1ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ҮРДІСТІҢ БАСҚАРУ ОБЪЕКТІСІ РЕТІНДЕ ТАЛДАУЫ
1.1 Өндіріс ҚазТрансОйлорнын сипаттау
ҚазТрансОйл (қысқаша ҚТО) — Қазақстанның мұнай құбыры инфрақұрылымындағы ірі кәсіпорын. Қазақстанның құбыр желісі инфрақұрылымының көп бөлігін пайдалануға береді. «ҚазТрансОйл» компанияның қарамағында 6500 км мұнай құбыры, 25 000 км су құбыры бар. ҚТО-ға тиесілі құбыр желілері оқшауландырылған үш тармақты: Батыс, Ақтөбе және Шығыс тармақтарын біріктіреді.
2000 жылы батыс тармағы ҚТО-ға жиынтық табыстың 70%-ын берді. Қазақстанда 2000 жылы өндірілген 33 млн тонна мұнайдың 75%-ға жуығы осы Батыс тармағымен айдалды. Шығыс тармағының жиынтық табыстағы үлесі 20%. Бұл тармақ Құмкөл мұнайгаз кенішін елдің солтүстік-шығысындағы Павлодар мұнай өңдеу зауытытымен және оңтүстігіндегі Шымкент мұнай өңдеу зауытымен жалғастырады. Ең кіші Ақтөбе тармағы қазіргі кезде тек солтүстікте, Ақтөбеде өндірілген мұнайды Ресейдің Орскідегі мұнай өңдеу зауытына тасымалдайды.
ҚТО өз табысының 95%-дан астамын мұнай тасымалдаудан алады, ҚТО барлығы 29 ұлттық және халықаралық тұтынушыға қызмет көрсетеді. Олардың негізгілері «Маңғыстаумұнайгаз» (29%), «ҚазМұнайГаз» ұлттық мұнай-газ компаниясы (25%), «Теңізшевройл» халықаралық компаниясы.[1]
1.1.сурет «ҚазМұнайГаз» ЖШС «ҚазТрансОйл кеніші»
1.2 Мұнай өндірісі
Мұнай минералдары - өте аз мөлшерде еритін минералдар мен кендерде (негізінен кварц пен кремний жыныстары) кендердің өте еритін бөлігі. Күкірт қышқылы әдісімен әртүрлі литологиялық сүзгілеу түрлерінен рудадан Мұнайды шаймалау бойынша зертханалық сынақтар 5-13 кг / т қышқылды тұтынумен 80-90% диапазонында экстракцияны анықтады.Сынақ полигонындағы конъюнктурадағы Мұнайның емдік шоғырлануы өріс сынақтарында 84,7% -ды құрады, қышқылдықты тұтыну - 22,4 кг, кеннің массасы - 1 кг-ға шаққанда 47,4 кг. Рений, скандий және сирек-жер элементтерін жер асты шаймалау (ПВ) көмегімен алу мүмкіндігі анықталды.
Мұнай - бұл ядролық реакторлардың негізгі отыны және сауатты, қауіпсіз және тұрақты басқарылуы керек. Соңғы жылдары табиғи Мұнай өндірісінің әлемдік көлемі жылына 55-65 мың тонна металл Мұнай өндірді, бұл ядролық отынға сұраныс көлеміне сәйкес келеді. Сонымен қатар, торий ядролық отынның баламалы көзі ретінде қарастырылады.
Мұнайтасымалдау циклын жауапты басқару бірқатар аспектілерді қамтиды: барлау, табу және қорларды бағалау, тау-кен тасымалдау және өңдеу; технологияларды іріктеу және тестілеу; алдын ала және негізгі техникалық-экономикалық негіздемелерді дайындау; тау-кен және өңдеуші зауыттарды салу және пайдалану; Мұнай өндірісі объектілерін қорларды сарқылғаннан кейін тиісті түрде жабу. Жоғарыда айтылған барлық сатыларда қоршаған ортаға және адамға теріс әсерді барынша азайтуға, сондай-ақ қоғам мен экономикаға жергілікті және ұлттық деңгейде қол жеткізуге ұмтылу керек.
(Инкай кеніші Бетпақдала-батыс жотасының оңтүстік-батыс бөлігінде және Шу және Сарысу өзенінің төменгі жағалауында орналасқан ең ірі су қоймасы-инфильтрация алаңы болып табылады. Рудадағы бар кен орындар - бұл Мыңқұдық және Инкудук суыттары. Үш рудалық учаскесі бар: Орталық, Солтүстік фланг және Оңтүстік фланг. Мұнайдың минералдануы жалпы ұзындығы 7-17 км болатын 55 км-ге созылып, 300-515 м тереңдікте орналасқан және күрделі каскадты орамалардың таралуымен күрделі морфологиямен (орамдағы таспалар) және үлкен тік шкаламен сипатталады. Өздерінің осьтері бойынша сегіз зерттелген кен орынның жеті ұзындығы 9-дан 30 км-ге дейін, орташа ені 250-350 м, орташа қалыңдығы 5-7,5 м құрайды.Олардың үстіндегі U-ның орташа мөлшері 0,045-ден 0,063% -ке дейін, көптеген аралығындағы ол оныншы пайыздық үлесті және жеке үлгілер үшін - пайызбен. Мұнайның минералдануы полимик-кварц құмының кеуектік кеңістігінде оксид (87%) және коффинит (13%) болып табылады. Бірлескен компоненттер 800-400x100-50 м желілік тораптағы үлгілерде, сондай-ақ топтық үлгілерде зерттелген. Олардың кейбіреулері (Re, Sc, TR және Y), рудадағы дерлік деңгейлеріне қарамастан, Мұнайтасымалдауді PV арқылы өнімді ерітінділерде жинақтайды.
Кеніш үстінен салынған геотехнологиялық полигондардан тұрады. Геотехнологиялық өріс Мұнайдың ерiтiндiруге арналған рудтық корпусқа енгiзiлетiн, сондай-ақ «өнiмдi» немесе Мұнайдың құрамындағы ерітіндіні бетіне соратын ұңғымаларды енгiзу арқылы инъекциялық ұңғымалардан тұрады.
Әдетте, бірнеше айдау ұңғымалары бар. Қазақстанда геотехнологиялық өрістер әдетте алты бұрышты (әр сорғы ұңғымасын қоршаған алты айдау ұңғымалары бар), ал кейде сорғы және айдау ұңғымаларының параллель сызықтары болып табылады. Инъекция мен сорғы ұңғымаларының арасындағы қашықтық, әдетте, руда кенінің пішініне байланысты 30-дан 50 метрге дейін ауытқиды. Даму аймағынан тыс шешімдердің қозғалысын қадағалау үшін әрбір рудалық кен орнының айналасында байқау ұңғымалары бұрғыланады. Ұңғымалар ұңғымалар құрылыста көрші су тұтқыштарға әсер етпейтін етіп салынған.
Өндірістік ұңғымалардан өнімді ерітінді Мұнай ион алмастырғыш шайырлар арқылы шығарылатын өңдеу қондырғысына жіберіледі. Содан кейін Мұнай ион алмасу шайырынан бөлініп, химиялық түрде әдеттегідей сутек асқынымен бөлінеді, шайыр тазартылады және одан әрі пайдалану үшін бағандарға қайтарылады. Содан кейін Мұнайның қаныққан суспензиясы сүзгілеу арқылы дегидратирленеді және тұтынушыларға жіберілетін түпкі өнім - сары торт немесе Мұнай оксиді - шығаруға арналған.
Достарыңызбен бөлісу: |
