Дәрістің мазмұны:
Химияны оқыту әдістемесінің зерттейтін мәселелері.
Химияны оқыту әдістемесінің міндеттері.
Химияны оқыту әдістемесінің құрылымы мен мазмұны.
Тірек сөздер: Химияны оқыту әдістемесі, мұғалімнің қызметі, химия мектепте.
Химияны оқыту методикасы зерттеу объектісі және әдістері жөнінен, ең алдымен, дидактикамен байланысты. Өзінің ең негізгі міндеті – химия пәнінен білім берудің мазмұнын анықтағанда химия ғылымының қол жеткен жетістіктеріне дидактикалық талдау және іріктеу жасайды. Химияның ғасырлар бойы жинаған білім қазынасынан оқушылардың жасына және өткендегі дайындығына сай келетін материалдарды таңдап алады.
Химияны оқыту методикасы – жасөспірімдерге жан-жақты тәрбие беру үшін тәрбие теориясының қағидаларына сүйенеді.
Әдістің мәнін ашу үшін ең алдымен оқытудың мақсатын және мұғалім мен оқушының іс-әрекетін ескереді. Оқыту әдістері дегеніміз – «белгіленген оқу мақсатына жету үшін мұғалімнің іс-әрекеті мен оқушы іс-рекетінің үйлесу түрлері, тәсілі».
Оқытудың мақсаттары мен құралдары тұрғысынан алғанда оқыту әдістері «мұғалімнің оқушыларды білім және білікпен қаруландыратын, адамгершілік көзқарас қалыптастыратын құралдары мен тәсілдердің жиынтығы».
Оқытудың мақсаты мазмұнын игеру арқылы жүзеге асады. Оқытудың әдістері, құралдары, іс-әрекеті осы сазмұнды меңгеруге бағытталған. Бұл тұрғыдан қарағанда «химияны оқыту әдістері химия ғылымының мазсұнынмен анықталады, өйткені әдіс дегеніміз – мазсұнның ішкі қозғалысы».
Химияны оқыту әдістері, ғылыми зерттеу әдістерімен ұштасып жатады, оқушылардың химия объектілерін танып-білу әрекетінің ерекшеліктерімен де сипатталады.
Оқыту әрекетінің бір бөлігі болғанымен, оқыту әдістерінің өздері күрделі жүйе құрайды. Олар жалпы әдістер, әдістер тобы және жеке әдістер болып үшке жіктеледі. Жалпы әдіс одан әрі оқушының таным-әрекетінің сипаты бойынша түсіндірме – иллюстративті, іздестіру (эвристикалық) және зерттеу әдістеріне тарамдалады. Бұлардың әрқайсысы білімнің бастауларына (қайнар көзіне), басқаша айтқанда оқыту құралдарына қарай сөз әдістерінің тобы, сөз – көрнекі әдістер тобы және сөз – көрнекі сарамандық әдістер тобына бөлінеді. Әдістер тобы одан әрі жеке әдістерге жіктеледі.
Өзін- өзі тексеретін сұрақтар:
Педагогикадан алған білімдеріне сүйеніп, орта мектептегі оқу пәндерінің атқаратын қызметін айтып беріңдер.
Химияны оқыту әдістемесін зерттейтін мәселелеріне тоқтал.
Химияны оқыту әдістемесінің міндеттерін ата.
Химияны оқыту әдістемесі неше бөліктен тұрады?
Пайдаланылған әдебиеттер:
Нұғыманұлы. Химияны оқыту әдістемесі. Алматы, «Рауан», 1993, 5-9 бет.
Дәріс № 3 - 4
Тақырыбы: Орта мектептегі химия курсының мазмұны мен құрылымы.
Дәріс мақсаты: Мектеп химия курсы мазмұны мен құрылымы мен таныстыру.
Дәрістің мазмұны:
Жалпы орта білім беру жүйесіндегі оқу пәні ретінде химияның орны.
Мектеп химия курсын құрудың ұстанымдары.
Тірек сөздер: оқу үрдісі, ғылыми негізі, ұстаным, ғылымилық, жүйелік,
индуктивті, дедуктивті.
Оқу пәндерінің мазмұнын ғылми негіздері деп атайды.
Қазіргі кездегі орта білімнің мазмұны мен құрылымын мынадай төрт жүйеге топтастыруға болады:
Химия негіздері мен химия технологиясының білім жүйелері.
Химиядан білім берудегі іскерліктермен дағдыларды қалыптастыру жүйесі.
Іс жүзінде жинақталған танымдық, қолданбалы тәжірибелер жүйесі.
Қоршаған орта мен арадағы қарым- қатынас жүйесі.
Ұстаным дегеніміз – пәнді құруға және оқытуға негіз болатын қажетті ереже.
Негізгі ұстанымдар:
Ғылымилығы, жүйелігі, түсініктілігі, тарихи ұстаным, көрнектілігі, сарамандылықпен байланысы.
Химияны оқыту методикасының негіздерінде оқу материалының көлемін және қиындығын реттеудің мынадай жалпы педагогикалық талаптары келтірілген: мазмұнның тұтастығы, ғылыми дәлдігі және құндылығы, оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай келуі, оқу жоспарындағы сағат санының ескерілуі, көпшілік мектептің жағдайына сәйкестігі, халықаралық стандартпен үйлесімділігі.
Бұлар оқу пәндерінің бәріне тиесілі жалпы талаптар. Мектептегі химия курсының мазмұнын іріктеудің кейбір өзіндік негіздері химиядан сабақ беру методикасында талданған. Химия ғылымының даму барысында теориялық деңгейінің көтерілуіне байланысты негізгі ұғымдарының мағынасы кеңейіп, тереңдейді.
Өзін- өзі тексеретін сұрақтар:
Химияның оқу пәні ретінде алатын орнын қалай сипаттауға болады?
Химия курсын құрудың ғылыми негізіне не жатады?
Химия курсын құруда қандай ұстанымдар басшылыққа алынады?
Химия курсының мазмұнына нелер кіреді?
Химия курсын құрудағы теориялар мен заңдардың ролі қандай?
Пайдаланылған әдебиеттер: 1. Нұғыманұлы И. Химияны оқыту әдістемесі. Алматы, 1993, 1 бөлім,ІІІ тарау 25-26 бет.
2. А. Мырзабайұлы. Химияны оқыту әдістемесінің педагогикалық негіздері. Алматы,
2004, 1 бөлім, IV - тарау, 41-42 , 47-48 бет
Дәріс № 5
Тақырыбы: Химиялық ұғымдарды қалыптастыру.
Дәріс мақсаты: Мектеп химия курсындағы маңызды ұғымдармен, олардың әдістемелік
негіздерімен, түсіну түрлерімен таныстыру.
Дәрістің мазмұны: Ұғымдарды қалыптастыру үрдісі.
Ұғымдарды қалыптастырудың әдістемелік кезеңдері.
Ұғымдарды меңгеру үрдісі.
Дүниенің ғылыми сипатын қалыптастырудағы химиялық ұғымдардың ролі.
Тірек сөздер: таным үрдісі, ұғым, заттарды жіктеу.
1. Таным үрдісінде теориялық түсініктеме таным теориясы арқылы беріледі. Таным теориясы бойынша танылмайтын заттар – тек құбылыста жоқ әлі де танылмаған заттар ол да ертелі кеш танылады.
2. Ұғымдарды қалыптастыру үш кезеңнен тұрады: бірінші әзірлік кезеңі, ол – қалыптастыратын ұғымның тірегі; екінші кезеңде ұғымның алғаш қалыптасуы іске асырылады; ал үшінші кезеңде ұғымды кейінігі таным үрдісінде қолданумен және көлемі мен мазмұны бойынша оны дамытумен сипатталады.Химиялық заттар, құбылыстар бірімен – бірі тығыз байланысты ұғымдар жүйесінен тұрады, оларды жете түсінбей, ғылымның мазмұнын игеруге толық мүмкіндік болмайды. Орта мектептің бейорганикалық , органикалық , жалпы химия курсын меңгеруде алғашқы химиялық ұғымдарды жете түсінудің оқу – тәрбиелік маңызы өте зор.
Химияда «зат» деген ұғымның мәні аса кең әрі терең. Барлық заттар өзгеріске ұшырайды. Осы өзгерістер «химиялық құбылыс» немесе «химиялық реакция» деп аталып, жаңа ұғымдар береді. сонымен бірге заттың ұсақ бөлшектері молекула, одан ұсақ бөлшектер атомдар туралы мағлұмат беріледі. Молекула әр түрлі атомдардан құралған күрделі затты түзеді деп қарастырылады. Осыдан кейін «қоспа» және «таза зат» ұғымдарына қайта оралады.
3. Оқушылардың оқу – танымдылық дамуына сәйкес ұғымдарды меңгерудің төрт жолы бар:
1. Жеке ұғымдарды олардың белгілеріне қарай, басқа ұғымдарға байланыссыз меңгеру.
2. Белгілі жүйедегі ұғымдарды жалпы ұғымдар жүйесімен байланысты білім деңгейіне қарай типтік мысалдарға сәйкес пайдалана білу. Ол да еске түсіру деңгейін көрсетеді.
3. Білімнің үшінші деңгейінде біріне– бірі өзара байланыссыз тұтас жүйе құрайды. Білім аса толығып жаңа сапаға ие болады. Ол негізінен сол жүйенің ішінде қайта құрылып, жеңіл белсендіріледі де, оны оқушылар химиялық білімнің белгілі саласына қолданады.
4. Білімнің төртінші деңгейінде дамуы жоғары сатыға көтеріледі де, білім жүйе ішінде қомақты нәруызға айналады. оқушылар білімі осы деңгейде жаңа сапаға ие болып, белгісіз факторларды да болжап айта алатын болады.
Өзін- өзі тексеретін сұрақтар:
Таным теориясы тұрғысынан ұғымды қалай түсінеміз?
Ұғымдар қалыптастыру қалай жүзеге асады?
Ұғымда жүйелеудің ролі қандай?
Ұғымға анықтама қалай беріледі?
Ұғым қандай тәсілдермен меңгеріледі?
Дүниетанымдық көзқарастар қалыптастыруда химиялық ұғымдардың рөлі қандай?
Достарыңызбен бөлісу: |
