Ж. З. Оразбаев, Т. Е. Ермеков, М. В. Долгов

Шаруашылық тұрмыстық қалдықтардың құрамында майы бар заттардан тұратын болса және концентрлен түрде берілетін болса, сепарациялау процесін қатты магнитті кендерді сепарациялау ретінде қарастыруға болады.

Құрғақ сепарациялау үшін қатты магнитті кендердің өнімділігі мына формула бойынша есептеледі:

n – негізгі сепарация үшін барабандар саны;

L – барабанның ұзындығы;

v – ауысу жылдамдығы (1м/с қабылданады);

б –ҚТҚ тығыздығы, т/м³;

d₂,d₁ – ҚТҚ дәндерінің ең төмеңгі диаметрі, мм (білікті емес материал үшін = 0,01);

а – эмпириялық коэффициент;

в – эмпириялық коэффициент

Қолдағысы:

Q = 100т/с

L =1,2м (БМ 12/10 электр магнитті барабаны үшін)

Б = 7,8 т/м³ (темір үшін);

d₁ =150 мм (консервтік банканың көлемі)

d₂ = 0,01 d₁₌1,5 мм

Кестеден: а = 1, в = 1

Негізгі сепарациялау үшін барабандардың санын табамыз:

n=Q/ (0,82 (L-0,1) v(d₁-d₂/ lg d₁/d₂) a·b) (1.17)

L= 2,5м үшін (БМ/250 магнитті барабандарының сепараторы, өнімділігі 180 т/с).

1.11-кесте – БМ12/10 электрмагнитті барабанның техникалық сипаттамасы

1.12-кесте – ПБМ 90/250 сепаратордың техникалық сипаттамасы (магнитті барабанның)

Ұнтақтауға арналған жабдықты таңдау.

Тісті екі білікті уатқыштар ҚТҚ ірі және орташа ұнтақтауға арналған.

Тісті екі білікті уатқыштар өнімділігі каталогтан алынады. Оны сондай-ақ мына формула бойынша есептеуге болады:

D – біліктерінің диаметрі;

n – біліктерінің айналу жылдамдығы, айн./мин;

L – біліктерінің ұзындығы, м;

S – біліктер арасындағы маңылаудың ені, м;

 – материалдың тығыздығы, т/м³;

 = 0,25+0,58 – материалды қопсытудың коэфициенті.

Біліктерінің диаметрін D=(2+4)d _max формула бойынша табады, мұндағы d_max – басылатын материалдың ірілігі. Материалдың ірілігіне қарай қосымшадан уатқышты (d_max = 200мм), біліктерінің диаметрін D=(2-4)d _max = 400-800 мм таңдаймыз.

Қосымшадан тісті уатқышты таңдаймыз. Алға қойылған міндет үшін ДДЗ-3м және ДДЗ-6 уатқыштары дәл келеді. Олардың техникалық сипаттамалары 1.13-кестесінде көрсетілген.
1.13-кесте – ДДЗ-3м және ДДЗ-6 уатқыштарының техникалық сипаттамалары

Байыту үшін жабдық таңдау.

Даңғырлау арқылы ҚТҚ барлық шикізаты ұсақ және іріге бөлінді, екеуі де ауыр және жеңіл компоненттерден тұрады. ҚТҚ ауыр және жеңіл компоненттерін бөлу үшін шикізаттың екі ағыны да пневматикалық байытуға ұшыратылады. Пневматикалық байыту үшін сепараторлар және пневматикалық тұндыру машиналары қолданылады. Пневматикалық сепараторлардың өнімділігі байытылатын ҚТҚ ірілігіне тәуелді. Өйткені жеңіл компоненттердің саны жалпы санының 80% құрайды, онда 100 т/с өнімділік кезінде өнімділігі 100 т/с төмен емес пневматикалық сепараторларды (тұндыру машиналарын) алуға болады.

1.14-кесте – СП және СПБ тұрпатты пневматикалық сепараторлардың техникалық сипаттамалары

1.15-кесте – ПОМ-2А пневматикалық тұндыру машинасының техникалық сипаттамасы

Көмекші жабдықтың есебі.

Шаң-тозаң аулау үшін жабдықты таңдау және есептеу.

Жеңдік сүзгілер РФГ-У пневматикалық байыту машиналарынан соң ауаны тазарту үшін қолданылады.

Жеңдік сүзгінің өнімділігі мына формула бойынша анықталады:
V=F₀  q, м³/ч (1.19)
мұндағы F₀ – сүзгі бетінің сүзіндісі,м²;

q – өзіндік өнімділігі (180-200м³/ч, м²).

Шанақтар мен әртүрлі сыйымдылықтарды таңдау және есептеу.

б – материалдың төгілген массасы , т/м³;

 – шанақты толтыру коэфициенті(0,8-0,85).

Шанақтың пирамидиальды бөлігінің биіктігі:

В – шанақтың жүктеу саңылауының ені, м (в=300+600мм);

Электрлік сепараторлардың сапасын қажетті деңгейге дейін арттыру немесе оның өнімділігін арттыра отырып сепараторды модерлендіру керек.

Шикізат және алынатын бойынша сандық көрсеткіштер (орташаландырылған мағыналар):

Шикізаттың түсуі – 100 тонн/сағат;

Алынғандары (қайтадан қолдану үшін бөлінген бастапқы шикізат) – 78-87 тонн/сағат;

Қағаз – 18-20 тонн/сағат;

Полимерлер – 5-12 тонн /сағат;

Тамақ қалдықтары – 35-45 тонн/сағат;

Шыны – 7-9 тонн/сағат;

Сүйек – 6-8 тонн/сағат;

Металл – қара – 5-12 тонн/сағат;

түсті – 2-3 тонн/сағат.

ҚТҚ морфологиялық құрамына тәуелді түрде сұрыптау желісіне түсетін, көмуге ҚТҚ айналымдағы көлемінің 6 бастап 18-20% дейін түседі.
_{2 ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ӨНЕРКӘСІПТІК ҚАУІПСІЗДІК ТАЛАПТАРЫН ЕСЕПКЕ АЛА ОТЫРЫП ӨНЕРКӘСІПТІК ҚАЛДЫҚТАРДЫ ХИМИЯЛАУ ПАРАМЕТРЛЕРІН ЗЕРТТЕУ}
2.1 Полимер қалдықтарының режимдік параметрлерін және физикалық-механикалық қасиеттерін зертханалық зерттеу
Қазіргі уақытта Қарағанды қ. қатты тұрмыстық қалдықтарды (бұдан әрі – ҚТҚ) түзетін барлық көлемі қалалық қоқысқа шығарылады және сұрыптау және өңдеусіз көміледі [26,52-63].

Облыстық қоршаған ортаны қорғау басқармасының деректері бойынша 2007 жылдың 1 қаңтарында қоқыстарда 4,4 мың тонна ҚТҚ, ал 2008 жылы шамамен 900 мың тонна көмілген.

Қоқыстың мұндай көлемі облыста антисанитарлық, экологиялық қауіпті ахуалдың құрылуына ықпал етеді. Сондықтан да қалдықтарды сұрыптау, өңдеу және кәдеге жарату мүмкіндігімен қоқыс өңдеу зауытын жобалау мен салу қажеттілігі туындап отыр.

Морфологиялық құрамды талдау Қарағанды қ. ҚТҚ куб метрінде (2.1-кесте): 36% қағаз, 14% тамақ қалдықтарының, 6% тоқыма бұйымдарының, 4% металлдың, 4% шыны, 9% пластмасса және қалдықтардан тұратын полимердің бар екендігін көрсетіп отыр. Мұндағы полимерлік қалдықтардың үлесі жалпы массада өсіп отыр.