Ж араты аы с тан у



жүктеу 8,5 Mb.
Pdf просмотр
бет50/58
Дата08.01.2020
өлшемі8,5 Mb.
#26039
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   58

адамдікіне  жақын,  мысалы,  егер  горилл аның  жаты,  паралельді 
тістері 
бар 
ұзынша 
болса,  адамдікі 
тағатәріздес.
Проплиотектен 
басқа 
гоминид 
дамығанға  ұқсас, 
ол
Ramapithekus  punjabicus,  бұл  гоминидтерді  көітгеген  ғалымдар 
“адамның  ата-тегі”  деген  атақкд  кандңдаттарының  негізгісі 
деп  санайды.  Рамапитекгің  кдңқа  кдзбалары  өте  аз  табылған- 
бірнеше  ж ақ  сұйектері,  бас  кднкдсыньщ  бет  сүйектері, 
жауырын  сүйектері.  Сөйтіп,  рамапитектің денесінің  күрылысы 
бізге  белгісіз,  бірақ  реконструкциялардьщ  көрсетуі  бойынша 
оньщ  бет  әлпеті  гоминңдтердегідей  сопақща  болтан  және  тіс 
аппараты  гоминидтерге  жақын.  10-15  миллион  жыл  дегеніміз, 
150  миллион  жыл  бұрын  өзен  лайында  сақгалган  құстьщ  ата- 
тегі  археогггерикспен  салыстырғанда  түк  емес.  Егер  де  жақсы 
сақгалынған  кдңкд  қазбалары  болса  той! 
“Праш минидтің” 
күнделікті  өмірі  кдндай  болды?  Кейбір  зертгеушілер  оларды 
аташ  басынан  түскен,  жүні  жоқ  маймылдар  деп  атайды. 
Баскдлары  оларды  өзен  жағасында  өмір  сүрген,  жақсы  жүзе 
алатын,  су өнімдерімен қорекгенген деп айтады.
Ramapithekus сүйектері  Пакистандаты  Сивалик тауларында 
табылган.  “Рама  маймылы”-  құрметгі  атақ,  өйткені  Рама- 
Индияның  көптеген  құдайлары
і
іың
 
бірі.  Бірақ  табигат  бұл 
кішкентайга  м әщ і  өмір  берген  жоқ,  оның  салматы  40 
килограмнан  аспатан.  Рамапитек  қазбаларының  жасы  16 
миллион  жыл  бұрын  деп  есептелінеді.  Бізге  жак}дндары-8 
миллион  жыл.  Рамапитек  біздің  тікелей  ата-тегіміз  бе?  Оған 
нақты  жауаіггы  ешкім  бере  алмайды,  гылым  оны  тек 
“кандидат”  ретінде тана  қарастырады.
Маймылдар  мен  қазіргі  адамдар  приматтарга  жатады. 
Практикалық  ағылшын  тілінде  маймылдарды  адамтәрізді 
(apes)  және  басқа  маймылдар  (monkeys)  деп  бөледі.  Төменгі 
сатыдатыларды 
кдлдыра 
түрып, 
Pongidae 
(адамтәрізді 
маймылдар)  және  Hominidae 
(адамдар) 
тұқы мдастарына 
тоқгалайық.  Кдзіргі  кезде  бүл  тұқымдастар  түрлерге  бай  емес. 
Адамтәрізділерге  горилла, 
шимпанзе  және  орангутандар 
жатады. 
Гиббондар 
баскд 
адамтәрізді 
маймылдардан 
ерекшеленеді, 
сондыктан 
оны 
Hilobatinae  тұқымдасына 
бөлген.  Hominidae  тұқымдасында  бір  гана  Homo  sapiens  түрі 
бар  (кдзіргі  кезде  екі  рет  “сапиенс”  сөзі  жазылады,  ол  біздің 
түр тармагын  бпщіреді).  Бүл  35 мың жыл  бүрын  тіршілік  еткен 
неандертальдықгарды  да  саналылардың  кдтарына  жатқызып, 
Homo  sapiens  neanderthalensis  деп  атауына  байланысты.
153


Бұрынғы  кезде  ата-тектері  бір,  Pongidae  және 
Hominidae 
тұқымдастарының түрлері  көп  болтан.
Адам  организмінің  күрылысындағы 
биогенетикалық заңының  көрінісі
Адам  организмінің құрылысындагы 
негізгі  ерекшеліктері
Кімдерден  тұқым 
куалаган
1.  Генетикалық код
Алгашқы
бірклеткалылар
2.  Үзартан  екіжақты  симметриялы 
дене,  айқьга  көрінетін дене 
бөлімдері
Балықтардың ата-тегі
3.  Сүйек  кдңкдсы
Балықтар
4.  Бессаусакты  аяқ-қол
Балықгар 
мен 
қосмекенділер
5.  Өкпемен  тыныс  алу
Қосмекенділер 
мен
бауырымен
жоргалаушылар
6.  Есту аппараты
Балықтар
7.  Амниотикалық жұмыртқа
Бауырымен
жоргалаушылар
8.  Үзарган  аяқ-қол,  дифференциа- 
цияланган тіс  аппараты,  сүг бездері, 
жылықандылық,  көздің  орналасуы
Кдрапайым
сүгқоректілер
9.  Плацента,  тірі туу
Ежелгі 
плацентарлық 
сүтқоректілер
Адамның  бастапқы  бұгағы  туралы  нақгы  дәлелдер,  сондай- 
ақ  адамтәрізді  маймыдцардың  ата-тегі  туралы  дәлелдемелері 
де  жоқ.  Ғылымда  шимпанзенің  бірде  бір  бас  кдңкдсының 
кдзбасы  жоқ!  Бірақ  шамамен  20  миллион  жыл  бұрын 
приматтарға 
өте 
қолайлы 
жағдайлар 
болғанын 
және 
ормандарда  дриопитек  —  орман  маймылдары  өмір  сүргені 
белгілі.
Гоминидтердің  ата-тегі  —  рамапитек  дриопитектерден 
тарайды.  Бірақ  “Рама  маймылыньщ”  өзіне  ұқсас  замандас 
туыстары  болтан.  Рамапигектен  ірірек  сивапитек  болтан,  оны 
орангутанның  ата-тегі деп  есептейді.  Рамапитектердің  ішіндегі 
ең  ірісі  —  гигантопитек:  оның  өлшемдері  гориллага  жақын 
ж әне  ол  құрлықга  өмір  сүрген.  Айтылган  үш  формалардьің
154


қазба  қалдықгары  Сивалик  (Гималаи)  тауларында  табылған, 
ол  жерде  зерттеу  жұмыстары  жүргізілуде.  Сонымен  қатар 
Европада,  Азияда  көптеген  қазба  қалдықгары  табылтан, 
көптеген  ғылыми  экспедициялар  Африкада  жұмыс  жасады,  ол 
жерден  өте  бай  материалдар жинадды.
Миллиардтаған  жылдар  бұрын  алғаш  рет  клетка  пайда 
болғанда және  генетикалық код  түзілгенде,  адам  организмінің 
құрылысының 
жалпы 
принциптері 
қаланған. 
Адам 
генотипінде  гендердің  95%-і  біздің  маймылтәріздес  ата- 
тектерімізден  берілген.  Адам  генінің  65%-де  бүрын  тіршілік 
еткен  насекомжегіш  сүтқоректілердін;  генотипінің  іздері  бар, 
олар  өз  кезегінде  приматтарға  бастама  болтан.  Адам  генінде 
ежелгі  балықгардьщ,  хордалылардьщ,  тіпті кейбір  омыртқасыз 
жануарлардың  да  генофондысының  едәуір  мөлшері 
бар  (1 
кесте).
Қазіргі  деректер  жоғарты  формалардың  эмбрионалъдық 
дамуында  олардың  төменгі  сатъщағылардан  пайда  болуының 
қарапайым  белгілерінің  көрінуін  және  организмнің  жеке 
дамуында  тарихи  эволюцияның  қайталануын  түсіндіретін 
биогенетикалық занды дәлелдейді.
Адамньщ ата-тектері:
Рамапитек.  Ғылымға  белгілі  адамның  өте  ертедегі  ата-тегі. 
Оның  қалдықгары  Солтүстік-Батыс  Индияда  және  Ш ьпыс 
Африкада  табылтан. 
Рамапитек  (индия 
қүдайы 
Рамаға 
байланысты  қойылган)  приматтардың  жоғарғы  приматтар  мен 
адам 
бүтағы 
болып 
бөлінгендегі 
жолда, 
ата-тегінің 
эволюциясьшда  негізгі  орын  алады.  Рамапитек  16-12  млн. 
жыл бұрын  өмір  сүрген.
Австралопитек. 
Шығыс 
Африканың 
екі 
аймағында 
Australopithecus 
(австралопитек) 
туысының 
қалдықгары 
табылған.  Адамға  жақын  бүл  жоғарғы  приматтардың  іздері 
Рудольф  (Кения)  өзенінің  жағалауындаты  бөлінділерінде 
табылған,  ол  жерлерде  жасы  5,5  млн.  ежелгі  приматтар 
өкідцері 
австралопитекгердің 
кдлдықгары 
да 
табылтан. 
Австралопитектер  адамга  тек  сыртқы  көрінісімен  гана  жақын 
емес.  Олар  қарапайым  еңбек  қүрал-саймандарын  жасай  алтан. 
Австралопитек 6-2 млн.  жыл бүрын  өмір сүрген.
Хабилис.  (Homo  habilis  -   шебер  адам).  Хабилис-  адамньщ 
ергедеіі ата-тегі,  ол питекантроппен  салыстырганда көне  және 
қарапайым.  Бүл  туыскд  Коби-Фордан  (Кения)  жасы  2,6  млн. 
жыл  және  Омо  (Эфиопия)  өзені  маңы 
даласьшан  жасы  2
155


жүктеу 8,5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   58




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау