т,к
8, к Д ж / к г К
4.8-сурет. Т§-диаграммасындағы изоэнтропиялы процесс
4.9-сурет. Г$-диаграммасыидағы Карно циклы.
Ті=Т2=Т=соп$і кезіидегі (4.33) жэне (4.34) теңдеуінеи изотер-
миялық қайтымды процесс үшін, идеалды газдың меншікті
энтропия функциясының көрсеткіштерінен озгеру байланыстылы-
ғын, мына теңдеумен шешеді:
№ -5 ,)т
= К 1п (У
2
/V,) = /?1п (Р
2
/Р,).
(4.37)
Изотерма көлденең сызықпен бейнеленеді (4.7 сурет).
Оңға бағытталған процесс, (<&>0) жылуды алып кетумен
отетін изотермиялық кеңею деп есептелінеді,
^ = 0
адиабатгы
қайтымды процессі ушін, сонымен
Ж=0 жэне 52 -
=
0
, яғни
52=
=8і=5=соп8і. Сондықтан, қайтымды адиабатты процесс болып,
тұрақгы энтропия кезіндегі процессі, немесе изоэнтропиялы дейді.
Изоэнтропа тік сызықпен (4.8 сур.) бейнеленеді, мұндағы
1
-2
- кеңею
(сІТ<0), 1 - 2 - сығылу ((ІТ>0).
59
Қайтымды
құралатын
иабаттан 2-3 жэне 4-1 тұрады
Мұндағы ауданы 123і4і —» <7ь
ауданы433і4і —>
ауданы 1234 —>
Я\ -
~
ал циклдын термиялық ПӘК тең.
п
= (ф -
42
) / ф = ауд.1234/ауд.123і4і.
60
V ТАРАУ. СЫҒЫМДАҒЫШ МАШИНАМЕН СЫҒУ
ПРОЦЕССІ
§ 5.1. Бірсатылы сығымдағыштар.
Сығымдағыш — газ тэрізді денелерді сығуға арналған жұмыстық
машнна. Сығымдағыш жетегінде жұмсалатын механикалық энергия,
сығылған газдың потенциалды энергиясына өзгереді жэне жарым-
жартылай жылуға айналады. Піспекп сығымдағыштағы энергияның
мұндай түрленуі, тікелей қозғалтқыштың газға тигізер эрекетімен
жасалынады. Турбосығымдағышта (қалақшалы машиналар), меха-
никалық жұмыстың қалақшаны айналдыруға жұмсалуымен, газ
ағынына кинетикалық энергияны береді де, ол одан ары қарай
потенциалды энергияға түрленеді (қысым энергиясы). Сығым-
дағыштардың қозғалуын сыртқы жұмысшы энергия көзімен
жүргізеді.
Теориялық индикаторлы диаграмманың (5.1а-сур.) бір цилин-
дірлі поршенді сығымдағышын қарастыралық. Сығымдағыш цилин-
дірінің, барлық көлемі болады да, басында жұмысшы көлемі деп
қабылдаймыз, яғни сығымдағыштың зиянды көлемі болмайды;
сығылатын орта - ауа.
салқындатушы су
5.1-сурет.
Р У -
диаграммадағы бірсатылы піспекті сығымдағыштың
процесстері жэне сүлбесі. а) эртүрлі процесстер кезіндегі жұмысы;
б) сығымдағыштың сүлбесі.
Цилиндрдегі піспектің 1 оңға қарай қозғалысы кезінде, авто-
матты эрекетті тиектен 3, тұрақты қысым
Р х
(5.1 сур.) арқылы ауа
61
сорылады. Ары карай. поршеннін кері журісі кезіш,е. берілген
қысымға
Р
2
дейін,
Бұдан кейін айдамалаушы
........ . р. пмрпкүапға айдала,
,ай поршеннің кері жүрісі кезшдс, «срілісн
цилиндр 2 (1-2 сызықга) жабық тиекте ауа
___
Л
пглі/і і пьі лигиттгаи а\/о
Сығьшуға жүмсалған
техникалық жұмысшы аудан 1234
көрсетілгендей,
ол
қайтымды политропты сығылу жағдайына
вһ
^
т ’ т, -
-
арналғандағысы жалпы
РгУ г +
1
п
1
(Р2Уг
п
п
1
РіУі
■
(
\
п-1
1 -
У х
\
1 У 2 )
(5.1)
қисық
Изоэнтропийлі сығылу жағдайында
п к (1-2
— өтер еді, сығымдағыштарды
температурасында
пайдалану
Мапли у
—
і-- г і
*
Д
.-.Д іг »іматі
салқындатуға тура келеді, яғни жылуды алып кеіу керек.
Сондықтан
п<к
жэне сығылу политропты сығылуға сәикес келеді
(1-2 қисық сызық). Қисық сызықгың салыстырмалы орналасуынан
керінгендей, политропты
(п<к)
кезіндегіге қарағанда, изоэнтропиилі
сығылуда үлкен жүмыс жүмсалынады. Ең тиімдісі болып п= 1
(қисық сызық 1-2) кезіндегі, изотермиялық сығылу болып
салқындату
бірге жуық болады. Бірақга, изотермиялық сығылуда п= 1 болуы,
практикалық жағдайда салқындату қиындығына
,пгр
жетпейді. Піспекті сығымдағыштың негізгі
процессі 1
<п<к
(көбінесе и=1,2 ....1,25) кезінде іске асырылады.
_ •«
«
Й Ж
7
•
_
_
_
*
/
С ?
Л \
Я Ж
Г
Т
Т
П
Т
Г
Т
Т
Т
І
салқын
сығу
Изотермалар ү шш »»-і
^ м -
•
с.
------ - '
' * * -
белгісіздерін ашқаннан кейін немесе (3.20) байланысты табамыз:
1 жэне
Р\!Ү\
формуланың
I
Р \Ү \
1п(У2/Уі).
Сығымдағышта сығылған газ тұықгалғанда, айналмалы
цикл
әрекеті кезінде, тек қана, сығылу процессінде өзгеру жағдаиы
шектелген.
ген.
Д ігі
Л1 VII.
■
5.2 суретіндегі Тз-диаграммасында сығылу процессі корсетш-
Сығымдағыштың бір цилиндірінде сығушы қысымның мүмкін-
шектелген, бір жағынан, сығылушы ауаның температурасынын
62
Достарыңызбен бөлісу: |
