Аралық бақылау №2. (жазбаша бақылау жұмысы).
Әдебиеттер
Негізгі:
1. Қайырбеков Ж. К., Əубəкіров Е. А., Мылтықбаева Ж. К. «Жалпы химиялық технология». – Алматы, 2014. – 280 б. (rmebrk.kz›bilim/himia-2.pdf).
2. Керімқұлов Қ. Нұрсейітов Ш., Шертаев Е. Жалпы химиялық технология. – Астана: Фолиант, 2015. - 376 б.
3. Жакирова Н.Қ. Жалпы химиялық технология. 1-бөлім. Химиялық технологияның теориялық негіздері. Оқу құралы:– Алматы, 2012. - 158 б. (jakirova_jalpi_himijalik_kz_2012).
Қосымша:
1. Общая химическая технология / Под ред. А.Г. Амелина. - М.: Химия. Академкнига, 2007. – 410 с.
2. Савельянов В.П. Общая химическая технология: Учебник. – М.: Академкнига, 2007. – 336 с.
3. Швалев Ю.Б., Коробочкин В.В. Общая химическая технология. Химические процессы и реакторы: Учебное пособие. – Томск: Изд-во ТПУ, 2008. - 180 c.
4. Иванов В. Методы проектирования химико-технологических процессов: Учебник. – М.: Лань, 2013. – 448 с.
5. Кузнецова И., Харлампиди Х., Иванов В., Чиркунов Э. Общая химическая технология. Основные концепции проектирования химико-технологических систем. – СПб.: Лань, 2014. – 384 с.
6. Кузнецов И. Н.. Технология микробного синтеза антибиотиков, витаминов и ферментов.- Минск, БГТУ, 2018. – 88 с.
7. Кузнецова И. Общая химическая технология: материальный баланс химико-технологического процесса. – М.: Логос, 2007. – 264 с.
8. Беликов В.Г. Фармацевтическая химия: Книга, 2007. – С. 389-415.
Электрондық ресурстар:
1.https://nashol.com/20180715101966/obschaya-himicheskaya-tehnologiya-kutepov-a-m-bondareva-t-i-berengarten-m-g-1990.html
2.http://www.newlibrary.ru/book/beskov_v_s___safronov_v_s_/obshaja_himicheskaja_tehnologija_i_osnovy_promyshlennoi_yekologii.html
3. rmebrk.kz›bilim/himia-2.pdf
4. jakirova_jalpi_himijalik_kz_2012
ГЛОССАРИЙ
Абсорбция - заттың газдан немесе сұйықтықтан сұйықтықпен (абсорбентпен, сіңіргішпен) сіңірілуі. Абсорбция кезінде заттың сіңуі сіңіргіштің бүкіл көлемінде жүреді. Бұл жағдайда сіңірілетін заттың абсорбентпен химиялық әрекеттесуі мүмкін (химосорбция).
Автоклав-қысыммен жабық көлемде физика-химиялық процестерді жүргізуге арналған құрылғы (химиялық реактор).
Адсорбция – қатты зат-адсорбент бетіндегі заттың газдан немесе ерітіндіден шоғырлануы. Ең танымал адсорбенттер: белсенді көмір, силикагель, алюмогель, цеолиттер.
Аминқышқылдары - NH2 амин топтары мен СООН карбоксил топтары бар органикалық қосылыстар. Қарапайым аминқышқылдары: аминоацет қышқылы (глицин) H2N–CH2–COOH және аминопропион қышқылы (аланин) H2N–CH3–CH–COOH. Табиғи аминқышқылдарының жалпы формуласы H2N-R–CH – COOH, мұндағы r-көмірсутек радикалы. Ақуыз молекулалары аминқышқылдарының молекулаларынан жасалады.
Аммиак селитрасы (аммоний нитраты NH4NO3) – азот қышқылын аммиакпен бейтараптандыру кезінде алынатын, суда жақсы еритін жоғары концентрацияланған (азот құрамы кемінде 34%) азот тыңайтқышы.
Аморфизм - кристалл құрылымының белгілері жоқ заттың қатты күйі; әйнек пен көптеген қатты органикалық заттарға тән. Аморфты заттардың белгілі бір балқу температурасы жоқ.
Антифриздер - қысқы уақытта автомобиль қозғалтқыштарының радиаторларындағы суды алмастыратын, қату температурасы Төмен сұйықтықтар.
Ацетаттар-сірке қышқылының тұздары СН3СООН, мысалы, натрий ацетаты СН3СООН, кальций (СН3СОО) 2са және т. б.
Бутил спирті (Н-бутанол) C4H9OH – монатомиялық спирттердің өкілі. Қалыпты бастапқы бутил спирті CH3(CH2)3on және оның изомерлері белгілі: қалыпты қайталама бутил спирті CH3SN2SN(oh)CH3, изобутил спирті (CH3)2SNSN2ON, третбутил спирті (trimetilkarbinol) (CH3)3SON. Сивуш майының тән иісі бар түссіз тұтқыр сұйықтық. Бутанол бояу өнеркәсібінде, шайырлар мен пластификаторлар өндірісінде, көптеген органикалық қосылыстардың синтезінде еріткіш ретінде қолданылады.
Сутектік көрсеткіш - моль/л түрінде көрсетілген сутегі иондары концентрациясының теріс ондық логарифмі.
Су буы-булану кезінде су молекулалары түзетін судың газ тәрізді күйі.
Сублимация-сұйық фазаны айналып өтіп, қатты дененің бу күйіне және керісінше (бу күйінен қатты күйге) ауысуы. Сублимация тек қатты "ұшқыш" денелерге ғана тән, олардың буы осы денелердің қайнау температурасынан төмен температурада айтарлықтай қысымға ие.техникада олар қатты денелерді қоспалар мен ластаушы заттардан тазарту үшін қолданылады.
Вулканизация - каучуктардың вулканизация агентімен өзара әрекеттесуінің технологиялық процесі, онда резеңке молекулалары бір кеңістіктік торға тігіледі. Бұл ретте каучуктың беріктік сипаттамалары, оның қаттылығы мен серпімділігі артады, пластикалық қасиеттері, ісіну дәрежесі және органикалық еріткіштерде ерігіштігі төмендейді. Вулканизациялық агенттер болуы мүмкін: күкірт, пероксидтер, металл оксидтері, амин типті қосылыстар және т.б. вулканизацияланған каучуктар резеңке деп аталады.
Булану - ерітінділерді еріткіштің булануы арқылы концентрлеу процесі; көбінесе жоғары температурада, кейде қайнаған кезде және/немесе вакуумда жасалады.
Газ заңдары - параметрлердің бірінің тұрақты мәні 34 НМ болатын заттың тұрақты мөлшері бар жүйеде жүретін термодинамикалық процестердің заңдары: Чарльз Заңы, Гей-Луссак Заңы, Бойль-Мариотт заңы, Авогадро заңы, Далтон Заңы.
Гетерогенді тепе – теңдік – құрамдас бөліктері әртүрлі агрегаттық күйлерде болатын жүйеде тепе-теңдік, мысалы, СаСО3(қ) кальций карбонатының ыдырау реакциясында. Бұл ретте гетерогенді тепе-теңдік константасына реакцияға қатысатын қатты заттарға жататын мүшелер кірмейді: Кр = Р (СО2).
Гетерогенді катализ – әрекеттесуші жүйеден бөліну шекарасымен айшықталған катализатордың әсерінен реакция жылдамдығының артуы.
Гомогенді катализ – әрекеттесуші заттармен біртекті (сұйық немесе газ) жүйе құрайтын катализатордың әсерінен реакция жылдамдығының артуы.
Гидратация - су ерітінділерінде молекулалардың немесе ерітінді иондарының айналасындағы су молекулаларынан мембраналардың түзілуі.
Гидраттар - гидратация өнімдері: суда еріген зат молекулаларының немесе иондарының су молекулаларымен қосылыстары.
Гидролиз - заттың сумен алмасу реакциясы. Бейорганикалық химияда тұздардың гидролизі қарастырылады, оның барысында судың электролиттік диссоциациясының тепе-теңдігі өзгереді және ерітінді ортасы өзгереді.
Фазалық шекара - әртүрлі агрегаттық күйлерде орналасқан екі зат арасындағы шекара бойымен өтетін жазықтық.
Деаэрация – сұйықтықтар мен ерітінділерден еріген газдарды шығару-металдарды коррозиядан қорғаудың бір әдісі, ол металл байланысқан ерітіндіден оттегі алынады.
Дегидратация - кристаллогидраттарды, органикалық қосылыстарды дегидратациялау сияқты суды қыздыру арқылы немесе су шығаратын заттарды қолдану арқылы бөлу реакциясы.
Дегидрогенизация (дегидрогенизация) - сутектің органикалық қосылыстардан тотығу немесе қыздыру арқылы бөлінуі.
Диализ - коллоидты ерітінділер мен жоғары молекулалық қосылыстар ерітінділерін қоспалардан тазарту әдісі, бұл ерітінді компоненттерінің целлюлоза, пергамент және т. б. пленкадан алынған мембраналар арқылы диффузияға тең емес қабілетіне негізделген.
Судың кермектігі - ондағы кальций мен магний карбонаттары мен бикарбонаттарының болуына байланысты. Тұрақты және уақытша қаттылықты ажыратыңыз.
Ингибиторлар (стабилизаторлар, пассиваторлар) – химиялық процестерді тежейтін заттар. Олар тізбекті реакцияларды, металдардың коррозиясын, майлау майларының, лактар мен бояулардың тотығу процестерін және т. б. баяулату немесе толығымен тоқтату үшін қолданылады.
Кокс газы - көмірді кокстеу кезінде пайда болатын газ; құрамында сутегі, метан, хош иісті көмірсутектер бар, бензол алу үшін және жоғары калориялы отын ретінде қолданылады.
Конденсация - заттың газ тәрізді күйден сұйықтыққа ауысуы; табиғатта шық, тұман, бұлт, аяз пайда болған кезде пайда болады.
Концентрация - жүйедегі заттың (қоспаның, ерітіндінің, балқыманың) салыстырмалы мөлшері.
Металдар коррозиясы - сыртқы ортаның физика-химиялық әсеріне байланысты металдардың бұзылуы; бұл жағдайда металл тотыққан күйге өтеді және өзіне тән қасиеттерін жоғалтады.
Крекинг - төмен молекулалы өнімдерді, негізінен мотор отындарын (бензин, керосин және т.б.) алу мақсатында мұнайды немесе оның фракцияларын жоғары температурада өңдеу.
Минералдар - өздігінен жүретін химиялық реакциялар мен физикалық процестер барысында пайда болатын және табиғи заттардың айналымына енетін химиялық қосылыстар немесе қарапайым заттар. Белгілі бейорганикалық минералдардың саны 12 мыңнан асады.
Бейтараптандыру - күшті қышқыл мен сілтінің ерітіндісі арасындағы реакция, нәтижесінде ерітіндінің қышқыл немесе сілтілі ортасы бейтарап болады.
Октан саны – іштен жану қозғалтқыштарына арналған отын сапасының, оның детонацияға қабілетіне негізделген шартты сандық сипаттамасы.
Олеум - сусыз күкірт қышқылындағы SO3 ерітіндісі, күкірт қышқылы зауыттарының өнімдері.
Тұндыру - ерітінділерден аз еритін қосылыстар түрінде компоненттердің бөлінуі; аналитикалық химияда, химия өнеркәсібінде кеңінен қолданылады, табиғатта кең таралған.
Пиролиз - қатты отынды (көмір, шымтезек, ағаш) одан құнды компоненттерді алу және пайдалану үшін ыңғайлы көрініс беру мақсатында қайта өңдеудің бір тәсілі; отынды белгілі бір температураға дейін (отын түріне және пиролиздің мақсатына байланысты) ауаға қол жеткізбестен қыздырудан тұрады.
Плазма - бос электрондар мен оң зарядталған иондары бар заттың төртінші (қатты, сұйық және газ тәрізді) агрегаттық күйі. Плазма температурасы бірнеше ондаған мыңнан (төмен температуралы плазма) бірнеше ондаған миллион градусқа дейін. Жоғары температуралы плазма онда басқарылатын термоядролық синтез жүргізу мақсатында өткен ғасырдың ортасынан бастап зерттеледі. Төмен температуралы плазмада әртүрлі химиялық реакциялар жүргізіледі: ацетилен алу, атмосфералық азотты бекіту және т. б.
Полимерлер - табиғи немесе синтетикалық жоғары молекулалық қосылыстар.
Престеу - қатты материалдарды тығыздау, қасиеттерін өзгерту және пішіндеу немесе пішіндеу мақсатында қысыммен өңдеу процесі.
Жалған сұйылту - қабат арқылы өтетін газ немесе сұйықтық ағынының әсерінен түйіршікті борпылдақ материал қабатын "жалған сұйықтыққа" айналдыру.
Реагенттер - химиялық реакциядағы бастапқы заттар.
Реактивтер - жоғары немесе салыстырмалы түрде жоғары тазалықтағы химиялық заттар, сондай-ақ арнайы дайындалған және талдауға, ғылыми-зерттеу және басқа да зертханалық жұмыстарға арналған ерітінділер.
Қалыпты жағдай - температура 298 К(25оС) және қысым 101 325 Па (101,3 кПа немесе 760 мм с.б., 1 атм).
Флотация - қоспа компоненттерінің әртүрлі сулануына негізге ала отырып, заттардың ұсақ ұнтақталған қоспасын бөлу тәсілі. Кенді байыту үшін қолданылады.
Эмульсия - дисперсті фаза және дисперсиялық орта сұйық заттар, мысалы, сүт, майонез және т. б. болатын дисперсті жүйе.
ГЛОССАРИЙ
Абсорбция – поглощение вещества из газа или жидкости жидкостью (абсорбентом, поглотителем). При абсорбции поглощение вещества происходит во всем объеме поглотителя. При этом может происходить химическое взаимодействие поглощаемого вещества с абсорбентом (хемосорбция).
Автоклав – устройство (химический реактор) для проведения физико-химических процессов в замкнутом объеме под давлением.
Адсорбция – концентрирование вещества из газа или раствора на поверхности твердого вещества – адсорбента. Наиболее известны следующие адсорбенты: активные угли, силикагель, алюмогель, цеолиты.
Аминокислоты – органические соединения, в которых содержатся аминогруппы NH2 и карбоксильные группы СООН. Простейшие аминокислоты: аминоуксусная кислота (глицин) H2N–CH2–COOH и аминопропионовая кислота (аланин) H2N–CH3–CH–COOH. Общая формула природных аминокислот H2N–R–CH–COOH, где R – углеводородный радикал. Из молекул аминокислот строятся молекулы белков.
Аммиачная селитра (нитрат аммония NH4NO3) – хорошо растворимое в воде высококонцентрированное (содержание азота не менее 34%) азотное удобрение, получаемое при нейтрализации азотной кислоты аммиаком.
Аморфность – твердое состояние вещества, в котором отсутствуют признаки кристаллического строения; характерно для стекла и многих твердых органических веществ. Аморфные вещества не имеют определенной температуры плавления.
Антифризы – жидкости с низкой температурой замерзания, заменяющие воду в радиаторах автомобильных моторов в зимнее время.
Ацетаты – соли уксусной кислоты СН3СООН, например, ацетат натрия СН3СООNa, кальция (СН3СОО)2Са и т.д.
Бутиловый спирт (н-бутанол) C4H9OH – представитель одноатомных спиртов. Известны нормальный первичный бутиловый спирт СН3(СН2)3ОН и его изомеры: нормальный вторичный бутиловый спирт СН3СН2СН(ОН)СН3, изобутиловый спирт (СН3)2СНСН2ОН, третбутиловый спирт (триметилкарбинол) (СН3)3СОН. Бесцветная вязковатая жидкость с характерным запахом сивушного масла. Бутанол применяют как растворитель в лакокрасочной промышленности, в производстве смол и пластификаторов, в синтезе многих органических соединений.
Водородный показатель – отрицательный десятичный логарифм концентрации ионов водорода, выраженный в моль/л.
Водяной пар – газообразное состояние воды, образуется молекулами воды при ее испарении.
Возгонка – переход твердого тела в парообразное состояние и обратно (из парообразного в твердое), минуя жидкую фазу. Возгонка свойственна только таким твердым «летучим» телам, пары которых обладают значительным давлением уже при температуре ниже точки кипения этих тел. В технике пользуются возгонкой для очистки твердых тел от примесей и загрязнений.
Вулканизация – технологический процесс взаимодействия каучуков с вулканизующим агентом, при котором происходит сшивание молекул каучука в единую пространственную сетку. При этом повышаются прочностные характеристики каучука, его твѐрдость и эластичность, снижаются пластические свойства, степень набухания и растворимость в органических растворителях. Вулканизующими агентами могут являться: сера, пероксиды, оксиды металлов, соединения аминного типа и др. Вулканизированные каучуки называют резинами.
Выпаривание – процесс концентрирования растворов путѐм испарения растворителя; чаще всего производится при повышенной температуре, иногда при кипении, и/или под вакуумом.
Газовые законы – законы термодинамических процессов, протекающих в системе с неизменным количеством вещества при постоянном значении одного из параметров: закон Шарля, закон Гей-Люссака, закон Бойля-Мариотта, закон Авогадро, закон Дальтона.
Гетерогенное равновесие – равновесие в системе, компоненты которой находятся в разных агрегатных состояниях, например, в реакции разложения карбоната кальция СаСО3(т) СаО(т) + СО2(г) два компонента находятся в твердом состоянии, а один – в газообразном. При этом в константу гетерогенного равновесия не входят члены, относящиеся к твердым веществам, участвующим в реакции: Кр = Р(СО2).
Гетерогенный катализ – увеличение скорости реакции под воздействием катализатора, отделенного от реагирующей системы границей раздела.
Гомогенный катализ – увеличение скорости реакции под воздействием катализатора, который образует однородную (жидкую или газовую) систему с реагирующими веществами.
Гидратация – образование в водных растворах оболочек из молекул воды вокруг молекул или ионов растворенного вещества.
Гидраты – продукты гидратации: соединения молекул или ионов растворенного в воде вещества с молекулами воды.
Гидролиз – обменная реакция вещества с водой. В неорганической химии рассматривается гидролиз солей, при протекании которого смещается равновесие электролитической диссоциации воды и изменяется среда раствора.
Граница раздела фаз – плоскость, проходящая по границе между двумя веществами, находящимися в разных агрегатных состояниях.
Деаэрация – удаление из жидкостей и растворов растворенных газов – один из способов защиты металлов от коррозии, состоящий в том, что из раствора, с которым контактирует металл, удаляется кислород.
Дегидратация – реакция отщепления воды путем нагревания или при помощи водоотнимающих веществ, например дегидратация кристаллогидратов, органических соединений.
Дегидрирование (дегидрогенизация) – отщепление водорода от органических соединений путем окисления или нагревания.
Диализ - метод очистки коллоидных растворов и растворов высокомолекулярных соединений от примесей, основанный на неодинаковой способности компонентов растворов к диффузии через пленкимембраны из целлюлозы, пергамента и др.
Жесткость воды – обусловлена присутствием в ней карбонатов и гидрокарбонатов кальция и магния. Различают постоянную и временную жесткость.
Ингибиторы (стабилизаторы, пассиваторы) – вещества, тормозящие химические процессы. Их применяют для замедления или полной остановки цепных реакций, коррозии металлов, процессов окисления смазочных масел, лаков и красок и т.д.
Коксовый газ – газ, образующийся при коксовании каменного угля; содержит водород, метан, ароматические углеводороды, используется для получения бензола и в качестве высококалорийного топлива.
Конденсация – переход вещества из газообразного состояния в жидкое; в природе происходит при образовании росы, тумана, облаков, инея.
Концентрация - относительное количество вещества в системе (смеси, растворе, расплаве).
Коррозия металлов – разрушение металлов вследствие физикохимического воздействия внешней среды; при этом металл переходит в окисленное состояние и теряет присущие ему свойства.
Крекинг – высокотемпературная переработка нефти или ее фракций с целью получения низкомолекулярных продуктов, главным образом, моторных топлив (бензин, керосин и др.).
Минералы – химические соединения или простые вещества, возникающие в ходе спонтанно идущих химических реакций и физических процессов и естественно входящие в природный круговорот веществ. Число известных неорганических минералов более 12 тыс.
Нейтрализация – реакция между раствором сильной кислоты и щелочи, в результате протекания которой кислотная или щелочная среда раствора становится нейтральной.
Октановое число - условная количественная характеристика качества топлива для двигателей внутреннего сгорания, основанная на его способности к детонации.
Олеум - раствор SO3 в безводной серной кислоте, продукция сернокислотных заводов.
Осаждение – выделение компонентов из растворов в виде малорастворимых соединений; широко применяется в аналитической химии, в химической промышленности, распространено в природе.
Пиролиз – один из способов переработки твердого топлива (угля, торфа, древесины) с целью извлечения из него ценных компонентов и придания более удобного для использования вида; заключается в нагревании топлива до определенной температуры (зависящей от вида топлива и цели пиролиза) без доступа воздуха.
Плазма – четвертое (после твердого, жидкого и газообразного) агрегатное состояние вещества, содержащее свободные электроны и положительно заряженные ионы. Температура плазмы составляет от нескольких десятков тысяч (низкотемпературная плазма) до нескольких десятков миллионов градусов. Высокотемпературная плазма исследуется с середины прошлого столетия с целью проведения в ней управляемого термоядерного синтеза. В низкотемпературной плазме проводятся различные химические реакции: получение ацетилена, фиксация атмосферного азота и др.
Полимеры – природные или синтетические высокомолекулярные соединения.
Прессование – процесс обработки твердых материалов под давлением с целью их уплотнения, изменения свойств и придания или задания формы.
Псевдоожижение – превращение слоя зернистого сыпучего материала в «псевдожидкость» под воздействием проходящего через слой потока газа или жидкости.
Реагенты – исходные вещества в химической реакции.
Реактивы – химической вещества высокой или относительно высокой чистоты, а также растворы, специально приготовленные и предназначенные для анализа, научно-исследовательских и других лабораторных работ.
Стандартные условия - температура 298 К (250С) и давление 101 325 Па(101,3 кПа или 760 мм рт.ст., 1 атм).
Флотация – способ разделения мелкоизмельченной смеси веществ, основанный на различной смачиваемости компонентов смеси. Применяется для обогащения руды
Эмульсия – дисперсная система, в которой дисперсной фазой и дисперсионной средой являются жидкие вещества, например, молоко, майонез и др.
GLOSSARY
Absorption – the absorption of a substance from a gas or liquid by a liquid (absorbent, absorber). During absorption, the absorption of the substance occurs in the entire volume of the absorber. In this case, the chemical interaction of the absorbed substance with the absorbent (chemisorption) may occur.
An autoclave is a device (chemical reactor) for conducting physico-chemical processes in a closed volume under pressure.
Adsorption is the concentration of a substance from a gas or solution on the surface of an adsorbent solid. The most well-known adsorbents are: active carbons, silica gel, alumogel, zeolites.
Amino acids are organic compounds that contain amino groups NH2 and carboxyl groups of COOH. The simplest amino acids are aminoacetic acid (glycine) H2N-CH2-COOH and aminopropionic acid (alanine) H2N–CH3–CH–COOH. The general formula of natural amino acids is H2N-R-CH-COOH, where R is a hydrocarbon radical. Protein molecules are built from amino acid molecules.
Ammonium nitrate (ammonium nitrate NH4NO3) is a highly concentrated nitrogen fertilizer, highly soluble in water (nitrogen content of at least 34%), obtained by neutralizing nitric acid with ammonia.
Amorphous is a solid state of a substance in which there are no signs of a crystalline structure; it is characteristic of glass and many solid organic substances. Amorphous substances do not have a certain melting point.
Antifreeze-liquids with a low freezing point that replace water in the radiators of automobile engines in winter.
Acetates – salts of acetic acid CH3COOH, for example, sodium acetate CH3COOH, calcium (CH3COOH)2Sa, etc.
Butyl alcohol (n-butanol) C4H9OH is a representative of monatomic alcohols. Normal primary butyl alcohol CH3(CH2)is known3H and its isomers: normal secondary butyl alcohol CH3CN2CN (OH)CH3, isobutyl alcohol (CH3)2CNCN2ONE, tretbutyl alcohol (trimethylcarbinol) (CH3)3SON. A colorless viscous liquid with a characteristic smell of fusel oil. Butanol is used as a solvent in the paint and varnish industry, in the production of resins and plasticizers, in the synthesis of many organic compounds.
The hydrogen index is a negative decimal logarithm of the concentration of hydrogen ions, expressed in mol/l.
Water vapor is a gaseous state of water, formed by water molecules during its evaporation.
Sublimation is the transition of a solid body to a vaporous state and back (from a vaporous to a solid), bypassing the liquid phase. Sublimation is peculiar only to such solid "volatile" bodies, the vapors of which have a significant pressure already at a temperature below the boiling point of these bodies. In technology, sublimation is used to clean solids from impurities and impurities.
Vulcanization is a technological process of interaction of rubbers with a vulcanizing agent, in which rubber molecules are cross-linked into a single spatial grid. At the same time, the strength characteristics of rubber, its hardness and elasticity increase, plastic properties, the degree of swelling and solubility in organic solvents decrease. Vulcanizing agents can be: sulfur, peroxides, metal oxides, amine-type compounds, etc. Vulcanized rubbers are called rubbers.
Evaporation is the process of concentrating solutions by evaporation of a solvent; most often it is performed at an elevated temperature, sometimes at boiling, and/or under vacuum.
Gas laws are the laws of thermodynamic processes occurring in a system with a constant amount of matter at a constant value of one of the parameters: Charles ' law, Gay-Lussac's law, Boyle-Marriott's law, Avogadro's law, Dalton's law.
Heterogeneous equilibrium is an equilibrium in a system whose components are in different aggregate states, for example, in the decomposition of calcium carbonate CaCO3 (t) CaO (t) + CO2 (g), two components are in the solid state, and one is in the gaseous state. At the same time, the heterogeneous equilibrium constant does not include the terms related to the solids involved in the reaction: Kr = P(CO2).
Heterogeneous catalysis is an increase in the reaction rate under the influence of a catalyst separated from the reacting system by an interface.
Homogeneous catalysis is an increase in the reaction rate under the influence of a catalyst that forms a homogeneous (liquid or gas) system with reacting substances.
Hydration is the formation of shells of water molecules in aqueous solutions around the molecules or ions of a dissolved substance.
Hydrates are products of hydration: compounds of molecules or ions of a substance dissolved in water with water molecules.
Hydrolysis is an exchange reaction of a substance with water. In inorganic chemistry, the hydrolysis of salts is considered, during which the equilibrium of the electrolytic dissociation of water shifts and the solution medium changes.
The phase interface is a plane passing along the boundary between two substances that are in different aggregate states.
Deaeration-removal of dissolved gases from liquids and solutions – is one of the ways to protect metals from corrosion, consisting in the fact that oxygen is removed from the solution with which the metal comes into contact.
Dehydration is the reaction of splitting off water by heating or using water-removing substances, for example, dehydration of crystal hydrates, organic compounds.
Dehydrogenation (dehydrogenation) is the cleavage of hydrogen from organic compounds by oxidation or heating.
Dialysis is a method of purification of colloidal solutions and solutions of high-molecular compounds from impurities, based on the unequal ability of the components of solutions to diffuse through film membranes made of cellulose, parchment, etc.
The hardness of water is due to the presence of calcium and magnesium carbonates and bicarbonates in it. There are permanent and temporary stiffness.
Inhibitors (stabilizers, passivators) are substances that inhibit chemical processes. They are used to slow down or completely stop chain reactions, metal corrosion, oxidation processes of lubricating oils, lacquers and paints, etc.
Coke oven gas is a gas formed during the coking of coal; it contains hydrogen, methane, aromatic hydrocarbons, is used to produce benzene and as a high-calorie fuel.
Condensation is the transition of a substance from a gaseous state to a liquid; in nature, it occurs during the formation of dew, fog, clouds, frost.
Concentration is the relative amount of a substance in the system (mixture, solution, melt).
Сorrosion of metal is the destruction of metals due to the physical and chemical effects of the external environment; in this case, the metal passes into an oxidized state and loses its inherent properties.
Cracking is the high-temperature processing of oil or its fractions in order to obtain low-molecular products, mainly motor fuels (gasoline, kerosene, etc.).
Minerals are chemical compounds or simple substances that arise during spontaneous chemical reactions and physical chemical processes and are naturally included in the natural cycle of substances. The number of known inorganic minerals is more than 12 thousand.
Neutralization is a reaction between a solution of a strong acid and an alkali, as a result of which the acidic or alkaline medium of the solution becomes neutral.
The octane number is a conditional quantitative characteristic of the quality of fuel for internal combustion engines, based on its ability to detonate.
Precipitation is the separation of components from solutions in the form of poorly soluble compounds; it is widely used in analytical chemistry, in the chemical industry, and is widespread in nature.
Pyrolysis is one of the methods of processing solid fuels (coal, peat, wood) in order to extract valuable components from it and make it more convenient for use; it consists in heating the fuel to a certain temperature (depending on the type of fuel and the purpose of pyrolysis) without air access.
Plasma is the fourth (after solid, liquid and gaseous) aggregate state of a substance containing free electrons and positively charged ions. The plasma temperature ranges from several tens of thousands (low-temperature plasma) to several tens of millions of degrees. High-temperature plasma has been studied since the middle of the last century with the aim of conducting controlled thermonuclear fusion in it. Various chemical reactions are carried out in a low-temperature plasma: the production of acetylene, the fixation of atmospheric nitrogen, etc.
Polymers are natural or synthetic high-molecular compounds.
Pressing is the process of processing solid materials under pressure in order to seal them, change their properties and give or set a shape.
Fluidization is the transformation of a layer of granular bulk material into a "pseudo-liquid" under the influence of a gas or liquid flow passing through the layer.
Reagents are the starting substances in a chemical reaction.
Reagents are chemical substances of high or relatively high purity, as well as solutions specially prepared and intended for analysis, research and other laboratory work.
The standard conditions are a temperature of 298 K (250C) and a pressure of 101,325 Pa(101.3 kPa or 760 mm Hg, 1 atm).
Flotation is a method of separating a finely ground mixture of substances based on the different wettability of the components of the mixture. It is used for ore dressing.
An emulsion is a dispersed system in which the dispersed phase and the dispersion medium are liquid substances, for example, milk, mayonnaise, etc.
БАҒАЛАУ ПАРАҚТАРЫ
ЧЕК ПАРАҚ
Студенттің аты-жөні____________________________________________
Тобы______________________
Когнитивтік дағдыларды (білімді) бағалау
№
|
Бағалау критерийлері
|
Өте жақсы
|
Жаксы
|
Толықтыруды қажет етеді
|
Қанағаттанарлықсыз
|
Қорытынды
|
1
|
Тақырыпты түсіну деңгейі
|
25
|
20
|
15
|
0
|
|
2
|
Баяндалатын материалдың қойылған сұрақтарға сәйкестігі.
|
20
|
15
|
10
|
0
|
|
3
|
Сөйлеу мәдениеті.
|
15
|
10
|
5
|
0
|
|
4
|
Кәсіби терминологияны меңгеру.
|
20
|
15
|
10
|
0
|
|
5
|
Негізді қорытынды жасай білу.
|
20
|
15
|
10
|
0
|
|
Масимальды балл: 100
ЖЖ (жеке жұмыс) бағалау ережесі:
ЖЖ-ты бағалау бойынша ең жоғары балл 100 баллды құрайды.
ЖЖ-тың әрбір бөлімі балдық жүйе бойынша жеке бағаланады.
Чек-парақ
ЖЕКЕ ЖҰМЫСТЫ БАҒАЛАУ
Жеке жұмыстардың практикалық бөлігі
|
Балл саны
|
Презентация
|
max 20
|
Есептерді шешу.
|
max 35
|
Өндірістің технологиялық схемасын құру
|
mах 45
|
Баллдар жиынтығы
|
100
|
АҒЫМДАҒЫ БАҚЫЛАУДЫ БАҒАЛАУ ПАРАҒЫ
Пәннің атауы
Мамандығы __________________________ № тобы _____________________
Студенттің аты-жөні _______________________________
Критерии выполнения
|
*Ауызша сурау (100%*0,2)
|
**Практикалық дағдылар
(100%*0,3)
|
***Ситуациялық есептер
(100%*0,4)
(тапсырманың орындалуы)
|
****ҚТ
(100%*0,1)
(тапсырманың орындалуы)
|
Қорытынды балл
|
1
|
1
|
2
|
3
|
4
|
1
|
2
|
3
|
4
|
1
|
2
|
3
|
|
Баллдар
|
Баллдар
|
Баллдар
|
Баллдар
|
|
0-20
|
0
|
0-9
|
10-19
|
20-30
|
0
|
0-15
|
16-29
|
30-40
|
0
|
0-5
|
6-10
|
|
Ескерту:
*Ауызша сурау
**Практикалық дағдылар (тапсырманың орындалуы)
1 - тапсырмалар жоқ, 2 – тапсырмалар 50% - дан кем көлемде орындалған, 3 - тапсырмалар толық көлемде емес (75-84%), 4 - тапсырмалар толық көлемде орындалды (85-100%).
*** Ситуациялық есептер.
1 - тапсырмалар жоқ, 2 – тапсырмалар 50% - дан кем көлемде орындалған, 3 - тапсырмалар толық көлемде емес (75-84%), 4 - тапсырмалар толық көлемде орындалды (85-100%).
****ҚТ – қосымша тапсырмалар (тапсырманың орындалуы)
1 - тапсырмалар жоқ, 2 – тапсырмалар 70% - дан кем көлемде орындалған, 3 - тапсырмалар толық көлемде емес (71-100%).
Достарыңызбен бөлісу: |
