Жасөспірімдік кезеңдегі суицидтік әрекет себептері Суицид ұғымына ғылыми әдебиеттерде бірнеше анықтама бар. Суицид

Суицидке барудың психологиялық факторлары:

1. 
   Көңіл-күйдің төмендігі
   
2. 
   Аутоагрессияға бейімділігі.
   
3. 
   Өзін-өзі қабылдаудағы негативизм.
   

1. 
   Әке-шешенің айырылысуынан, үлкендердің өз уайымы өздерінде болады, бұл балаға кері әсерін тигізеді, бала осы уақытта кез-келген нәрсені жүрегіне жақын қабылдайды.
   
2. 
   Жақын адамын жоғалту: бала өзіне жақын адамды жоғалтқандықтан мінезі өзгеріп, уайым пайда болады.
   
3. 
   Отбасына жаңа сәби келген кезде, балада қызғаныш пайда болады.Отбасындағы кері көзқарас: ұрсу, соғу,жәбірлеу, намысына тиетін сөз айту, баланың өзін басқа баладан кем сезінуі.
   

1. 
   «Қиын» жасөспірімдер:
   

2. 
   Өзін-өзі бағалауы төмен балалар:
   

Көріп отырғанымыздай, суицидтік әрекеттер тамыры тереңге кеткен әр түрлі әлеуметтік жағдайлардан болатыны белгілі. Сондықтан осындай балаларға жекелей жұмыс, педагогикалық әдістеме керек.

1. 
   Әлеуметтік педагог және оқушы арасында сенім қалыптастыру;
   
2. 
   Оқушы отбасымен үнемі тығыз байланысты болу;
   
3. 
   Баланың балалық шағын қорғау үрдістерін іске қосу;
   
4. 
   Әлеуметтік қорғау туралы мағлұматтармен танысу;
   
5. 
   Оқушыға жеке кеңес беру (құпия түрде көмек беру)
   
6. 
   Психодиагностикалық жұмыстар жүргізу ( суицидтік әрекеттерді, көңіл-күйді, ойды анықтау мақсатында);
   
7. 
   «Сенім телефоны» немесе «Сенім жәшігінің» жұмыс істеуі.
   

Әрине, бұл әдістер мен тренингтерді баланың жас ерекшеліктеріне қарай қолданған абзал.

Қазіргі кезде қоғамда көптеген мәселелер бар..Соңғы жылдары өз-өзіне қол салу жөнінде адам баласын алаңдатарлық мәліметтер айтыла бастады. Биылғы жылдың басында Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы әлемде әр секунд сайын бір адам өлетінін хабарлады. Ғалымдардың есебінше, дүние жүзінде жалпы өлім көрсеткіші бойынша өзін-өзі құрбандыққа шалу бірінші орынға бет бұрды. Жыл сайын бір миллион адам өз-өзіне қол салады. Бұл тұрғыдан Қазақстан да құралақан емес. 2005-2007 жылдары 750 жасөспірім өзін-өзі өлімге қиған, ал 1146 жасөспірім осындай әрекет жасамақшы болған. «Адамның өзіне-өзі қол жұмсап, өмірін қиюын» ғылымда «суицид» дейді. Тағы бір синонимдік мағынасы «қасақана өз өмірін қию».

Суицид жасөспірімдер арасында көп кездеседі.

Өз өмірін қиюға бағытталған саналы ерікті түрдегі әрекет қазіргі таңда бүкіл жаһандық қоғамдық мәселеге айналып отыр.

Суицид жасөспірімдер арасында көп кездеседі.Жасөспірімдер арасындағы суицидтік іс әрекетке талпынғандарға А.Е.Личко зерттеу жүргізген. Олардың орташа жас шамасы 14-17 жас аралығында.

Ал,13 жастан кеш балалардың көбі суицидтік іс әрекет танытпайды. Себебі: бұл кезде оларда өзіндік идентификация дамымайды. Сондықтан олардың өз-өзіне деген қатыгездік жағдай жасауы қорқынышты және ауыртпалы болып көрінеді.

1. 
   Көбінде отбасы нашар түратындардың балалары. Мұндай жанұяларда ата-аналар арасында үрыс- керіс жиі болып тұрады. Осындай жағдайда ата-аналар мен балалар арасында түсініспеушілік қалыптасады. Өз-өздеріне қол жұмсағандардың көбі ересек адамдардың бірде-біреуіне жақын жылылық сезімін сезбейтіндігін айтады. Бұл кезде жасөспірімдер сөйлесіп, құпиясын айтуы үшін адам таппайды. Сөйтіп баланың эмоцияналды жағдайы нашарлайды.
   
2. 
   Махаббат объектісі жоғалғанда да жеткіншектердің сезімтал болуына әкеледі.
   
3. 
   Баланың кішкене кезінде ата-анасын жоғалтуы. Ол жүрегінде қалып қояды. Осыдан кейін бала стреске түседі. Кейін депрессияға түсіп өзін-өзі өлтіруі мүмкін.
   
4. 
   Көп кездесетін себептердің бірі- депрессия. Бұл кезде адам шаршаңқы, көңілсіз, ойланғыш болып келеді. Оның өмірге деген қызығушылығы азаяды, мәселені шешу үшін шешім қабылдау қиынға түседі.
   
5. 
   Енді бір кездесетін себептердің бірі- нашақорлық, ішімдік. Жасөспірім нашақорлық немесе ішімдік қолданған кезде, өзін-өзі өлтіру қаупі жоғары болады. Бұл жағдайда кейбірі өзін-өзі өлтірмекші емес, тек аяқ асты пайда болған стимулдар әсерінен жасауы мүмкін.
   
6. 
   Енді біреуі өз эмоцияларын қадағалай алмайтындар. Олар бұл өмірден кеткенде ғана жаны тынышталып рахаттанады деп ойлайтындар.
   
7. 
   Кейбіреулерінде ол ауру ретінде болады. Олар галлюцинациямен зардап шегеді, бұл кезде оларға біреудің дауысы өзі-өзін өлтіруді бұйырады.
   

Жасөспірім кезеңде суицидтік мінез құлықтың кейбір өзгешеліктері болады. Жасөспірімдер арасында ересектерге қарағанда өзін-өзі өлтіруге әрекет жасау жиі кездеседі. Бірақ олардың азғана бөлігі өздерінің мақсатына жетеді. Яғни бұл өз проблемасына назар аударту және көмекке шақыру болып табылады. Жасөспірімдердің тек 10 пайызы ғана шынайы өлгісі келетін ниет білдірсе, ал 90 пайызы көмекке шақырған жанайқай.

Суицидтік мінез құлық жас айырмасына да қатысты болады. Мысалы: өмірдің кризистік кезеңдері, жастық шақ және кәріліктің басталуы т.б.

Жалпы зерттеулердің көрсетуінше өзін-өзі өлтірудің көп бөлігі 40 пен 65 жас аралығында жасалады екен. Негізінен бұл жасқа келгенде суицидтік әрекетке итермелейтін факторлар: ажырасу, жақын адамын жоғалту, жұмыстан шығып қалу, қаржылай кризис, жанұяда баласының қайтыс болуы және т.б. жатады. Ал кәрілік жаста мынадый маңызды әлеуметтік психологиялық мәселелермен беттеседі. Жалғыздық, қызмет бабының аяқталуы, мүмкіндігін жоғалту, жолдастарынан, жанұясынан бөліну сонымен қатар депрессия шаршағандық пен үмітсіздікпен ұштасып жатады.

Сонымен қатар елдің экономикалық жағдайына да арақатынасының бар екені жалпы заңдылық.Мысалға айта кетсек, кенеттен банкротқа ұшырау суицидтік әрекетке барудың бірден бір жолы.

Жан күйзелісіне шыдай алмау, жағдайдан шығудың жолын таппау, үмітсіздікке бой алдыру мен жеке басының дағдарысы, проблемаларға байланып қалу осының бәрі айналып келгенде таңдауды тарылтып, өзіне-өзі қол салуға итермелейді.