еңбек ақы төлеу жүйесі
   

Тақырыбы-16

1. 
   Фирмада кризистік жағдайдың қалыптасу механизмі
   
2. 
   Фирма қызметіндегі кризис факторлары
   

3. 
   Қаржылық тәуелсіздік факторларының классификациясы
   
4. 
   Антикризистік менеджмент концепциясы
   

1. 
   Гражданский кодекс РК. - Алматы. - 1994.
   
2. 
   Закон РК «О труде в Республике Казахстан». - Юридическая газета, 1999, 28 октября.
   
3. 
   Закон РК «Об акционерных обществах». - Казахстанская правда. - 2003, 16 май
   
4. 
   Закон РК «Об инвестициях». - Казахстанская правда, 2003, 11 января.
   
5. 
   Закон РК «Об инновационной деятельности». - Казахстанская правда, 2002, 9 июля.
   
6. 
   Кодекс РК «О налогах и других обязательных платежах в бюджет». - Казахстанская правда, 2001, 20 июня.
   
7. 
   Указ Президента РК, имеющий силу закона, «О хозяйственных товариществах». — Казахстанская правда, 1995, 17 мая.
   
8. 
   Указ Президента РК, имеющий силу закона, «О государственном предприятии». – Вечерний Алматы, 1995, 30 июня. Закон РК «О внесении изменений и дополнений в Указ Президента РК, имеющий силу закона, «О государственном предприятии». - Казахстанская правда, 2001, 9 мая.
   

1. 
   Горемыкин В. А. Богомолов О. А. Экономическая стратегия предприятия: Учебник. – М.: «Филинъ», 2001. – 506 с.
   
2. 
   Горфинкель В.Я., Швандар В.А. Экономика предприятия. – М.: Банки и биржи, ЮНИТИ – 2003.
   
3. 
   Грибов В.Д. Экономика предприятия. – М.: 2004.
   
4. 
   Табурчак П.П., Тумин В.М. Экономика предприятия. - 2002
   
5. 
   Экономика предприятия: Тесты, задачи, ситуации: Учебное пособие./Под ред. В. А. Швандара. -М.: ЮНИТИ, 2001.
   
6. 
   Экономическая стратегия фирмы: Учеб. Пособие / Под ред. А. П. Градова.— 3-е изд., испр.— СПб.: Спец-Лит, 2000.—589 с.
   

1. 
   .