26
файл атының
кеңейтілуі
үш симврлдан артық болмауы керек, немесе болмауы
да мүмкін
Егер кеңейтілуі болса, ол негізгі атынан нүкте арқылы бөлектенеді.
Мысалы, ris.bmp немесе mart.txt, docl.doc.
Файлдың аты арқылы оның мәнін анықтауға болады, сондай – ақ ОЖ
түрінің файлына арналған кеңейтуге бірнеше қойылған келісімдер бар. Файл
программалары соm (command сөзінен алынған) және ехе (ехесutаble сөзінен
алынған) кеңейтілулері олар пайдаланушының шақырылуы үшін қолданылады
com және exe кеңейтулерінің файл программасы болады. Олар
пайдаланушының шақыруы бойынша орындалады; dос (document) — файл
құжатымен, Міcrosoft Word мәтіндік редакторында дайындалған; bac (backup)
—резервтегі көшірмелер; bas— ВАSІС тілінде жазылған файлдар.
Берілген дискіде сақталған файлдардың аттары, оның типі, өлшемі, құру
уақыты жайындағы мәліметтермен бірге
коталогта
(директория) орналасады.
Жұмыс дискілер, соның ішінде қатты және компакт дискілердің көлемі
мынадай: бір дискіде көпөлшемдердегі файлдарды сақтауға болады. Сондықтан
барлық сызықты құрылымы бар файлдардың каталогымен жұмыс істеу тиімсіз.
МS-DOS файлдардың аттарын бірнеше каталогта, оларды байланыстыратын
белгісіне байланысты ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Каталогтардың аттары
жоғарыда айтылып кеткен шектеулерге байланысты жазылады. Каталогтың
ішіне көптеген файл аттарын жазуға болады; каталогтың ішінде басқа
каталогтар да болады. Бұл жағдайда оларды ішкі каталогтар деп атаймыз т.с.с.
Сол себепті каталогтың иерархиялық құрылымы қалыптасады, оны каталогтар
«
бұтағы
» деп атап оның түпкі каталогы ретінде ең негізгі каталогы алынады, ал
бұтақтары ішкі каталогтар, бұтақ
жапырақтары
ретінде файл аттарын қарап
кетуге болады. Әртүрлі каталогтарда орналасқан екі файл немесе екі ішкі
каталогтардың аттары бірдей болуы мүмкін. Сондықтан дискідегі бір мәнді
файл (каталог) идентификациясы үшін оған қатынас жасау жолын көрсетіп кету
керек. Қатынас жолы диск атынан және ондағы каталогтар тізімінен тұрады; әр
келесі кездесетін каталогтар алдыңғы каталогтың
ішкі каталогы
болып
табылады. Бұл тізімдегі соңғы каталог ішінде іздеп отырған файлымыз
орналасады. Бұл тізімдегі элементтер бір – бірімен қисық сызық (\) арқылы
бөлінеді. Мысалы:
С:\QBASІC \ BASІC1 \qbasіc.ехе
С: \ QBASІC \ BASІC2 \qbasіc.ехе
Файлдың құрама аты
(PATHNAME)
файлға қатынас жолынан тұрады
да,
онда да файлдың
толық аты болуы керек
, сондай – ақ ол да дискідегі қандай
атпен берілген бөлігін анықтай отырып құрылады. Каталог дискідегі керек
файлды оның аты бойынша табуды қамтамасыз етеді. Дискіде анықталған
аймақта орын бөлінеді, онда арнайы әрбір файлға арналған тізбектелген
блоктардан тұратын файлды орналастыру кестесі орналасады. Бұл кесте
әрдайым жаңартылып тұрады. Оны толығымен өшіру үшін дискіні форматтау
керек.
Файлмен жұмыс
.
Жоғарыда айтылып кеткендей,
файл
бұл аты бар
қолданылуы бойынша біртекті дискіде сақталатын ақпараттар жиынтығы.
27
Сәйкесінше, файлдармен жұмыс өрнегі магниттік дискіде сақталған өз аты бар
ақпараттар жиынтығынан жүргізілетін операцияларды білдіреді. Бұларды
орындау үшін жүйенің құрамында командалық процессор және базалық модуль
болуы керек. Файлдармен жүргізілетін операцияларға оларды құру (яғни
дискіге апарып сақтау) дискіден каталог бойынша іздеу, қарау, көшіру, атын
өзгерту, жою жатады. Каталогтың иерархиялық жүйесі жағдайында MS-DOS –
тағыдай бұл операцияларды каталогтармен де жасауға болады. Бұл жағдайда
пайдаланушы мен операциялық жүйе арасындағы байланыс диалог түрінде
жүреді. Пайдаланушы компьютер типіне қарамастан жүйені шақырғаннан кейін
командалық жолға сәйкес команданың форматын көрсету арқылы бұл
операциялардың барлығын жасай алады. Оларды командалық процессор
талдайды және басқыштан оқиды. Команда форматы (құрылымы) нақты
операциялық жүйемен байланысқан. Сонымен М8-005 файлдың атын өзгерту
командасы үшін келесі формат берілген:
геп [дискжетек:][жолы\]файл_аты файл_аты
Мұндағы геп — Rename (атын өзгерту) сөзінің қысқартылуы. Командадағы
бірінші файл аты өзгертілуге кететін файл атын көрсетеді. Екіншісі файл
атының жаңа аты. Мұндағы дискжетек және жол аты өзгертілетін файлдар, қай
каталогтарда орналасқандығын көрсетеді. Кез – келген компьютерлік
команданың форматын жазған кезде, квадратты жақшаларға команданаң
міндетті емес бөліктері алынады. Бұл команда үшін міндетті емес бөлікке
дискжетек пен жол жатады. Олардың командада болмауы, ағымдағы дискжетек
пен ағымдағы каталогта орналасқандығын білдіреді.Мысалы:
ren b:AL\MK\kub.doc tub.doc
b дискісіндегі АL каталогындағы, МК ішкі каталогындағы kub.doc
файылының атын өзгерту керектігін білдіреді. Бұл файлдың команда
орындалғаннан кейінгі жаңа аты tub.doc болады, ал оның толық аты ретінде b
дискісіндегі осы файл орналасқан жолдың барлығы көрсетіледі.
b:AL\MK\ tub.doc.
Файлдың негізгі аты өзгертілгенмен файлдың өзі сол дискідегі сол
каталогта сақталады. Сонымен қатар файлдың атын, оның толық атымен бірге
өзгерту командасы келесідегідей болады.
ren b:AL\MK\kub. doc c:BAL\MK\kub.doc
Тағы бір мысалды қарастырайық,
геп *.dос *.tхt
мұнда, ағымдағы каталогта .dос кеңейтілуімен берілген файлдарды .tхt
кеңейтілуіндегі файлдарға өзгерт дегенді білдіреді. Сол себепті берілген
операциядағы файлдар мен жұмыс істеу командаларының мүмкіндіктерін
қарастырады. Сәйкес файлдармен жұмыс істеу командаларының барлығында
да осы жағдай орындалады.
Қабықша- программалар. Файлдармен жұмыс істеу үшін операциялық
жүйенің командаларын пернетақтадан енгізіп отыру керек. Ол өнбейтін өте көп
уақытты алады және пайдаланушының белгілі дағдысы мен білімі болуы керек
екендігін талап етеді. Сонымен қатар көп варианттағы командалардың жазылу
форматында оларды қолдану үшін білуіміз керек (немесе жазып отыру керек).
Достарыңызбен бөлісу: |
