Жарақаттар хирургиясы травма және травматизм жөніндегі түсініктер

елеулі түрткі болды. Осы себепті жарақаттар (травмалар) хирургияның ең

үлкен де әртүрлі салаларының бірі болып отыр.
Жарақат немесе травма (грекше trauma деген сөзден) деп тіндер мен

ағзаларда анатомиялық және функционалдық өзгерістер тудыратын,

жарақаттанған организмнің жергілікті және жалпы реакцияларымен қатар

жүретін сыртқы агенттің бір мезетте және кенетен болатын әсерін

(механикалық, физикалық, психикалық, химиялық) атайды. Жарақат немесе

травма деп организмге кенеттен және күшті әсер ететін агенттерді ғана

емес, сонымен қатар, әлсіз де біркелкі сыртқы тітіркендіргіштердің де

әсерін атайды. Бұл жарақаттар әдетте созылмалы травмаға әкеп соқтырады.

Кез-келген жарақат фактордың организмге әсер ету сәтінде қауіпті

болуы немесе осы травмадан кейінгі асқынулармен қауіп тудыруы мүмкін.

Асқынулар мен қауіпті жағдайлар төмендегі басты факторларға

байланысты:

1. Травмаға әкеп соқтырған фактордың сипатына;

2. Аталған травманың даму механизміне;

3. Жарақаттаушы агенттердің әсеріне ұшырайтын тіндер мен

ағзалардың анатомо-физиологиялық ерекшеліктеріне;

4. Жарақатқа ұшыраған ағзаның тіндерінің жағдайына (сау немесе

дертті тіндер);

5. Жарақат болған сыртқы ортаның жағдайына.
Кез-келген травма жаралының организмінде, оның жалпы жағдайының

күрт нашарлауына әкеп соқтыратын әртүрлі өзгерістер тудыратын

болғандықтан, жарақаттаушы агенттің жаралының организміне әсер ету

механизмін зерттеу қажеттігі туындады. Мұның өзі жалпы хирургияның

құрамынан арнаулы жарақаттар туралы ғылымның - травматологияның

бөлініп, өз алдына дербес ғылым болып қалыптасуына негіз болды.

Травматология клиникалық пән ретінде адам денсаулығын қалыпқа

келтірумен айналысады, хирургия, ортопедия, физиотерапия мен емдік дене

шынықтырумен тығыз байланысты. Сонымен қатар, травматология

жарақаттардың болу себептерін, травматизммен және оның салдарымен

күресу әдістерін зерттейді, әлеуметтік қамсыздандырумен, еңбектік

сараптаумен, еңбек гигиенасымен, еңбекті қорғаумен және техника

қауіпсіздігімен де байланысты.

Жарақатты тудыратын сыртқы фактордың сипатына байланысты

жарақаттардың мынадай түрлері бар: механикалық, физикалық, химиялық,

биологиялық және психикалық.