Ііі нұсқа 1-билет

-1838 жж. Бөкей Ордасындағы көтерілістің болған аудандарын карта бойынша белгілеңіз және маңызын түсіндіріңіз

жүктеу 1,54 Mb. бет 47/67 Дата 14.04.2023 өлшемі 1,54 Mb. #42164

Навигация по данной странице:

• Карта арқылы көтеріліс барысымен таныстыру.

3. 1836-1838 жж. Бөкей Ордасындағы көтерілістің болған аудандарын карта бойынша белгілеңіз және маңызын түсіндіріңіз Қазақстандағы 1836-1838 жылдардағы халық-азаттық көтеріліс - Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған шаруалар көтерілісі (1836-1838) Көтерілістің себептері: - Ақшалай салықтың өсуі,салық түрінің көбеюі. - Жер мәселесі - Жәңгір ханның әділетсіздігі мен рақымсыздығы. - Ресейдің қол астындағы қазақтарға жүргізген саясаты. Көтерілістің негізгі қозғаушы күші: қазақ шаруалары бірқатар старшын, билер де қатысты. Көтерілістің басты мақсаты: - Хан озбырлығына шек қою. - Шаруалар жағдайын жақсарту. - Жер мәселесіндегі патша үкіметінің отаршылдық саясатын өзгерту. - Әскери бекіністердің салынуын тоқтату. - Көтеріліс үш кезеңге бөлінеді. 1.1833-1836 жылдар көтерілістің алғышарттарының қалыптасуы. 2.1837 ж. басы мен аяғы көтерілістің етек алуы,патша жазалаушы әскерімен қақтығыстар. 3.1837 ж. желтоқсан айынан 1838 ж.шілде айына дейін көтерілісшілер күшінің әлсіреуі,жеңілу кезеңі. Карта арқылы көтеріліс барысымен таныстыру. 1836 жылғы 17 наурызда Жәңгір хан Қарауылқожаға көтеріліс басшыларын тұтқындауды тапсырды.Қарауылқожаның Исатайға күресті тоқтатып,хан сарайына барып бас июді талап етуі қозғалыстың кең арнаға түсуін тездетті. 1837 жылы 2 қазанда атаман Покатиловтың тобы Исатайды қамауға алу талпынысы іске аспады. Осы жылдың аяғы қарай көтерілісшілер саны 1500-ге жетті.Патша үкіметі көтерілісшілерге қарсы жасақ құра бастады, оны подполковник Геке басқарды. 1837 жылы 15 қарашада Тастөбе шайқасында 3000-3500 адамнан тұратын көтерілісшілер өздерінен қаруы басым күшпен тайынбастан шайқасты.Зеңбірекпен қаруланған жазалаушы отрядқа төтеп бере алмай Исатай тобы кері шегінуге мәжбүр болды.Тағы бір себебі қазақ шаруалары өз ауылдарына тарап кетті.Исатай жанында тек қана серіктері қалды. Осы кезде Исатайды тірідей ұстағандарға 1000 сом, басын алғанға 500 сом тігілді. 1837 жылғы 13 желтоқсанда батыр жазалаушылардың торын бұзып,Жайықтан шығысқа қарай өтіп кетті. Исатайдың Кіші жүзге өтуі,Кенесары көтерілісінің әсерімен осы өңірде кең тарала бастаған шаруалар қозғалысымен қатар келді. Исатай 500 сарбазымен сұлтан Айшуақ ұлына соққы беру үшін Қайыпқали тобынан бөлінді.Айшуақ ұлы тобының Геке тобымен қосылып үлгергенін батыр аңғармады. 1838 жылғы 12 шілдедегі Ақбұлақ шайқасында Исатай қаза болды. 1838 жылы 23 шілдеде Махамбет хан ауылына шабуылдады. Ол 1846 жылы қазанда хан жендеттерінің қолынан қайтыс болды. Исатай көтерілісі бойынша жазалау ісін басқару негізінен Гекеге тапсырылды. Көтерілісті қанға бояған қазақ феодалдары және казак офицерлері мен солдаттары марапатталды. Көтерілістен кейінгі жылдарда шаруалардың ауыр жағдайы өзгермеді. 1836-1838 ж.ж. көтерілістің жеңілу себептері: - үстем тап өкілдерінің опасыздығы - көтеріліс басшыларының Кіші жүздегі және Ішкі ордадағы көтерілістерді біріктіре алмауы. - қару-жарақтың теңсіздігі. - ұйымшылдықтың жеткіліксіздігі. жүктеу 1,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз