Бұл жарияланым «Тұрақты серіктестік Ресей Федерациясындағы, Кавказдағы және
Орта Азиядағы жұмыс күші көші-қонын тиімді басқаруды қамтамасыз ету құралы ретінде»
жобасының аясында Еуропа Комиссиясы қаражатының есебінен жүзеге асырылды.
© Халықаралық еңбек ұйымы, 2008
2008ж. бірінші басылым
Халықаралық еңбек бюросының жарияланымдары Бүкіләлемдік авторлық құқық туралы
конвенцияның 2-хаттамасына сәйкес авторлық құқықпен қорғалады. Соған қарамастан, одан
қысқаша үзінділер қайнар көзін көрсеткен жағдайда рұқсат алмай-ақ жариялана алады. Жариялауға
немесе аударуға құқықты алу үшін ILO Publications (Rights and Permissions), International Labour
Office, CH-1211, Geneva 22, Switzerland мекен-жайына немесе pubdroit@ilo.org электрондық пошта-
сы бойынша жүгіну керек. Халықаралық еңбек бюросы мұндай жүгінулерді қош көреді.
Интеллектуалдық меншік ұйымдарында тіркелген кітапханалар, мекемелер және басқа да пайда-
ланушылар көшірмелерді оларға осы мақсат үшін берілген лицензияларға сәйкес жасай алады. Өз
еліңізде интеллектуалдық меншік ұйымын табу үшін www.ifrro.org сайтына кіріңіз.
Қазақстанда еңбек етуші көшіп-қонушылардың құқықтары: ұлттық заңнаманы, халықаралық
стандарттарды және құқық қолдану тәжірибесін талдау, Алматы, Халықаралық еңбек ұйымы,
2008 ж.
ISBN 978-92-2-421945-0 (print)
ISBN 978-92-2-421946-7 (web pdf))
International Labour Office; ILO Subregional Office for Eastern Europe and Central Asia
migrant worker / workers rights / labour legislation / ILO Convention / UN Convention / comment /
application / Kazakhstan. 14.09.2
Сонымен бірге ағылшын тілінде: Rights of migrant workers in Kazakhstan. National legislation,
international standards and practices (ISBN 978-92-2-121945-3), Алматы қ., 2008 ж., орыс тілінде:
Права трудящихся-мигрантов в Казахстане: анализ национального законодательства, международ-
ных стандартов и правоприменительной практики (ISBN 978-92-2-421945-0), Алматы қ., 2008 ж.
жарияланған.
Кітаптың библиографиялық сипаттамасы
Біріккен Ұлттар Ұйымында қабылданған тәжірибеге сәйкес келетін атаулар, және осы жарияла-
нымда материалды баяндау Халықаралық еңбек бюросының қандай да бір елдің, ауданның немесе
аумақтың, не олардың биліктерінің құқықтық мәртебесі туралы не олардың шекараларын делими-
тациялау туралы қандай да бір пікірін білдіру болып табылмайды.
Жазылатын мақалаларда, зерттеулерде және басқа да туындыларда білдірілген пікірлер үшін жауап-
кершілік олардың авторына жүктеледі, және жариялау фактісі баяндалған пікірді Халықаралық
еңбек бюросының қолдауын білдірмейді.
Фирмалардың коммерциялық бұйымдардың және процестердің атауларын еске салу олардың
Халықаралық еңбек бюросының мақұлдауын білдірмейді, және де нақты фирманы, коммерциялық
бұйымды немесе процестерді еске салудың жоқтығы оларды мақұлдамау туралы куәландырмайды.
Халықаралық еңбек ұйымының басылымдары және олардың электрондық нұсқалары ірі кітап
дүкендерінде немесе әлемнің көптеген елдеріндегі ХЕБ жергілікті бюроларында сатылымда бар;
оларды сондай-ақ Халықаралық еңбек бюросының жарияланым бөлімінен тікелей алуға болады:
ILO Publications, International Labour Office, CH-1211 Geneva 22, Switzerland. Осы мекен-жай бойын-
ша ХЕБ жарияланымдарының тегін каталогын немесе соңғы басылымдар тізімін, соның ішінде
электрондық пошта бойынша (pubvente@ilo.org) алуға болады.
Біздің веб-сайтқа: www.ilo.org/publns кіріңіз.
Қазақстан Республикасында басылған
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ...................................................................................................................................... 6
І. ҚЫСҚАША МАЗМҰНЫ ...................................................................................................... 7
II. ҚАЗАҚСТАНҒА КӨШІ-ҚОН: НЕГІЗГІ ДЕРЕКТЕР .................................................... 9
2.1. Қазақстан еңбек көші-қонының бару елі ретінде ...................................................................................... 9
2.2. Қазақстанның еңбекші-мигранттардың құқықтарына қатысты халықаралық конвенцияларға,
аймақтық және екіжақты келісімдерге қатысуы ..............................................................................................11
III. МИГРАНТТАРДЫҢ ҚАЗАҚСТАНДА ЖҰМЫСҚА ОРНАЛАСУ
МҮМКІНДІГІ (ҚАБЫЛДАУ САЯСАТЫ) ........................................................................... 12
3.1. Халықаралық еңбек көші-қонын құқықтық реттеу шектері ................................................................... 12
3.2. Шетелдік жұмыс күшін квоталау .............................................................................................................. 13
3.3. Шетелдік жұмыс күшін тартуға рұқсат беру ............................................................................................ 15
3.4. Мигранттардың еңбек нарығына қатынау құқықтары(қабылдауды сүйемелдеу) ................................ 17
3.5. Еңбекші-мигранттардың жұмыс орнын ауыстырған жағдайдағы құқықтары ...................................... 18
3.6. Білімі және біліктілігі туралы шетелдік құжаттарды тану..................................................................... 19
IV. МИГРАНТТАРДЫҢ ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУ САЛАСЫНДАҒЫ
ҚҰҚЫҚТАРЫН ҚОРҒАУ ...................................................................................................... 21
4.1. Еңбек және жұмыспен қамту шарттары ................................................................................................... 21
4.2. Кәсіптік оқыту, тіл үйрету курстары мен кірігу курстары ..................................................................... 22
4.3. Кәсіподақтардың құқықтары .................................................................................................................... 23
V. ЕҢБЕКШІ-МИГРАНТТАРДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК КІРІГУІНЕ ЖӘРДЕМДЕСУ ..... 25
5.1. Кемсітушілік мәселелерін шешу ............................................................................................................... 25
5.2. Еңбекші-мигранттардың кірігуі ................................................................................................................. 26
5.3. Отбасыларының қайта қосылуы ................................................................................................................ 26
VI. ӘЛЕУМЕТТІК ҚАМСЫЗДАНДЫРУДЫ ЖАҚСАРТУ ............................................. 29
6.1. Денсаулық сақтау ........................................................................................................................................ 29
6.2. Тұрғын жаймен қамтамасыз ету ................................................................................................................ 29
6.3. Білім беру ..................................................................................................................................................... 30
VII. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ МЕН ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУДЫ ҚАМТИТЫН
ӘЛЕУМЕТТІК ҚАМСЫЗДАНДЫРУ .................................................................................. 32
7.1. Зейнетақымен қамсыздандыру .................................................................................................................. 33
7.2. Міндетті әлеуметтік сақтандыру ............................................................................................................... 33
7.3. Жұмыстағы жазатайым оқиғалар .............................................................................................................. 33
VIII. МӘРТЕБЕСІ РЕТТЕЛМЕГЕН ЕҢБЕК МИГРАНТТАРЫ
ЖӘНЕ ОЛАРДЫ РЕТТЕУ ..................................................................................................... 35
IX. ЕҢБЕКШІ –МИГРАНТТАРДЫ ҚОРҒАУ МЕН ЛАЙЫҚТЫ ЕҢБЕКТІ
ІЛГЕРІЛЕТУ ҮШІН ҰЛТТЫҚ САЯСАТ ПЕН ЗАҢНАМАНЫ ЖЕТІЛДІРУ
ЖӨНІНДЕГІ ҰСЫНЫМДАР ................................................................................................ 37
1. Шетелдік жұмыс күшін қабылдау саясатына қатысты ұсынымдар .......................................................... 38
2. Еңбекші - мигранттардың құқықтары жөніндегі ұлттық заңнаманы күшейтуге қатысты ұсынымдар 39
Х. БИБЛИОГРАФИЯ ............................................................................................................... 41
ХІ. ҚОСЫМШАЛАР ............................................................................................................... 42
1-Қосымша. Жекелеген терминдер сөздігі ..................................................................................................... 42
2-Қосымша. Халықаралық еңбек ұйымының бекітілген конвенциялары .................................................... 44
3-Қосымша. Адам құқықтары жөнінде бекітілген халықаралық конвенциялар (хаттамалар) .................. 45
4-Қосымша. Еңбек көші-қоны туралы аймақтық және екі жақты келісімдер ............................................. 45
5-қосымша. Қазақстан Республикасы нормативтік-құқықтық актілерінің тізбесі ..................................... 46
