Жаратылыстану-математика факультетінің деканы

Барлығы – 90 сағат

Орал 2011 ж.

Кафедра меңгерушісі: _____________________ _{_____________________}

(аты-жөні) (қолы )
_____________ факультет оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында қарастырылды

“ __“ _________ 200 ж. № хаттама

(аты-жөні) (қолы )

Курс бағдарламасына (Sillabus) 200_ / 200_ оқу жылында енгізілген өзгертулер мен толықтырулар.
Курс бағдарламасына келесі өзгертулер (толықтырулар) енгізілді:

______________________________________________________________

______________________________________________________________

______________________________________________________________

______________________________________________________________
Курс бағдарламасы __________________ кафедрасының отырысында қарастырылып мақұлданды.

“___” ______________200__ ж. № __хаттама.

(қолы) (аты-жөні)

_________________институт оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында бекітілді

“___” ___________ 200_ ж. № __ хаттама.

кеңесінің төрағасы _______________ ____________________

(қолы) (аты-жөні)

1. 11«Жануарлар және қоршаған орта» (Жануарлар экологиясы) пәнінің типтік оқу бағдарламасы Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің «Білім» тобындағы мамандықтар бойынша Оқу-әдістемелік секциясы жасаған және ұсынған.

ҚР Білім және ғылым министрлігінің 3.08. 013 – 2005 Республикалық жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім жөніндегі Кеңес жиналысының Хаттама шешімімен бекітілген және пайдалануға рұқсат етілген.

Университет кітапханасы, «Биология және экология» кафедрасында сақталады.
2. «Жануарлар және қоршаған орта» курсының бағдарламасы (SYLLABUS).

Оқытушы (оқытушылар) туралы мәлімет

Оқытушы: Булатова Қанжан Беймұханқызы

Офис: «Биология және экология» кафедрасы

Жұмыс мекен-жайы: Жаратылыстану-математика факультеті, Достық даңғылы 121

Жұмыс телефоны: 50-35-49

Е-mail: Kanzhan_46@ mail.ru
Пән туралы мәлімет

«Жануарлар және қоршаған орта» пәні

Тоқсан 15 оқу аптадан және 2 апта сессиядан тұрады.

Аптасына 2 кредит-сағат жоспарланады, оның әрбір кредит-сағат екі байланыс сағатынан (дәріс) және оқытушының басқарумен жүретін магистранттардың өзіндік жұмысынан (ОЖМӨЖ, МӨЖ) тұрады.
Кредиттің аптаға бөліну кестесі (2 кредит мысалында келтірілген):

Жануарлардың бір-бірімен және қоршаған орта компоненттерімен қарым-қатынасын зерттеу.

- Дағды мен іскерлік жүйесін және табиғатпен екі ортадағы қарым-қатынасты қалыптастыру

- Экологиялық мәдениеттілікті қалыптастыру;

- Биоценоз, экожүйелердегі уақыт пен кеңістікке байланысты туындайтын өзгерістер;

- Халықаралық қоршаған ортаны қорғау бағдарламасын оқып, білу.
Курстың мазмұны:

Жануарлардың көптүрлілігі, қоректенуі мен оның құрамын анықтау, абиотикалық жағдайлар, биотикалық байланыстар, көбею, мінез-құлық, миграциясы мен ареалы жылдың әр мезгілінде өзгеріп отырады. Сондықтан жануарлардың популяцияларын зерттеуге көңіл бөлінеді. Жануарлардың таралуы мен кездесу жиілігі, басымдылық дәрежесі, тығыздығы, жамылғы сапасы, биомассасы және өнімділігі қарастырылады.

Зоология, экология, өсімдіктер экологиясы, эволюциялық ілім, география, физика, химия, математика т.б. жаратылыстану, сонымен қатар құқық, экономика, философия курстарының теориялық материалдарын білуге тиісті.

Студенттер, «Жануарлар және қоршаған орта» курсынан алған білімдерін дипломдық жұмыс жазу барысында және келешектегi ғылыми-зерттеу және ҚР ЖОО-да осы мамандықтар бойынша білім беру және тәрбиелеу, яғни педагогикалық жұмыстарында пайдалана алады.

1. Курстың пәні, мақсаты мен міндеті

2. Жануарлар мен қоршаған орта арасындағы қарым-қатынастар және оның заңдылықтары

3. Қоршаған ортаның организмдерге әсер ету жолдары мен тәсілдері

1. Жануарлар мен қоршаған орта арасындағы қарым-қатынастардың қысқаша зерттелу тарихы

2. Тіршілік орта, оның компоненттері.

1 СӨЖ мазмұны: Жануарлар мен қоршаған орта-жануарлар экологиясын зерттеу әдістері.

Семинар 1. Жануарлар және қоршаған орта

мазмұны:

1.Жануарлардың тіршілік ортасы және орта факторлары

2. Жануарлар арасындағы өзара байланыстар және қарым-қатынас формалары

3. Насекомдардың орта факторларына жауап беру реакциясы

2. Орта факторларының комплексті әсері

Потапов И.В. «Зоология с основами экологии животных» М,2001, 292 б.

Шилов И.А. ЭкологияМ.,»Высшая школа» 2000, 509 бет

Яхонтов В.В. « Экология животных » М., 1964.,457 бет

№ 2 дәріс

1. 
   Азықтың негізгі типтері
   
2. 
   Азықты аулау тәсілдері. Жануарлардың азыққа мамандануы
   
3. 
   Азық қоршаған орта факторы ретінде және жануарларға әсері
   

1. 
   Азықтың жануарлардың өсуіне, дамуына, тірі қалуына әсері
   
2. 
   Маусымдық және жастық азық құрамының ауысуы
   

1. Жануарлар өміріндегі судың маңызы

2.Гидробионттардағы су-тұздың алмасуы

3. 
   Құрлық жануарлардағы судың алмасу ерекшелігі.
   
4. 
   Құрлық жануарлар азығы құрамындағы минералды заттар
   

1.Насекомдар организмінде ылғалдылықты сақтау ерекшеліктері.

2.Насекомдардың ылғалды жерге жиналуы және ағзадағы суды реттеу

СӨЖ 4 Құрлық-әуе кеңістігіндегі насекомдардың судың тапшылығына бейімділіктері.

Әдебиет: Наумов Н.П. « Экология животных», М., 1963 ., 617 бет

Потапов И.В. «Зоология с основами экологии животных» М,2001, 292 б.

Шилов И.А. ЭкологияМ.,»Высшая школа» 2000, 509 бет

Яхонтов В.В. « Экология животных » М., 1964.,457 бет

Бей-Биенко Г.Я. Общая энтомология М., «Высшая школа» 478бет

3 апта

№3 дәріс

1. Газ алмасудың маңызы. Су және құрлық жануарларындағы газалмасу

2. Қоршаған ортадағы энергия түрлері және энергия алмасу

3.Ультракүлгін сәулелердің және жарықтың маңызы

1. 
   Насекомдардың таралуына желдің әсері және олардың мінез- құлық ерекшеліктері
   
2. 
   Насекомдардың дамуына, мінез-құлқына ,өсімділігіне жарықтың әсері
   

1. Жарық және жануарлар мінез-құлықтары

2. Насекомдардың фотопериодтық реакциясы

3. Жарық және биологиялық ырғақ

Түрлердің экологиялық икемділігі және популяция тіршілігі

2. Тұщы су биоценозының жануарлары

3. 
   Батпақ жануарлары
   

Потапов И.В. «Зоология с основами экологии животных» М,2001, 292 б.

Шилов И.А. ЭкологияМ.,»Высшая школа» 2000, 509 бет

Яхонтов В.В. « Экология животных » М., 1964.,457 бет

Бей-Биенко Г.Я. Общая энтомология М., «Высшая школа» 478бет

4 апта

№4 дәріс

1. Жануарлар тіршілігіне қоршаған орта температурасының маңызы

2. Орта температурасының өзгерісіне бейімділіктер (мінез-құлық,т.б.)

3. Орта температурасына байланысты жануарлардың экологиялық топтары

1.Насекомдардың салқынға шыдамдылығы және қысқы ұйқыға физиологиялық дайындығы

2. Онтогенез жылдамдығына температураның әсері

СӨЖ №7. Пойкилотермді және гомойотермді жануарлар

№4 семинар. Тіршілік орта ағындары және қысым.

1. 
   Жануарлар тіршілігіне су және әуе ағындарының маңызы және оған бейімділіктер
   

1. 
   Насекомдардың атмосфералық қысым мен бұлттылыққа реакциялары
   
2. 
   Климаттық жағдайлардың және кезеңдердің экологиялық маңызы
   

Потапов И.В. «Зоология с основами экологии животных» М,2001, 292 б.

Шилов И.А. ЭкологияМ.,»Высшая школа» 2000, 509 бет

Яхонтов В.В. « Экология животных » М., 1964.,457 бет

Бей-Биенко Г.Я. Общая энтомология М., «Высшая школа» 478бет

5. 
   апта
   

2. Топырақ. Жер асты сулары

3. Қар жамылғысы. Мәңгілік мұздықтар мен мұз жабындысы

ОЖСӨЖ №9. Насекомдар үшін топырақтың маңызы

1. 
   Топырақ құрылымы, химизмі, су және ауа режимінің маңызы.
   
2. 
   Топырақ насекомдарының құрылысы мен мінез-құлықтарының ерекшеліктері.
   

№5 семинар. Биологиялық цикл

1. 
   Климаттың жануарлардың тіршілік цикліне әсері.
   
2. 
   Тәуліктік, маусымдық және көпжылдық циклдер.
   

1. 
   Экологиялық қуыс
   
2. 
   Насекомдардың тіршілік формалары және оның классификациясы
   

Потапов И.В. «Зоология с основами экологии животных» М,2001, 292 б.

Шилов И.А. ЭкологияМ.,»Высшая школа» 2000, 509 бет

Яхонтов В.В. « Экология животных » М., 1964.,457 бет

Бей-Биенко Г.Я. Общая энтомология М., «Высшая школа» 478бет

6 апта

№6 дәріс

1. 
   Жануарлардың бағдарлау қасиеттері және түрлері.
   
2. 
   Жарықсезгіштік және көру
   
3. 
   Дыбыс және есту
   
4. 
   Химиялық жағдайды сезімділігі
   

1. 
   Тері – сипап/сезу.
   
2. 
   Электрлі және электромагнитті сезімталдық
   

1. Жануарлардың мұхит-теңіз аймақтарында таралуы, тіршілік жағдайы және экологиялық топтары.

2. Құрлықта таралуы және тіршілік жағдайлары.

СЖСӨЖ №12. Жануарлардың тұщы суларда таралуы және тіршілік жағдайлары

СӨЖ №12. Насекомдардың аймақты таралуы

Әдебиет: Наумов Н.П. « Экология животных», М., 1963 ., 617 бет

Потапов И.В. «Зоология с основами экологии животных» М,2001, 292 б.

Шилов И.А. ЭкологияМ.,»Высшая школа» 2000, 509 бет

Яхонтов В.В. « Экология животных » М., 1964.,457 бет

Натали В.Н.Зоология беспозвоночных, М,1975,10-16,131,137б

Шарова И.Х.Зоология беспозвоночных М,1999.,5-9,91-98,149-152 бет

АбдурахмановГ.М.,ЛопатинИ.К., Ш.И.Исмаилов «Основы зоологии и зоогеографии» М., 2001

7. 
   Апта
   

1. 
   Түрішілік құрылым.
   
2. 
   Түртармағы. Географиялық популяция
   
3. 
   Экологиялық популяция
   
4. 
   Элементарлы немесе жергілікті популяция
   

1. 
   Биологиялық раса, түр және жаңа түрлердің пайда болуы
   
2. 
   Изоморфизм құбылысы
   

№7 семинар Популяция құрамы

1. Түрдің полиморфизмі, оның популяциядағы маңызы.

2. Биологиялық расалар. Жыныстық топтар

1.Жеке дара, популяция және түрлердің тіршілік ортасы және ареалы

2.Паразитті түрлердің ареалдарының ие ареалдарына тәуелділігі

СӨЖ № 14 Түр, популяция ареал шекаралары және өзгерісі

Әдебиет: Наумов Н.П. « Экология животных», М., 1963 ., 617 бет

Потапов И.В. «Зоология с основами экологии животных» М,2001, 292 б.

Шилов И.А. ЭкологияМ.,»Высшая школа» 2000, 509 бет

Яхонтов В.В. « Экология животных » М., 1964.,457 бет

8. 
   апта
   

1.Жануарлардың тіршілік әрекеті және территорияны қажет етуі

2. Жеке немесе семьямен тіршілік етуі

3. Топ болып (колония, үйір) тіршілік ету

4.Түрішілік қатынастардың ерекшелігі

ОЖСӨЖ №15 Популяцияның сандық динамикасының заңдылықтары

1. 
   Насекомдардың сандық ауытқу ерекшеліктері
   
2. 
   Сандық динамиканың негізгі теориясы
   

№8 семинар Түрлердің сандық динамикасы

1. 
   Жануарлардың сан мөлшерінің ауытқуы
   
2. 
   Түрлердің өсімталдылығы
   
3. 
   Шығыны (өлімі)
   

1. Популяцияның сандық динамикасы және оған әсер ететін факторлар.

2.Популяцияның түрлі тығыздығына қарай қоршаған орта факторларына организмдердің өзіндік әсері

СӨЖ №16 Популяция санының ауытқуларына математикалық моделдеу принциптерін қолдану

Әдебиет: Наумов Н.П. « Экология животных», М., 1963 ., 617 бет

Потапов И.В. «Зоология с основами экологии животных» М,2001, 292 б.

Шилов И.А. ЭкологияМ.,»Высшая школа» 2000, 509 бет

Яхонтов В.В. « Экология животных » М., 1964.,457 бет

8. 
   апта
   

1.Популяцияның жастық құрамы

2. Популяция динамикасының типтері

3. Географиялық ерекшеліктері

1.Адам іс-әрекеттері нәтижесінде насекомдар санының және ареалының өзгеруі

2.Насекомдардың адам тіршілігіне қарай бейімділіктері

СӨЖ №17 Популяция санының ауытқуларын анықтауда ауытқу механизмдерінің нәтижелерін қолдану

№9 семинар Бірлестік экологиясы: Өсімдік және жануар

1.Түраралық қатынастардың негізгі формалары

2.Жануарлардың өсімдіктер тіршілігінде және өсімдіктер эволюциясында

алатын орны

3.Жануарлар мен өсімдіктер арасындағы байланыстар

1. 
   Насекомдардың өсімдіктермен байланысы
   
2. 
   Насекомдар арқылы өсімдік ауруларының таралуы
   

Потапов И.В. «Зоология с основами экологии животных» М,2001, 292 б.

Шилов И.А. ЭкологияМ.,»Высшая школа» 2000, 509 бет

Яхонтов В.В. « Экология животных » М., 1964.,457 бет

Натали В.Н.Зоология беспозвоночных, М,1975,10-16,131,137б

Шарова И.Х.Зоология беспозвоночных М,1999.,5-9,91-98,149-152 бет

Бей-Биенко Г.Я. Общая энтомология М., «Высшая школа» 478бет

8. 
   апта
   

1. 
   Жыртқыштардың бейімділігі
   
2. 
   Жемтіктің қорғануға бейімділігі
   
3. 
   Жыртқыштар мен жемтіктің сандық динамикаға әсері
   

1. 
   Мутуализм, комменсализм
   

№10 семинар Паразит және ие

1. 
   Паразитизм типтері. Паразит – ие коадаптациясы.
   
2. 
   Симбиотикалық және антибиотикалық қатынастар эволюциясы
   
3. 
   Паразиттердің өз иелерінің сандық динамикасын анықтаудағы маңызы
   

1. 
   Паразитизм және бейімділік
   

Потапов И.В. «Зоология с основами экологии животных» М,2001, 292 б.

Шилов И.А. ЭкологияМ.,»Высшая школа» 2000, 509 бет

Яхонтов В.В. « Экология животных » М., 1964.,457 бет

Натали В.Н.Зоология беспозвоночных, М,1975,10-16,131,137б

Шарова И.Х.Зоология беспозвоночных М,1999.,5-9,91-98,149-152 бет

Бей-Биенко Г.Я. Общая энтомология М., «Высшая школа» 478бет

8. 
   апта
   

1. 
   Бірлестіктер (биоценоздар), ондағы түрлердің негізгі қатынастары
   
2. 
   Табиғат зоналарындағы бірлестіктер
   

1. 
   Насекомдардың түраралық аймақтық топтары
   
2. 
   Насекомдар адамға қажетті өнім дайындаушылар
   
3. 
   Насекомдардың биотехнологиясы
   

1. Биоценоз құрылымы, сипаттамасы.

2. Биоценоздағы қорек тізбегі.

3. Биоценоздағы насекомдардың ролі