5.5-сурет. Үйкелістің бар кезіндегі турбосығымдағыштағы процесс.
Р г
5.5 суретте
| у ’<ф —» аудан 12'34 - ағынның меншікті
р
і
жұмысының
бойынша;
і'тгһ
аудан 32'65 - теориялық меншікті жұмыс, оның
сол шегіндегі (
1
'
2
-іі) изоэнтропийлі сығылу (<ідүйк=0) жағдайдағы
берілуі, яғни сығымдағыш жетегіндегі нақтылы меншікті жұмыс-
тың жұмсалуы; <
7
үйк = Д€үйк —> аудан 26'5412 - аудан, үйкелісті
жұмысқа сәикес келеді.
Р 2
Белгілейміз
| у ’ ф /(*">-іі) =?
Лт.
(5.14)
р
і
(5.14) формуладан табамыз:
Рг
І’т-1
1 = 1/77кп
.
(5.15)
р
і
Шартты түрде, л=соп8І кезінде РУ" қайтымсыз политроптың
адиабатын, РУ" = соп$( қисық сызықгы теңдеуін белгілейміз.
Р г
Онда
Гу’ф = _ ^ - ( р г'^і’-Р,У,)= — /г(Гг'-Г,)-
(5.16)
п —1
п —
1
і'
2
-іі айырмасын (2 -6 изоэнтропа бойынша алынған) мына
түрінде жазамыз:
= ----- /?(Г2'-Г,),
(5.16а)
Л-1 '
'
67
бұдан (5.15) теңдеуінің орнына қойғаннан кейін, табамыз:
*
(
р
2'
у
2' -
р
М
= ^
т
- А р^ ' - р^ ) -
т
һ
орналасқан 1 жэне 6 нүктелері үшін,
Р\У\ ~ ?(Уь
немесе Ті ~ Ті
ықган, сығу
л — 1 _ 1 к ~ \
п
Пь. к
(5.17)
немесе
к
п -
к - (к - 1 ) / Ль,
(5.18)
л=соп8І, к=соп8І кезінде, барлық сығылу процессінің бойында
Т]к
л
=
СОП8І.
Жалпы түрінде, шексіз аз учаскідегі сығылу қисық сызығы
ПӘК
Т\ь - УсірШі
' болады.
^
Демек, берілген эрбір процесстің шамалары үшін, п қайтым-
сыз адиабаттың үйкелісіне байланысты, шамамен политропқа үқсас
теңдеумен жазылады. Себебі
Т]ы
<1, онда (5.18) теңдеуден көрінген-
дей, шамасы
п<к. Т]ь
=0,8....0,9 және к= 1,4 шамаларын п=1,55....1,46
табамыз.
7]ы
коэфициенті, политропты ПӘК деп аталады. 7/ь. =1 кезін-
де, (5.18) теңдеуге тиісті,
п
= к изоэнтропийлі сығуға сэйкес.
Политропты ПӘК-ті тікелей шығын арқылы жазуға болады:
Р 2
.
-
\ү'сІр
п Л
В ------ = 1 - ^ - = ! ----------- ------------- .
(5.19)
Г - і
и - і
к(к - 1)Р(Ту
- 7])
(5.17) теңдеуді есепке ала отырып, табамыз
П
к
А Іуйк
п
— 1
к
- 1
К(Т
2
~ТХ)
(
5
.
20
)
Сонымен қатар,
Т]
һ
,
коэффициентін тэжірибе мәліметтері бой-
ынша, бағалануы мүмкін.
68
VIТАРАУ. ІШ ТЕН ЖАНАТЫН ПІСПЕКТІ
ҚОЗҒАЛТҚЫШТАРДЫҢ ЦИКЛДАРЫ
§ 6.1. Ж алпы жағдайы.
Жұмыстық денеге, жылулықты жеткізу тэсілдеріне байла-
нысты, барлық, кэзіргі кезде, кездесетін жылулық қозғалтқыштарын
екі топқа бөлуге болады -
сырттан және іштен жанатын
қозгалтқыштар.
Бірінші топқа жататындары, сондай жылулық қозғалтқыштар,
жұмыстық денеге жылулықты жеткізу, яғни жылу процессі қозғалт-
қыштан бөлек жүргізіледі. Бұған мысал ретінде, булы қозғалт-
қыштар - булы машиналар жэне турбиналар. Бұл қозғалтқыштар-
дың жұмыстық денесі болып, су буы атқарады, булы қазанды
қондырғыдан алып, оны саптамамен (сопло) турбинаның жұмысшы
дөңгелегіне немесе булы машинаның бу бөліп — таратушы құрыл-
ғысына беріледі.
Екінші топқа жататындарына, мына жылулық қозғалтқыштар:
оларға жылулықты, жұмыстық денесіне жеткізуді іске асыру —
тікелей отынды қоспамен, қажетті санды мөлшердегі ауамен
қозғалтқыштың ішінде жандырады. Отынның жанғыш бөліктерінің,
(С,
Н,
5) химиялық қоспалар нәтижесінде жэне ауаның оттегімен
қосылып, отынның жану өнімі —
газды қоспаны құрайды да, ол
іштен жанатын қозғалтқыштың жұмыстық денесі болады. Осы қоз-
ғалтқыштар типін,
кең угымда газды қозгалтқыш деп атайды,
себебі, оның отыны ретінде, қандай жанғыш болса да жарайды:
қатты, сұйық, газ түріндегі.
Іштен жанатын қозғалтқыштардың (ІЖҚ) газ түріндегі отынмен
жүмыс атқаруын, тар мағынада атайды. Ондағы жанғыш газ (генера-
тордың, сұйытьшған жэне басқа), белгілі пропорциялы ауамен
араластырады жэне осындай жанғыш қоспа, қозғалтқышқа кіреді де,
отын тұтанады, жанғыш өнім кеңееді де, жұмыс атқарылады.
Сұйық отын — бензин, спирт, керосин, дизельді отындар
(газды жэне солярлы май), мұнай —
белгілі мөлшердегі ауамен
тозаңды түрінде қозғалтқышқа енгізіледі де, осылардың нәтижеле-
рінде жанғыш қоспа пайда болады.
Қатты отынды ІЖҚ-та, тікелей тозаң түрінде жұмысшы
кеңістікте пайдалану, эзірше қанағаттанарлық нәтиже берген жоқ,
69
Достарыңызбен бөлісу: |
