Инновациялық қызмет негіздері және патенттану

Д.СЕРІКБАЕВ АТЫНДАҒЫ ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Курмангалиев Т.Б.


Инновациялық қызмет негіздері және ПАТЕНТТАНУ

Тәжiрибелiк сабақтарға қатысты әдiстемелiк нұсқаулар

«Авторлық және патенттік құқық негіздері» пәнін оқытудың мақсаты студенттерді:

- өнеркәсіптік меншік объектілерін қорғау саласындағы халықаралық заңдарымен;

- Қазақстан Республикасының және шет елдердің патенттік заңымен;

- өнертабысқа, пайдалы модельге патент беруге өтінім құрастыру және беру ережелерімен;

- өнеркәсіптік меншік объектілеріне құқықтарды беруге лицензиялық келісімдерді жасау тәртібімен таныстыру.

-интеллектуалдық (зияткерлік) меншік, өнеркәсіптік меншік, өнертабыс, пайдалы модель, өнеркәсіптік үлгі, тауар белгісі (таңбасы), қызмет көрсету белгісі (таңбасы), тауардың шығу орнының атауы, ноу-хау, аналог, прототип, лицензиялық шарт туралы түсініктерді;

- өнертабысқа, пайдалы модельге, өнеркәсіптік үлгіге патент беруге өтінім беру тәртібің;

- тауар белгісін (қызмет көрсету белгісін) тіркеуге өтінім беру тәртібін;

- лицензиялық келісімді жасау тәртібін білуі керек.

Пәнді игерудің негізі жалпы білім беру және ғылыми теориялық пәндерді оқу кезінде меңгерген білімдері болып саналады .

Әдістемелік нұсқау үш тараудан тұрады:

1 Интеллектуалдық (зияткерлік) меншік, интеллектуалдық (зияткерлік) және өнеркәсіптік меншікті қорғау бойынша Қазақстан Республикасының заңдары. Өнеркәсіптік меншікті қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастық.

2. Патенттік құжаттама және оны пайдалану.

3. Өнеркәсіптік меншік объектілеріне құқықтарды ресімдеу және өнеркәсіптік меншіктің экономикасы.

.

1 Тарау

1. интеллектуалдық қызмет нәтижелері;

2. азаматтық айналымға қатысушыларды, тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметті жекелендіру құралдары жатады.
Интеллектуалдық қызмет нәтижелеріне:

- ғылым, әдебиет және өнер шығармалары;

- фонограмманы орындау және хабарлауды ұйымдастыру шараларын жеткізу;

- өнертабыстар, пайдалы модельдер, өнеркәсіптік үлгілер;

- селекциялық жетістіктер;

- интегралды микросұлбалар топологиялары;

- ЭЕМ арналған бағдарламалар және деректер базалары;

- ашылмаған ақпарат, оның ішінде өндіріс құпиялары (ноу-хау) жатады.

- фирмалық атаулар;

- тауарлық белгілер (қызмет көрсету белгілер);

- тауардың шығу орындарының (шығу тегін көрсету) атауы.

1 Интеллектуалдық және өнеркәсіптік меншікке анықтама беру.

2 Интеллектуалдық меншікке адамның интеллектуалдық қызмет нәтижелеріне және азаматтық айналымға қатысушыларды, тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметті жекелендіру құралдарына айрықша құқық ретінде сипаттама беріңіз.

3 Интеллектуалдық меншіктің құқық объектілеріне жататын интеллектуалдық қызметтің нәтижелерін атап өтіңіз.

4 Азаматтық айналымға қатысушыларды, тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметті жекелендіру құралдарының адамның күнделікті өміріндегі мәні.
Бақылау сұрақтар

1. 
   Қандай Халықаралық конвенцияда интеллектуалдық меншікке анықтама берілген?
   
2. 
   Өнеркәсіптік меншікті қорғау бойынша Париж конвенциясында аталған өнеркәсіптік меншік объектілерінің санына неге «ноу-хау» деген объект кірмейді?
   
3. 
   Интеллектуалдық меншік объектілеріне құқық пайда болу негіздері қандай?
   
4. 
   «Интеллектуалдық меншік объектісіне айрықша құқық» деген не?
   
5. 
   Өнертабысқа берілетін қорғау құжаттың екі түрі (патент және авторлық куәлік) арасыңдағы принципиалды айырмашылық қандай?
   

Қазақстан Республикасында инттелектуалдық меншік саласында пайда болатын құқықтық қатынастарды реттейтін құқық көздері болып төмендегілер табылады: Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі, ҚР Патенттік Заңы, «Тауар белгілері, қызмет көрсету белгілері және тауарлардың шығу орындарының атаулары туралы» ҚР Заңы, «Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы» ҚР Заңы, «Селекциялық жетістіктер туралы» ҚР Заңы, «Интегралдық микросұлбалардың топологияларын құқықтық қорғау туралы» ҚР Заңы, Қазақстан Республикасы қатысушысы болатын әртүрлі Халықаралық конвенциялар (келісім шарттар) және басқадай заң құжаттары.

1 Қазақстан Республикасындағы интеллектуалды меншік объектілерін қорғауға құқық көздерін келтіріңіз.

2 ҚР Патенттік Заңы және «Тауар белгілері, қызмет көрсету белгілері және тауарлардың шығу орындарының атаулары туралы» ҚР Заңы қандай қатынастарды реттейді? Өнертабыстар, тауар белгілерінің құқық иеленушілер және нарықтық экономика жағдайында шаруашылық ететін субъектілер үшін осы заңдардың маңызын түсіндіріңіз.

3 Жаңа жасаулар мен технологияларды қорғау үшін қоғамда патенттік жүйенің пайда болу себептерін түсіндіріңіз.

4 Авторлық құқық және патенттік құқықпен қорғалатын интеллектуалдық меншік объектілерін атап өтіңіз.
Бақылау сұрақтар

1 Қай жылы Қазақстан Республикасында бірінші Патенттік Заң қабылданды?

2 Қазақстан Республикасының Патенттік Заңына сәйкес өнертабысқа, пайдалы модельге және өнеркәсіптік үлгіге патент кімнің атына беріледі?

3 Авторлық құқық субъектілеріне кімдер жатады?

4. Қазақстан Республикасында авторлық құқықтың күшін сақтау мерзімі?
3 тақырып. Интеллектуалдық меншік құқығын қорғау жөніндегі Мемлекеттік органдар. Патенттік ведомство (ведомство – мемлекеттік бір сала бойынша басқару органы). (Қазақстан Республикасы Әділет Министрлігінің зияткерлік меншік құқығы жөніндегі Комитетінің мемлекеттік патенттік құрылымындағы орны. Патенттік ведомствоның қызметтері. Өтінім құжаттарын беру тәртібі).
Міндеті: Патенттік ведомствоның ұлттық патенттік жүйедегі рөлі мен маңызын оқып үйрену.
Қазақстанда ұлттық патенттік жүйені жасау (1992 жылғы) - өнеркәсіптік меншік объектілерін жасау, құқықтық қорғау және пайдалануымен байланысты пайда болатын қатынастарды реформалау, ғылыми жобалар авторлары мен кәсіпкерлер арасындағы өзара қарым-қатынастарын қайта қарастырудың бастауы. Бұл өзгертулердің барлығында ең маңызды болатыны - өнертабыстарға, өнеркәсіптік үлгілерге, тауар белгілеріне құқықты кәсіпорынның материалдық емес активтер ретінде пайдалану және осыда ақша нақты табу, нарықтық экономика жағдайларында экономикалық есептерді шешуге бағытталған жеке меншік патенттік-лицензиялық саясатын жасауға мүмкіншілік пайда болды.

Қазақстан Республикасы комитеті 2001 жылы 29 наурызындағы «Қазақстан Республикасының Әділет Министрлігінің зияткерлік меншік құқықтары жөніндегі Комитетінің мәселелері» атты № 411 Үкімет қаулысымен күші жойылған Қазақстан Республикасының Әділет Министрлігінің авторлық құқықтар жөніндегі Комитеті және Қазақстан Республикасының Әділет Министрлігінің «Казпатент» деп аталатын патенттер және тауар белгілері жөніндегі Республикалық мемлекеттік кәсіпорын орнына жасалды.

1 ҚР Патенттік Заңында, «Тауар белгілері, қызмет көрсету белгілері және тауарлардың шығу орындарының атаулары туралы» ҚР Заңында, «Интегралдық микросұлбалардың топологияларын құқықтық қорғау туралы» ҚР Заңында өнертабыстар, өнеркәсіптік үлгілер, тауар белгілер, интегралдық микросұлбалар топологияларын қорғау саласында мемлекеттік монополияны қамтамасыз етуде ҚР мемлекеттік патенттік ұйым болып табылатын уәкілетті мемлекеттік органның міндеттері мен функцияларын анықтайтын тиісті нормаларын табыныз.

2 Мемлекеттік патенттік жүйесінде патенттік ведомствоның мемлекеттік орган ретінде маңызын түсіндірініз.

3 Қазақстан Республикасының Әділет Министрлігінің зияткерлік меншік құқықтары жөніндегі Комитетінің және оның құрылымдық бөлімінің «Зияткерлік меншіктің ұлттық институты» деп аталатын Республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорынның веб-сайтарымен танысыныздар: http://www.intellkaz.kz, http://www.kazpatent.kz

4 «Зияткерлік меншіктің ұлттық институты» деп аталатын Республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорынның функцияларын атап өтініз.

5 Зияткерлік меншік, патенттер және тауар белгілері жөніндегі Федералдық қызметінің (Роспатент) веб-сайтымен (http://www.rupto.ru) және Роспатенттің өнеркәсіптік меншіктің Федералдық институтының веб-сайтымен (http://www.fips.ru) танысыныздар.

1 «Казпатент» деп аталатын Қазақстан Республикасының Ұлттық патенттік ведомствосы қай жылы жасалды?

2 Елдегі өнертабушылық істерін басқару жөніндегі және өнертабыстарға, өнеркәсіптік үлгілерге қорғау құжаттарын (авторлық күәліктер, патенттер) беруі мен тауар белгілерін тіркеуін жүзеге асыратын ССРО-дағы мемлекеттік орган қалай аталатын?

3 Өнертабыстарды қорғау мәселелерін реттейтін арнайы заң ССРО-да болды ма?

4 1973 жылы ССРО-да қабылданған өнертабыстарға қорғау құжаттарын алуға өтінім беру тәртібін анықтайтын нормативтік құжат қалай аталатын?

5 Қазақстан Республикасында өнертабысты патенттеу мақсатымен АҚШ-тың өтініш білдірушісі өтінімді тікелей «Зияткерлік меншіктің ұлттық институты» Республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорынына бере алама?

6 Ресей Федерациясының өтінім білдірушісі Қазақстанда өнертабысты патенттеуге өтінімді Қазақстан Республикасының патенттік сенімді өкіліне бармай тікелей бере ала ма?
4-тақырып. Өнеркәсіптік меншікті қорғау саласындағы халықаралық келісімдер (Интелектуалды меншіктің Бүкілдүниежүзілік Ұйымының (ИМБҰ) қызметі. Өнеркәсіптік меншікті қорғау жөніндегі Париж конвенциясы. Еуразиялық патенттік конвенция. Интелектуалды және патенттік меншікті қорғау саласындағы заңдарды үйлесімдеу үшін халықаралық келісімдердің маңызы. Еуразиялық патенттік қоғам).
Міндеті: интеллектуалды меншікті қорғау саласындағы халықаралық келісімдердің негізгі ережелерін оқып үйрену (зерделеу), әр елдегі патенттік заңды үйлесімдеу себебін түсіну.
Қазақстан Республикасымен төмендегі келісім-шарттар бекітілген (ратификацияланған):

- әдебиет және көркем шығармаларын қорғау туралы Берн Конвенциясы (24 шілде 1971 жылы, ИМБҰ, Париж Акті);

- Москва қаласында 1993 жылы 24 қыркүйекте қол қойылған авторлық құқық және сабақтас құқықтар қорғау саласындағы ынтымақтастық туралы Келісім;

- өнеркәсіптік меншікті қорғау жөніндегі Париж Конвенциясы (1883 жылы, 20 наурыз);

- интелектуалды меншіктің Бүкілдүниежүзілік Ұйымының (ИМБҰ) құрайтын Конвенция (1967 жыл, 14 шілде);

- белгілерді халықаралық тіркеу туралы Мадрид келісімі (1891 жыл, 14 сәуір);

- 1970 жылы 19 маусымда қабылданған Патенттік кооперация туралы Келісім-шарт (РСТ);

- 1994 жылы 9 қыркүйекте қабылданған Еуразиялық патенттік конвенция.

- бүкіл әлемде интелектуалды меншікті қорғауға мемлекеттердің ынтымақтастық және тиісті жағдайларда басқа халықаралық ұйыммен өзараәрекеттесу жолымен қолғабыс ету (жәрдемдесу);

- Одақтардың әкімшілік ынтымақтастығын қамтамасыз ету.
Тәжірибелік тапсырма

1 Өнеркәсіптік меншікті қорғау жөніндегі Париж Конвенцияны (1883 жылы, 20 наурыз), интелектуалды меншіктің Бүкілдүниежүзілік Ұйымының (ИМБҰ) құрайтын Конвенцияны (1967 жыл, 14 шілде) зерделеу. Осы халықаралық келісімдерге жалпы сипаттама беріңіз.

2 Төмендегі өнеркәсіптік меншік объектілері үшін конвенциялық басымдылық (приоритет) мерзімдерін келтіріңіз:

- өнертабыс;

- өнеркәсіптік үлгі;

-тауар белгісі;

- пайдалы модель

3 Интелектуалды меншіктің Бүкілдүниежүзілік Ұйымының (ИМБҰ) веб-сайтымен (http://www.wipo.org) және Еуразиялық патенттік қоғамының веб-сайтымен (http://www.eapo.org.) танысу.

1 Өнеркәсіптік меншікті қорғау жөніндегі Париж Конвенциясында бекітілген ұлттық режим принципі неде?

2. Интелектуалды меншіктің Бүкілдүниежүзілік Ұйымы (ИМБҰ) қандай функцияларды атқарады?

3. Қай жылы Еуразиялық Конвенция қабылданды?

4. Еуразиялық патенттің қандай аймақтарда күші бар?

5. Еуразиялық патенттік ұйымның штаб-пәтері қайда орналасқан?

6. РСТ рәсімі бойынша халықаралық өтінімді және еуразиялық патент алуға өтінімді беру өтінім білдірушіге қандай артықшылықтар береді?

2 Тарау

1. патенттік құжаттама және оны пайдалану

Өнертабыстарға патентерге сипаттауларда үш негізгі құрылымдық компоненті бөлуге болады: титул парағы (Title- page), сипаттаудың мәтіндік бөлігі (Description) және сызбалар (Drawings) (егер өнертабыс объектісі құрылғы болса).

Заңдылық көзқарастаң патентік формула – өнертабысты мазмұны бойынша белгілі өнертабыстардаң ерекшелендіретін осы өнертабыстың жаңалығының барлық белгілері берілетін патенттің маңызды бөлігі. Патентік формула патентке сипаттаудың мәтіндік бөлігінің жалғасы болса да, бұл патенттің өздік бөлігі болып табылады. Өнертабыс сипаттауларында деректерді идентификациялау үшін INID Халықаралық кодтары қолданылады.

1 Қазақстан Республикасының алдын ала немесе патентерге өнертабыс сипаттауларын зерделеу.

2 Шет елдердің (АҚШ, Ресей және т.б.) патентерге өнертабыс сипаттауларын зерделеу.

3 Өнертабыс сипаттауларындағы библиографиялық бөлігін талдау. Келесі мәліметтерді табыңыз:

- қорғау құжаттың нөмірі;

- ХПЖ (ӨХЖ) рубрика индексын;

- өтінішті беру күнін, басымдылығы күні;

- өтініш нөмірі;

- автордың атауы;

- патентиеленушінің атауы

Өтінім берушінің патенттік талаптары кіретін Қазақстан Республикасының немесе басқа елдің патентіне жарияланған өнертабыс сипаттауының құрылымдық бөлігін табыныз.
Бақылау сұрақтары

1 Өтінім берішінің патенттік талаптары кіретін Қазақстан Республикасының патентіне жарияланған өнертабыс сипаттауының құрылымдық бөлігі қалай аталады?

2 INID Халықаралық кодтары не үшін қолданылады?

3 Қазақстан Республикасының Заң Министрлігінің Зияткерлік меншігі құқығы бойынша Комитетімен шығарылатын ресми бюллетень қалай аталады?

4 Өнертабыс сипаттауының библиолграфиялық бөлігінде берілген 11, 19, 54, 57 кодтар нені белгілейді?

5 Өнертабыс сипаттауына өтініш нөмірі, өтініш беру күні, автордың аты, ХПЖ рубрикасының коды, қорғау құжат нөмірі сияқты бибиографиялық элементтер не мақсапен енгізіледі?

6 Өнертабыс сипаттауының титул парағында не себепті реферат (Abstract) басылады?
6-тақырып. Өнертабыстардың жіктеуі (классификациясы) (Өнертабыстардың ұлттық жіктеуі, өнертабыстардың халықаралық жіктеуі, өнертабыстардың халықаралық жіктеудін иерархиялық құрылымы, тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің халықаралық жіктеулері )
Мақсаты: техника объектілері үшін сәйкес рубрикаларын анықтау үшін Халықаралық патенттік жіктеуіштердің (ХПЖ) көрсеткіштерімен жұмыс істеудің практикалық дағдыларына ие болу
1975 жылы 7 қазанда күшіне енген Халықаралық патенттік жіктеуіш өнертабыстарға сипаттаулар, жарияланған патенттік өтініштер, авторлық күәліктер, пайдалы модельдер және пайдалығы туралы күәлектерді (бұдан әрі «патенттік құжаттар» деген жалпы терминмен аталатын) қамтитын бірыңғай жіктеу жүйесін жасауын көздейді.

1. 
   
   жүктеу 416,72 Kb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: