Нeгe мeнiң мeктeбiмe осындaй өзгepiстep қaжeт?

-
 Нeгe мeнiң мeктeбiмe осындaй өзгepiстep қaжeт?
Мeктeпкe өзгepiс қaжeт. Бүгiнгi мeктeп бiтipушi мeктeптe aлғaн бiлiмiн өмipдe қолдaнa aлмaйды. 
Мүмкiн, көпшiлiк қapсы болap, дeгeнмeн-бұл уaқыт тaлaбы. Мeнiң түсiнгeнiм. Оpындa қaлу, кәсiби 
дeнгeйдiң өсуiн тоқтaтумeн тeң. Оқушылap дәстүpлi сaбaқтapдaн жaлыққaн. Мeктeптiң дaму 
жоспapын жaсaу қaжeт. Қысқa мepзiмдi жоспapды бipiгe жоспapлaп оқыту мeн оқудa кepi бaйлaныс 
жaсaу. Aтa-aнa, оқушы үнiн қaпepгe aлу. Өзгepiс, яғни оқушының зияткepлiк, тaнымдық қaбiлeтiн 
apттыpу. Мeктeптe жоспapлы коучингтep ұйымдaстыpу.Коучинг - соңғы кeздe пaйдa болғaн жaңa iлiм.
Оның мaғынaсы aғылшын тiлiнeн aудapғaндa "жaқындaу "дeгeн сөз eкeн. Eндeшe оқу мeн оқыту 
үдepiсiндe коучинг apқылы әpiптeстepдiң ынтымaқтaстығын, кәсiби дeнгeйiн дaмытуғa болaды дeп 
eсeптeймiн. Бiз бipiгiп пpоблeмaлapды шeшумiз кepeк. Бiздep, мұғaлiмдep, бiлiм жүйeсiн дaмытуғa 
жұмылa өз үлeсiмiздi қосумыз қaжeт. Жeтi модуль төңipeгiндe оқушылapдың құзipeттiлiгiн дaмытып 
интeллeктуaлдық қaбiлeтiн дaмыту. 
Көшбaсшы мұғaлiм peтiндe кeлeшeктe өз тәжipибeмдe төмeндeгi      мәсeлeлepгe мән  бepiп, кeңiнeн   
қapaстыpyғa  aт сaлысaмын.
222
Мeктeпкe дeйiнгi мeкeмeлep мeмлeкeттiң қapжылaндыpуынa көшipугe жәнe 1-5 жaстaғы 
бaлaлapды толық қaмтуғa aт сaлысу. (Финляндиядa мeктeпкe дeйiнгi мeкeмeлepгe мeктeп жaсынa 
дeйiнгi бaлaлapдың қaмтылуы)
-
Жоғapғы оқy оpнынa  түсep кeздe нaғыз мұғaлiм мaмaндығын сүйeтiн тaлaпкepлepдi тaңдaуғa.
( Кeй  тaлaпкepлepдiң өзiнiң тaңдaғa мaмaндығынa түсe aлмaй қaлғaн жaғдaйдa aқылы нeмeсe 
сыpттaй пeдaгогикaлық оқу  оpындapынa құжaтын тaпсыpa сaлуы жәнe бiтipiп бiлiм сaлaсынa мaмaн 
болып оpнaлaсуы)
-
Жaлпы оpтa бiлiм бepeтiн мeктeптepдe "Элиттiк" сыныптapды жaсaқтaғaндa оқушылapдың 
үнiнe құлaқ түpугe. (Финляндиядa "Элиттiк" сыныптap жaсaқтaуғa тыйым сaлынғaн.)
-
Eлiмiздiң жeткiншeк ұpпaқтapын тәpбиeлeйтiн ұстaздapдың қоғaм aлдындaғы бeдeлiн көтepу. 
(Финляндиядa мұғaлiмдepдiң бeдeлi өтe жоғapы) 
-
Тapих, қaзaқ тiлi, қоғaмтaну пәндepiнiң бiлiм стaндapтындaғы сaғaтын көбeйту. (Дaмығaн 
eлдepдe aлғaшқы кeзeктe оқушылapғa eлiнiң  тapихын, мәдeниeтiн, тiлiн бiлугe көп көңiл бөлeдi.)
                                  Пaйдaлaнғaн әдeбиeттep:
1.Қ.P бiлiм бepудi дaмытудың 2011-2020 жылдapғa apнaлғaн мeмлeкeттiк бaғдapлaмaсы
2. http://news.nur.kz/278065.html  сaйтындa  «2015 жылдaн бaстaп Қaзaқстaндa мeктeптep 12 жылдық 
бiлiм бepугe көшeдi.»  
3. Мұғaлiмгe apнaлғaн нұсқaулық.15 -бeт
4. www.naо.kz                   
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Тізбектелген сабақтар топтамасына «Талантты және дарынды 
балаларды оқыту» модулін қалай  және неге енгізілгендігі 
туралы рефлексивтік есеп
Үсенбаева Әзиза Смайылханқызы
Әрбір   мұғалім   өз   кәсіби   шеберлігінің   арқасында   оқушының   бойында     жалпы   қабілеті   ретінде
талантты және дарынды балаларды   анықтап қана қоймай оның бір пәнге деген тұлғалық қабілетін
және   бейімделу қабілетін қалыптастыру керек  деп  ойлаймын.  Дарынды және  талантты  балаларға
қатысты бұл ойлауды, талқылауды және мұқият жоспарлауды   талап ететін едәуір күрделі мәселе.
Талантты   немесе   дарынды   оқушыларды   анықтау   –   қазіргі   уақытқа   дейін   ғалымдардың   алдында
дәлелденбеген анықтама түрінде қалып отыр. Талантты және дарынды оқушылар туа бітті қабілетті
және жүре келе өз деңгейін дамытуда пайда болатын қабілет. Менің пайымдауымша талантты және
дарынды   оқушылар   жаратылыстану   бағытындағы   пәндік   оқытуларда   қабілеті   жоғары   оқушылар
басқа да пәндер бойынша осы қырларын көрсете алады деген ойдамын. 
Бастауыш   сыныпта   талантты   және   дарынды   балаларды   оқыту   модульді   тек   оқушыларға   «жалпы
мектептік   саяхат»,   ал   орта   буында   «кеңейтілген»   мектеп   тәсілін   пайдалану   арқылы   жоғары
жетістіктерге жетуге болады. (МАН, 72 бет)   
Тізбектелген сабақтар топтамасында талантты және дарынды балаларды қалай анықтаймын?

Баланың алға басуын академиялық үлгерімнің қорытындысы бойынша, сондай-ақ олардың дарынын
бейнелейтін   портфолиосы   бойынша   бейнелеуге   болады.   Бірақ   зияткерік   тұрғыдан   дарынды
балалардың кейде өздерін көрсете алмайтынына немесе өздерінің ойларын жинақтау үшін әдеттегі
уақыттан   көбірек   уақытты     қажет   етеді.   Осы   мақсатта   дарынның   саң   қырлылығын   түсіну   үшін
бақылау   парақшаларын   құрастырған.       Бақылау   парақшаларын   пайдалануда   Фриманның   ең   үздік
оқушыларды анықтайтын сенімді өлшемдерді тиімді қолдануға болады.(МАН, 73 бет)
Талантты және дарынды балаларға қандай тапсырмалар дайындау керек? 
Бұл   оқушыларға   сыныпта   және   сыныптан   тыс   оқытудың   күрделендірілген   бағдарламасын   ұсыну
болып табылады. Тапсырманы кеңейту анағұрлым тереңдетіп оқыту,  кең көлемді жобалар немесе
зияткерлік тапсырмаларды кеңейту түрінде берілуі мүмкін. (МАН, 74 бет) Осыны басшылыққа ала
отырып, тізбектелген сабақтар топтамасының төрт сабағымда да   кеңейтілген  тапсырма, деңгейлік
тапсырма, құзырлы тапсырма, сәйкестендіру тестін дайындадым. 
Өзінің   оқуында   осы   қасиеттерді   пайдаланатын   балалар   құрдастарының   тапсырмаларынан   өзгеше
тапсырмаларды   талап   етеді.   Бұл   «ынталандыратын»   немесе   «күрделі»   тапсырмалардың   болуын
көздейді.   Оқу   үдерісінің   барысында   оқушыларды   бақылау   -   түрлі     «ынталандыратын»   немесе
«күрделі» тапсырмаларды беру.(МАН, 74 бет) Осыны ескере отырып оқушыларға блум таксономиясы
бойынша тапсырма дайындадым.  
Оқушылардың   жазбаларын   талдағанда   7   оқушы   -   білу,   түсіну   деңгейінде,     9   оқушы   –   ойлаудың
қолдану деңгейінде, 2 оқушы - талдау деңгейінде, 4 оқушы-жинақтау деңгейінде,  3 оқушы оқушы -
бағалау деңгейінде  тапсырманы орындаған. Әр сабаққа оқушы деңгейін анықтайтын тапсырмаларды
сабактарда   тиімді     қолдана   білсем   ғана     оқушының   да   тапсырманы   орындаудағы   дағдысы
қалыптасады деп ой түйдім.   Блум таксономиясы оқушының ойлау деңгейін   анықтап беруге өте
керемет құрал екеніне  көз жеткіздім.   
Талантты   және   дарынды   балаларды   анықтау   барысында   Фриманның    ең   үздік   оқушыларды
анықтайтын сенімді өлшемдерді тиімді қолдануға болады.(МАН, 73 бет)
Осы Фриманның сенімді өлшемдеріне сүйене отырып, талантты және дарынды балаларды анықтау
мақсатында   тізбектелген   сабақтар   топтамасының   жаңа   сабақ   барысында   оқушылардың   құзырлы
тапсырмалар   орындауында   байқадым.   Тапсырманы   орындау   барысында   оқушылар   жеке   жұмыс
жүргізді.
Құзырлы тапсырма 
Оқушының аты-жөні:          
 
             
 
             
 
                                Сыныбы:
Тұжырымдама қайсысы дұрыс
Иә  Жоқ
Себебі
-
Кезкелген натурал сан –бүтін сандар 
жиынының элементі;
-
Кез келген бүтін сан –натурал сандар 
жиынының элементі;
-
Кез келген рационал сан бүтін сандар 
жиынына тиісті;
-
Кез келген бүтін сан рационал сандар 
жиынына тиісті
 
Бұл   құзырлы   тапсырманы   орындауда   оқушыларға   қиындық   болғанын   байқап,   уақытты   дұрыс
жоспарлай алмағаным деп түйдім.   Бұдан   талантты және дарынды   балаларды оқытуда оқушылар
кейде өздерін көрсете алмайтындығын және өздерінің ойларын жинақтауға     үшін уақытты қажет
ететінін түсіндім.
Фриманның   ең   үздік   оқушыларды   анықтайтын   сенімді   өлшемдерін   тиімді   қолдануға   болады:
күрделілікке   деген   сүйіспеншілік:   қызығушылығын   арттыру   үшін   олар   күрделі   ойын   мен
тапсырмаларға ұмтылады. (МАН,  73 бет) 
 Фриманның атап көрсеткен сегіз өлшемін сабақ барысында оқушылардың бойынан тауып, олардың
іс – әрекетіне аналитикалық талдау жасай алғаным көңіліме қуаныш ұялатты.  
Мектептегі   тәжірибе   кезеңінде   осы   жеті   модуль   идеяларын   ықпалдастыра   отырып,   соның   ішінде
талантты және дарынды балаларды оқыту модуліне көп мән бердім. Соның нәтижесінде мен «А»,
«В»,   «С»   деңгейлі   оқушыларды   зерттей   отырып,   олардың   кеңейтілген   тапсырмаларды   орындау
нәтижесінен     сыныптың   да   пән   бойынша   үлгерім   көрсеткішін   анықтай   алдым.   Талантты   және
дарынды балаларды оқыту модулінің идеясын тізбектелген сабақтар топтамасында  ықпалдастыруда
кеңейтілген тапсырмаларды дайындауда, сабақ барысында пайдалануда қиыншылықтар болды. Осы
қиыншылықтарды   қысқа   келесі   сабақтарда   болдырмау   мақсатында   өзгертулер     енгізіп   отырдым.

Бірінші   кезең   «Бетпе   -бет»     аудиториялық   оқудан   алған   теориялық   білімді   мектептегі   тәжірибе
кезеңінде пайдалану арқылы   талантты және дарынды оқыту модулі идеясы түсініп, ықпалдастыра
алдым және алдағы уақытта осы модульді әрі қарай зерттеп,  мектеп тәжірибемде қолданамын деген
ой түйдім. 
Сәтсіз тұстарым:
2
Оқушыларға кеңейтілген, құзырлы, деңгейлік тапсырмаларды дайындауда уақытпен 
санаспау ;
2
Сабақ барысында кеңейтілген, деңгейлік, құзырлы, сәйкестендіру тесті,  тапсырмаларды 
дайындауда қиындықтардың туындауы;
2
«С» деңгейлі оқушылардың құзырлы, деңгейлік, кеңейтілген тапсырмаларды орындауда өз 
ойлау деңгейін көрсете алмауы;  
                                                  Сәтті тұстарым:
-
Сыныпта талантты және дарынды оқушыларды деңгейлі, құзырлы, 
кеңейтілген  тапсырмалар арқылы анықтай алуым;
-
Блум таксономиясы бойынша дайындалған тапсырма және деңгейлік 
тапсырмалар  арқылы әр оқушының ойлау деңгейін анықтай алуым;
Ұсынысым:

Тізбектелген   сабақтар   топтамасында   талантты   және   дарынды   балаларды   анықтау   үшін
деңгейлік тапсырма құрастыру;

Оқушы дарындылығын, қабілетін ашатын әдіс-тәтілдерді кеңінен қолдану. 
Пайдаланған әдебиеттер: 
-
Мұғалімге   арналған   нұсқаулық.Үшінші   (негізгі)   деңгей.   Үшінші   басылым,
www.cpm.kz;
-
Интернет   ресурстары,  www.45minut.kz  «Дарынды   балалармен   жұмыстарды
ұйымдастыруда педагог-психологтың қызметі» Құтанбекова Бейбіткүл; 
-
Т. Алдамұратова, Математика оқу құралы 6 сынып, «Атамұра», 2010 жыл; 
 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
   Қызылорда  облысы ,  Жалағаш  ауданы
 №201  орта  мектептің  химия  пәні  
мұғалімі Ниетқұлова  Марал
Тақырыбы:  «LESSON STUDY» Мұғалімдердің білімін қалыптастыру және оқыту мен
оқуды жетілдіру тәсілі"
Мақсаты: Мұғалімдерге «LESSON STUDY»   зерттеу  сабағының  жүру   барысы туралы  түсінік  
беру. “Lesson study” – ұғымын қазақшаға аударғандa –``сабақтағы зерттеу``  деген мағынаны береді
Сабақтағы зерттеу ұғымының көптеген анықтамасы бар:
1.  Мұғалімдерді оқыту мен тәжірибелерін дамытудағы ынтымақтастық тәсіл.
2. Оқу сапасын арттыру үшін белгілі бір тәсілді қалай дамытуға болатындығын анықтау мақсатында 
оқушылардың оқу үдерісін зерттеу.
3. Оқытудың жаңа тәсілдерін әзірлеу мақсатында бірлесе жұмыс жасап, тәсілдің тиімділігін 
көрсететін оқушының оқуы жайлы деректер жинау.
4. Жұмыс істеудің тәсілі, оқушының үйренуін зерттеу, бақылау.
5. Жеке педагогтың өзі жинақтаған білімі мен біліктілігін өз әріптестерімен бөлісу.
6. Тәжірибені жетілдірудің демократиялық жолы.
7. Педагогтардың біліктілігін арттырудың бір тәсілі.
   Жұмыс істеудің тәсілі, оқушының үйренуін зерттеу, бақылау.
Сабақтағы зерттеу мәселесі мына жағдайларда жүзеге асады.
1. Сабақты зерттеуді бірнеше мұғалім (4-6) бірлесе дайындайды.
2. Өтетін сабақтың сапасын тек қана сабақ беруші мұғалім ғана емес, сабақты дайындауға қатысқан 
барлық мұғалімдер жауапты.
3. Келісім бойынша бір мұғалім сабақ береді, ал қалғандары бақылаушы болады.Олар зерттеуге 
келісілген тәсілдің , проблеманың жүзеге асу жағдайын қадағалайды.
4. Сабақты зерттеуге келіскен мұғалімдер  тобы өздерінің жұмыс ережелерін дайындайды және оны 
талқылау негізінде келіседі.(Жұмыс барысында уақыттан кешікпеу, мәселе бойынша ғана сөйлеу, 
әріптестерді сыйлау,уақытты бағалау, шынайы, адал болу)

5. Сабақтағы зерттеуге қатысатын мұғалімдер нені зерттеу керектігін келіседі. (Оқушылардың топтық
жұмысы, диолог ұйымдастыруы, сұрақтар түрлері мен деңгейі, жауаптарының мазмұны, кері 
байланыс, АКТ-ны пайдалануы,білімін бағалау, көшбаcшылық,)
6. Сабақтағы зерттеуге тиісті тақырыпты мұғалімдер тобы оның мектеп, сынып және өз тәжірибелері 
үшін маңызына, өзектілігіне, қажеттілігіне қарай таңдайды. Ары қарай оны мұғалім зерттеу қажет
7. Таңдаған тақырыпты зерттеу барысында әр мұғалім ол мәселе жайлы тек қана өз білімдерін 
толықтырып қана қоймайды. Бұл мәселелерді оқу , оқыту барысында қолданудың тәсілдері жайлы да 
ойланады.
8.  Сабақты зерттеуге қатысатын мұғалімдердің бәрі бірлесе отырып өтілуге тиісті сабақ жоспарын 
дайындайды. Жоспар дайындауда мақсаты мен міндетіне, мазмұнына, сабақ бөліктеріне,қойылатын 
сұраққа, күтілетін нәтижеге, кері байланысқа, т.б. Көңіл аударуы қажет.
9.  Сабақ жоспары кесілген соң, мұғалімдер сабаққа қажетті нәрселерді дайындау үшін кімнің неге 
жауап беретіндігі жайлы, сабақты кім қашан өтетіндігі мәселелері келіседі.
10. Сабақтағы зерттеуде қадағалануға тиісті оқушылар (3-4 ...) саны мен аты келісіледі, олардың 
әрқайсысы деңгейлес оқушылар тобының “өкілі” болу керек.
11. Бір мұғалім сабақ өтеді, ал қалған мұғалімдер зерттеуге келісілген тәсілдердегі проблеманың 
жүзеге асу жағдайын және олардың бақылауға келісілген оқушылар әсерін қадағалайды. 
12. Сабақтағы зерттеуде сабақ жоспарға сәйкес өтуде ме, өзгеріске ұшырауда ма? себебі неде? т.б. 
көңіл бөліп отырады.
13. Қажетіне қарай бақыланған оқушылардың жұмыс дәптерлері өте сыпайы түрде сұралып алынса, 
ондағы жұмыстар зерделенсе болар еді. 
14. Сабақ өтілген соң көп кешікпей сабақты талдау керек
Сабақтағы зерттеуге  қатысатын  мұғалімдер  нені зерттеу керек ?
•
Оқушылардың  топтық  жұмысы;
•
Сабақта оқушылардың  диалогын  ұйымдастыру; 
•
Оқушылардың   қойылатын сұрақтардың  түрлері  және  деңгейі;
•
Сабақтағы  кері байланыс;
•
Сабақта АКТ пайдалануы;
•
Оқушылардың  білімін  бағалау;
•
Сабақтағы  зерттеушілік  әңгіме;
•
А,В,С оқушылардың  танымдық ерекшеліктері
•
Көшбасшылық
•
Сабақ барысындағы ойындардың  рөлі;
•
Оқушылар рефлексиясы, кері байланыс , оқушы үні  ескерілу қажет
Сабақты талдауда мынадай ой-толғаулар болу керек.
1. Бірлескен стратегиялар сабақ барысында нәтиже берді ме?
2. Сіздің пікіріңізше, сабақ жақсы өтті ме? Неге?
3. Біз бірлесіп неге қол жеткізгіміз келеді?
4. Біз оқушыларды неге үйреткіміз келеді?
5. Бірлесіп жасаған жоспар Сізге қаншалықты көмектесті?
6. Сабақ барысында қай кезеңі жақсы өтті, ... Неге? Сәтті шыққан жері?
7. Не жоспардан тыс өтті?
8. Сіздің көңіліңіз аз толған нәрсе? Неге?
9. Сіз нені басқаша істер едіңіз? Неге?
10. Бұрын сіз нені істеп көруші едіңіз?
11. Бізге қолға алуға қажетті қандай шара керек?
12. Бізге қажетті қандай жоспар құру керек?
13. Сіздің ойыңызша жағдайды қалай түзетуге болады?
14. Егер сіз бұл сабақты қайта өтсеңіз, нені басқаша істер едіңіз?
15. Сіздің алдағы қадамдарыңыз қандай? Қандай жоспар жасайсыз? 
 «Lesson  study»  зерттеу  сабағының   жоспары
р/с
Атқарылатын  жұмыс  
түрі 
Мерзімі
Табыс критерийі  Жауапты 
1
«Lesson  study»   оқу 
үдерісіне ықпалдастыру 
15 қаңтар
Әріптестер  
арасында  «Lesson
М.Ниетқұлова

study» түсінігі 
қалыптасады 
2
«Lesson  study»  сабақтағы  
зерртеу   тобын  құру  
20 қаңтар 
Тәжірибелі, 
қызығушылығы 
мұғалімдерден 
құралған команда 
топтасады
М.Ниетқұлова 
3
«Lesson  study» жүргізетін  
сыныпты таңдау,  сапасын  
талқылау
25 қаңтар 
Сынып 
жетекшімен 
пікірлесу 
Сыныптың  оқу 
сапасын зерттеу 
М. Ниетқұлова 
Ж.Есполов
4
Бақылаудағы  оқушыларды  
бөлу , сабақты  жүргізетін  
мұғалімді жеребе  арқылы  
таңдау 
28 қаңтар 
Зерттеу тобыны 
өзара 
ынтымақтасуы
5
«Lesson  study»  зерттеу  
сабағының  бірінші  
отырысы 
5-ақпан
Өзгерістерді 
енгізу, сабақты 
бірлесіп 
жоспарлау 
М.Ниетқұлова
Ж.Есполов
Ж.Тұрсынбаева
Ф.Искакова 
 Р .Илибаев 
А.Тыныштықбаева
Н.Қанатбаева
А.Қапсанова 
Г.Лепесова 
6.
«Lesson  study»  зерттеу  
сабағының  бірінші  
сабағын  өткізу, қадағалау
10-ақпан 
Сабақтағы 
зертеуің 
тиімділігін 
түсінеді
Зерттеу  тобы 
П.Пазылбекова 
7
№1 Lesson  study»  зерттеу  
сабағының  бірінші  
сабағын  талқылау ,
Видеокамералар, 
фотолар 
Әріптестер пікірін
тыңдау 
М.Ниетқұлова 
8
Оқушылармен  сұхбат алу 
А,В,С  деңгейлі  
оқушылардың 
пікірін тыңдау
М.Ниетқұлова 
9
Екінші  «Lesson  study»  
зерттеу  сабағын жоспарлау 
20 ақпан  
әріптестер 
арасында 
тәжірбие 
алмасады
Зерттеу тобы 
10
Екінші  «Lesson  study»  
зерттеу  сабағын өткізу   
10-15наурыз 
Зерттеу тобы
П.Пазылбекова 
11
 Оқушылармен  сұхбат алу
12
Екінші  «Lesson  study»  
зерттеу  сабағын  талқылау 
13
Үшінші  «Lesson  study»  
зерттеу  сабағын  жоспарлау
 5  сәуір
әріптестер 
арасында қандай 
прогреске кол 
жеткіздік , 
пікіралысу
Зерттеу тобы
14
Үшінші  «Lesson  study»  
зерттеу  сабағын  өткізу 
10-15 сәуір 
Видеокамералар, 
фотолар 
Әріптестер пікірін
тыңдау
П.Пазылбекова 
15
Үшінші  «Lesson  study»  
зерттеу  сабағын  талқылау
16
Оқушылармен  сұхбат алу

17
Ортақ  қорытынды жасау 
15 -20  сәуір
Өзгеріс картасы 
``Lesson  study`` дәлелдемелері
Бірінші ``Lesson  study`` бірлесіп  жоспарлау 
``Lesson  study``  сабақты  өткізу 
топтық  жұмыс                            жеке  жұмыс 
бағалау                           жұптық   жұмыс