22
байланысты емес, сондықтан ондағы командалар электронды микросхемамен
контактыға түскен бірінші ток импульсының берілуімен-ақ орындалады.(Айта
кетейік ТСҚ –да сақталған ақпаратты компьютерді өшіргеннен кейін өзгертуге
болмайды дегенді білдірмейді, өйткені сақталған ақпараттарды өзгертетін қайта
программаланатын тұрақты жады- деп аталатын жады да кездеседі.)
Жедел жады
немесе жедел есте сақтау құрылғысы (ОЗУ), процессормен
орындалатын өңдеу операциялары кезінде өзгертілетін ақпараттарды өзгертуге
немесе керек кезінде қолдануға болады. Бұнда сақталатын барлық ақпарат
компьютер қосылып тұрған кезде ғана жадыда сақтауға болады. Құрылымдық
түрде жедел жадыны сақтау үшін разрядтарға бөлінген және осы разрядтардың
әрқайсысында бит ақпараттар сақтау үшін арналған
жады ұяшықтарының
жиынтығы
ретінде қарауға болады. Сәйкесінше әрбір жады ұяшықтарына нөл
мен бірден тұратын жиынтықтар жазылады немесе биттердің реттелген
тізбектері компьютердің ақпараттық бөлігін бүтін ретінде қарайтын тиянақты –
машиналық сөз.
Машиналық сөз компьютердің типіне байланысты әртүрлі
ұзындықта болуы мүмкін ( 8 ден 64 битке дейін) және жады ұяшығында
кідіретін ең үлкен санды анықтайды. Байтпен өлшенетін архитектура кезінде
ақпараттың ең кіші өлшеу бірлігі ретінде байт алынады, бұл кезде машиналық
сөз 2, 4-ке немесе 8 байтқа тең болуы мүмкін.Сәйкесінше
компьютер
жадысының көлемін
Килобайт, Мегабайт, Гигабайт, байтпен өлшеуге болады.
Сондай-ақ
жедел жадыда
машиналық сөз тізбектері түрінде
деректер және
программалар сақталады
. Кез-келген уақытта ұяшықтың кез-келген жерінен
таңдау жасауға болады. Сондықтан бұл жадыны
еркін таңдау жадысы
деп те
атайды
—
RAM(Random Access Memory).
Ақпаратты сақтау және оның тасымалдағыштары. Компьютердің сыртқы
жадысы (жұмсақ және қатты дискілер, СD-RОМ-дискілер)
XX ғасырдың аяғында ақпараттар ағымының көбеюіне байланысты оларды
үлкен көлемде және ЭЕМ-нің пайда болуына байланысты
ақпаратты
тасымалдағыш
, яғни ең ықшам түрде ақпараттарды көп уақытқа сақтау
қажеттілігі туды. Қазіргі төртінші кезеңдегі компьютерлерде қолданылатын
тасымалдағыштарға
жұмсақ және қатты магниттік дискілер
және
СD-RОМ-
дискілер
жатады. Олар компьютердің сыртқы жадысының құрамын құрайды.
Тасымалдағышқа ақпаратты
жазу
сондай-ақ оны
іздеу, оқу және жедел
жадыға орналастыру
үшін қолданылатын құрылғыны жинақтағыш - деп
атаймыз. Жазбаның негізіне ақпаратты сақтау және оқу үшін екі принцип
болады: —
магнитті және оптикалық.
Олар компьютер өшкеннен кейін де
,
ақпаратты сақтауға мүмкіндік береді.
Магниттік дискілер
(МД), олар қатты және жұмсақ болып екіге бөлінеді.
Жұмсақ
(ЖМД) дискіге 5,25 дюйм (133 мм) қазіргі кезде1,2 Мбайта ақпаратты
сақтауға мүмкіндігі бар.
Қатты магниттік дискі
немесе винчестер, әдетте дисководпен бірге жүйелік
блок корпусына орналастырылады(сыртқа орналастыруға болады). Кез-келген,
магниттік алғашқы кезде жұмысқа дайын емес. Оны жұмысқа дайын күйге
өткізу үшін, оны
форматтау керек
, яғни
диск құрылымы
құрылуы керек. ЖМД-
үшін бұл магниттік таңбалармен белгіленген секторларға бөлінген магниттік
23
топталған жолдар. Ал қатты МД немесе цилиндр-деп қарауға болады. Дискінің
барлық жұмыс істеу беттерінде бір-бірінің үстіне орналасқан.
CD-RОМ (
Сотрасt Dіsc Rеаd Оп1у Метоry)
3 Гбайт көлемге дейін игереді.
Ақпаратты сақтау сенімділігіменен ұзақ төзімділігіменен ерекшеленеді.
(Сапалы түрде қолданғанда 30-50 жылға дейін жұмысқа жарамды болуы
мүмкін).Диск диаметрі 5,25, және 3,5 дюйм болуы мүмкін. Оқу және жазу
принципі-
оптикалық
.
Компакт-дискіден ақпараттарды оқу лазерлік сәулелердің көмегімен
орындалады.
Магнитті-оптикалық дискілер
.
Мұнда магнитті және оптикалық жетістіктері
ескерілген, оларда кемшіліктер жоқ. Магнитті-оптикалық дискілерге
ақпараттарды тез жазуға және оқуға болады. Олар ЖМД- қасиеттерінің
артықшылықтарының барлығын сақтай отырып,(бөлек сақтау мүмкіншілігі
және компьютер жадысының кеңейтілуі сияқты). Магнитті оптикалық дискінің
конструктивті құрамы қалың шыныдан төселген, үстінен мөлдір қорғайтын
пластикамен сәуле шашатын алюминдік пленка және ферромагниттік
тасымалдаушы жағылады, дискіге қапталады. Өте үлкен көлемдегі
ақпараттарды сақтай алады.
Негізгі әдебиеттер: :[1] – 1 – 638 c, [2] 1- 432 c.
Қосымша әдебиеттер: [3] – c, [4] – c, [5] – c.
Бақылау сұрақтары:
1. Қандай сыртқы құрылғылар енгізу құрылғыларына жатады?
2. Қандай сыртқы құрылғылар шығару құрылғыларына жатады?
3. Ақпаратты сақтаудың негізгі принциптары.
4. Ақпарат қайда сақталады?
3 – Дәріс. Дәріс тақырыбы:
ҚАЗІРГІ ЗАМАН КОМПЬЮТЕРЛЕРІНІҢ
ПРОГРАММАЛЫҚ ҚҰРАЛДАРЫ.
3.1 Программалық қамтама сипаттамасы. Деректер құрылымы. Файлдар
және олардың аттары. Файлдармен жұмыс. Қоршау - прогаммалары.
Дәріс конспектілері:
Программалық қамтама сипаттамасы - программалық қамтама (ПҚ) кез –
келген ЭЕМ-нің өте қажетті құрамдас бөлігі болып табылады. Осындай сәйкес
программалардың көмегінсіз машинаға пайдалы қандай-да бір әрекет жасату
мүмкін емес. Дербес компьютердің ПҚ-ның құрамына бөлек проблемалық
аймақтарға бағытталған қолданбалы программалар мен қатар универсалды
құрылғылар да кіреді.
Қазіргі уақытта ДЭЕМ-нің әр түрлеріне арнап оң мыңдаған программалар
құрылған, олар келесі негізгі класстарға бөлінеді:
1. операциялық жүйелер;
2. программалау жүйелері;
Достарыңызбен бөлісу: |
