Жансүгіров атындағы жму хабаршысы №4 / 2015



жүктеу 2,17 Mb.
Pdf просмотр
бет54/68
Дата10.11.2018
өлшемі2,17 Mb.
#18800
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   68

     
 
 
114 
 
І.Жансүгіров атындағы  ЖМУ  ХАБАРШЫСЫ   № 4  / 2015     
 
Интегрирующей  семой  в  приведенных  выше  значениях  слов  является 
общепринятая сема «общность, единство». Но в поэме О.Сулейменова в слове народ 
на  первый  план  выходят  авторские  семы  «  Родина,  первый,  победа,  величие, 
осуществление давней мечты». Родина – это еще одно понятие, объединяющее всех 
героев  в  общий  род,  поэтому степь в  поэме  автор  называет  матерью,  Родину  – 
женщиной. Своя, родная земля, степь – один из центральных концептов поэмы, что 
отражает приоритеты национальной картины мира. 
Еще  шире  в  поэме  значение  местоимения  мы:  это  человечество,  значит 
Гагарин  -    представитель  всего  человечества.  Вот  почему  «Земля,  поклонись 
Человеку!». 
          Именно  с  земли  человек  смотрит  всегда  на  небо,  видит  звезды,  «вчерашние 
туманные»  и  «сегодняшние  яркие».  Здесь  можно  отметить  изменение  значения 
концепта  «звёзды».  Вначале,  далеко  до  полета,  эти  звезды  «туманные»,  холодные, 
чужие  и  недосягаемые,  сегодня,  после  полета,  они  уже  яркие,  живые,  такими  их 
сделал  человек.            Далее  в  четвёртой  части  встречаем    «до  сегодняшних  близких 
звёзд»  и  «до  сегодняшних  взятых  звёзд».  Теперь  тайна  звёзд  почти  разгадана,  они 
стали  намного  ближе,  потому  что  до  них  долетел  человек,  он  взял  эти  звёзды, 
буквально  дотронулся  до  них  руками.  Теперь  человек  без  страха  смотрит  на 
маленькие мерцающие точки на ставшем близким небе. Так сочетание слова звёзды 
с прилагательными яркий, близкий, взятый изменило значение концепта «звёзды». 
Своеобразно представлен в поэме концептвремя.Реальное историческое время 
О.Сулейменов  разделил  на  два  огромных  по  протяженности  века:  первый  век  – 
предыстория, когда человек с суеверным страхом смотрел на чужие небеса и когда  
впервые осознанно обратил свои глаза и руки к небу. А Гагарин «оторвал от земли 
историю человека»,  «это стало началом  Второго Великого Века». Границей  веков 
явилось  время  покорения  космоса  человеком.О.Сулейменов  персонифицирует 
Землю,  наделяя  её  всеми  особенными  характеристиками  живого  человека.  Она 
прожила  долгую  жизнь,  по  Сулейменову,  она  прожила  первый  век,  полный 
невежества, войн, когда человек поклонялся земле и был благодарен тому, что живёт 
и творит на ней.  
 
Это долгий тяжёлый путь,  
 
Это жизнь, 
 
И твоя и чужая – наша. 
 
Первый век –  
 
Время поисков, 
 
Не забудь, 
 
Как поиск порою бывает 
 
Страшен.    (1, 223) 
Это всё позади, теперь путь земной продлился к самым звёздам: 
 
Я прошу: 
 
Человечество, не забудь, 
 
Что ты стало сегодня 
 
Значительно старше    (1, 224)  
Именно  полет  человека  в  открытый  космос  ознаменовал  для  Земли  начало 
второго века, века открытий и побед. 
Из  анализа  поэмы  видно,  что  человек,    находясь  в  центре  неразрывного 
единства  пространства  и  времени,    не  только  определяет  все  окружающие  его 
предметы  и  явления,  но  и  изменяет  их.  Это  отражается  в  пересечении  полей 
концептов  человек,  пространство  и  время,    а  это  в  свою  очередь  позволяет  нам 
говорить  о  неразрывности  рассматриваемых  элементов  концептосферы  О. 
Сулейменова. 


     
 
 
115 
 
І.Жансүгіров атындағы  ЖМУ  ХАБАРШЫСЫ   № 4  / 2015     
 
Таким образом,  на основе анализа даже ограниченного языкового материала 
одной  небольшой  поэмы  можно  говорить  о  том,  что  связь  концептов  время  и  
человек,  а  также  пространство  (земля)    в  произведениях  О.Сулейменова    явно 
представлена в тексте и проявляется в их взаимодействии, взаимном раскрытии, при 
котором представители одного концепта указывают на наличие другого. Это еще раз 
подтверждает,  что  рассмотренные  концепты  составляют  основу  концептосферы 
О.Сулейменова, которые автор наполняет индивидуальными элементами значения. 
 
ЛИТЕРАТУРА 
1.  Сулейменов О. Преодоление. Стихи и поэмы. А-А., 1987. 
2.  Володина 
Н.В. 
Концепты, 
универсалии, 
стереотипы 
в 
сфере 
литературоведения. М.: Флинта, Наука, 2010. 
3.  Ожегов С.И. Словарь русского языка. М., 1972. 
 
ӘОЖ 39
(
594)
 
ШОҚАН ТУРАЛЫ ЖАЗЫЛМАҒАН ДЕРЕКТЕР  
 
З.С. Сламбеков, т.ғ.к., доцент 
І. Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті, Талдықорған қ. 
 
Қазақ жерін Ресей империясының отарлау саясаты мәнінің әлі де, жан жақты 
зерттелмеуі  салдарынан,  қазақ  халқының  өткен  кезеңдерінің  көлеңкелі  тұстары 
баршылық.  Соның  ішінде,  Х1Х  ғасырдың  ортасында  өмір  сүрген,  алғаш  қазақтан 
шыққан  ғалым  Шоқан  Шыңғысұлы  Уәлихановтың  саяси-қоғамдық  қызметі  және 
өмірі. Аталмыш мақалада автор Ш.Уәлихановтың өліміне қатысты, айтылмай келген 
деректі, сол кездегі саяси жағдайлармен байланыстыра ұсынады.  
В  истории  казахского  народа  есть  белые  пятна,  которые  образовались  в 
результате  неполного  изучения  колонизации  казахских  земель  Российской 
империей.  В  том  числе,  жизнь  и  общественно-политическая  деятельность  первого 
казахского  ученого  Х1Х  века  Чокана  Валиханова.  В  данной  статье  автор 
рассматривает  неопубликованные  источники  связанные  со  смертью  Ч.Валиханова 
связывая политическим положением того времени. 
In the history of the Kazakh people have white spots, which were formed as a result 
of  an  incomplete  study  of  colonization  of  Kazakh  lands  by  the  Russian  Empire.  In 
particular,  the  life  and  political  activity  of  the  first  Kazakh  scientist  1  century  Ciocan 
Valikhanov. In this article the author examines unpublished sources related to the death of 
Ch.Valikhanov linking the political situation of the time. 
Кілт сөздер: Қазақстан тарихы, дерек, ресей империясы, отарлау саясаты. 
  
Қазақ  халқының  ұлт  болып  қалыптасуының  рухани  бастауының  алыптары  
Ыбырай  Алтынсарин,  Шоқан  Уәлиханов  және  Абай  Құнанбаевтар  сол  заманның 
тарихи сұраныстарынан туындаған тұлғалар болатын. ХХ ғасыр басында   халқының 
мұңы мен зарын терең  түсінген, азаматтық мақсаты мен борышын  
«Қараңғы қазақ көгіне өрмелеп шығып күн болам, 
Қараңғылықтың  кегіне  күн  болмағанда  кім  болам»  -  деп,  жалынды  ақын 
Сұлтанмахұмұт Торайғыров армандаған қазақ аспанына Шоқан Уәлиханов дәстүрлі 
көшпелі  қоғамнан,  ресей  империясының  отарлау  саясаты  нәтижесінде  батыс 
мәдениетіне біртіндеп жақындау барысында сүрген өмірі аққан жұлдыздай болса да, 
халқына  сіңірген  еңбегі  мен  ғылымдағы  алатын  орыны    жарқырап  шыққан  күндей 
болды. 


жүктеу 2,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   68




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау