И. В. Савельев жалпы физика курсы I том Алматы 2004

I Т А Р А У
КИНЕМАТИКА
Траектория
3-сурет.
§ 1. Нүктенің орын ауыстыруы. Векторлар мен
скалярлар
*Материялык нүкте өзінің козғалысында қандай да 
бір сызық сызады. Бұл сызық траектория деп аталады. 
Траекторияның түріне карай қозғалыстар түзу сызықты
қозғалыс, шеңбер бойымен қозға- 
лыс, кисық сызықты қозғалыс 
және т. б. болып айырылады.
Материялық 
нүкте 
(алдағы 
уақытта оны кысқаша нүкте дей- 
тін боламыз) 
1
нүктеден 
2
нүк- 
теге қарай қандай да бір траек- 
торияның бойында 
орналасқан 
делік (3-сурет) 
Траекторияның 
бойымен 
1
нүктеден 
2
нүктеге 
дейін есептелінген ара қашықтық жүріп өткен жолды 
көрсетеді. Оны s әрпімен белгілейміз.
Түзудің 
1
нүктеден 
2
нүктеге жүргізілген кесіндісі 
орын ауыстыру деп аталынады Оны гІ2 деп белгілейміз. 
Орын ауыстыру, өзінің шамасынан (г)2 кесіндісіне тец) 
басқа, бағытымен де сипатталады. Шынында, шамасы 
бойынша бірдей екі Гі2 және г(3 орын ауыстыруды қарас- 
тыралық (4-сурет). Бұл кесінділер ұзындықтарының тең- 
дігіне қарамастан, олар әр түрлі орын ауыстыруларды 
айқын көрсетеді.
Осыған ұқсас орын ауыстырулардыц шамалары мына 
мысалда анықталатын қосудың айрықша ережелеріне 
Ібагынады. Айталық, нүкте бірінсн сон бірі келетін екі: 
Гі2 жәнс г23 орын ауыстыруды жасайтын болсын (5-су- 
рет) Бұл екі орын ауыстырудың қосындысы деп бірінші
12

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: