И. В. Савельев жалпы физика курсы I том Алматы 2004

Шкив сатыларының біреуіне жіптің бір ушын бекі- 
тіп. оны шкнвті айналдыра орайық та, жіптің екінші бос 
ұшьтн блок арқылы асыра салып, оған 
Р
жұгін ілейік. 
Егер 
Р
жүгін төмен түсірсек, онда ш бұрыштық жылдам- 
дыгы барған сайын артып отыратын крестовина айнала 
бастайды, сонымен қатар бүл айналыс бір қалыпты үд^- 
мелі айналыс болады.
Р
жүгінін шамасын, шкивтіц 
I
радиусын, жүктердіц 
т
массасын және олардың айналу осінен 
R
қашықтығын 
құбылта отырып, осы факторлардың (5 бұрыштық үдеуі- 
піц шамасыпа қалай эсер ететіндігін зерттсйік. Осыған 
ұқсас зерттеулердің нәтнжелері р бүрыштық үдеуініц
1) жіптің f керілуіне және шкивтің / радиусына тура 
пропорционал;
2) жүктердің 
т
массасына және олардыц айналу осі- 
пен / қашықтыгыныц квадратына кері пропорционал 
екендігін көрсетеді.
Демек, айналмалы қозғалыстыц үдеуі тек денеге эсер 
ететін 
f
күшінің шамасына гана е.мес, сонымен қатар 
айналу осінен өн бойымен күш эсер ететін сызықка дс- 
йінгі 
I
қашықтығына да тәуелді екен. 
fl
көбейтіндісі ан- 
налу осіне қатысты к ү ш м о м е н т і деп аталатын ша­
маны береді.
Осы қарастырылған тәжірибеден 
бүрыштық үдеудіц шамасына тек аіі- 
палып тұрған дененің массасы ғана 
емес, сонымен катар оған массаның 
айналу осіне қатысты таралуы да эсер 
етеді 
деген 
қорытынды 
шығады.
Осы екі жағдай да есепке алынатын 
шама денснің айналу осіне катысты 
и н е р ц и я м о м е н т і ден аталады.
Сонымен, айналмалы қозғалысты 
зерттеу үшін екі жаңа физикалық ша­
маны — күш моментін және инерция 
моментін — қарастыруға енгізу қажет. 
88-сурст.
Күш моменті ұгымын айқындаудан бастайык. Ал 
инерция момснті келесі параграфтарда қарастырылады.
Күштіц нүктелерге 

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: