[Н.Оралбай. «Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы»]

Зат есімді жеке сөз табы деп тану, ажыратудың 3-ұстанымы оның синтаксистік қызметіне байланысты. Зат есім сөздердің негізгі синтаксистік қызметі -бастауыш, толықтауыш болу. Бұл ұстаным бойынша лексикалық мағыналы затесімдердің ішінде бастауыш, толықтауыш қызметін атқармайтын бір де бір сөз жоқ, сондықтан олар (бастауыш, толықтауыш) зат есімнің негізгі синтаксистік қызметі саналады. Мысалы, Балапан қанат қақты (М.Ж.). Бірінші сәуле ұшты да, Бозторғайды оятты (М.Ж.). Осы сөйлемдердегі бастауыштар - балапан, сәуле, толықтауыштар - қанат, бозторғайды. Олар- жанды, жансыз нақтылы заттардың аттары, олардың бәрі заттық ұғымды сөздер және зат есімнің атау септігінің нөлдік тұлғасында (балапан , сәуле ), табыс септікте (қанат - ты бозторғай-ды) қолданылған.

Ал зат есім сөйлемнің басқа мүшелері кызметінде де қолданылады, мысалы, анықтауыш, пысықтауыш, баяндауыш. Бұл синтаксистік қызметтерді зат есім атаулы сөздердің бәрі атқара алмайды, олар зат есімдердің белгілі мағыналық тобына, белгілі қолданысқа ғана қатысты. Мәселен, анықтауыш қызметін заттың қандай заттан жасалғанын білдіретін, сол заттың алдынан тіркескен зат есім сөздер атқарады (алтын сағат, кірпіш үй, жібек көйлек). Немесе ілік септік жалғауында қолданылып, меншікті заттың иесін білдіретін сөздер сөйлемнің анықтауыш мүшесі қызметін атқарады. Баяндауыш қызметін мамандық мәнді, туыстық мәнді зат есім сөздер, не бастауыштың не екенін білдіретін сөз аткарады. Мен ақынмын, Сен маған жиенсің. Ол - құс т.б.

Демек, зат есімнің бұл синтаксистік қызметтері жанама, көмекші қызметі саналады.